Minor Jeugd: Reader Geweld tegen jeugdigen – Hogeschool Rotterdam
Tekst 1. Trauma en Herstel, De gevolgen van geweld – van mishandeling thuis tot politiek
geweld. (Herman, J.L. [1993]). Hoofdstuk 5. Kindermishandeling (blz. 4 t/m 27)
Inleiding (blz. 4 t/m 6)
Herhaalde traumatische gebeurtenissen => (ver)vorming van persoonlijkheid: kinderen moeten hun
verwachtingen telkens weer bijstellen a.d.h.v. de werkelijkheid afweermechanismen: verhulde
symptomen die door ‘gewone’ verbanden die niet kunnen worden gelegd, waar gruwelijkheid achter zit
(Slachtoffers ) Overlevenden hebben veel symptomen, vaak een gefragmenteerde persoonlijkheid,
ernstige psychische problemen en een uitzonderlijk innerlijke kracht
(Herman) Omgevingsfactoren bij kindermishandeling (blz. 6 t/m 10)
Totalitaire controle die wordt afgedwongen overheersing die altijd onvoorspelbaar is (positief/
negatief) die overheersing maakt de relatie zo complex en moeilijk doorbreekbaar (pathologische
band; ziekelijk/abnormaal)
Slachtoffers zijn meestal alleen geneigd anderen (uit het gezin) te beschermen
Geweld = vaak onvoorspelbaar (emoties, regels, etc. die kunnen omslaan) gevoel van hulpeloosheid
overlevingsdrang: complete overgave
Lichaamsfuncties worden soms onderworpen aan de wil van de ander (eten, slapen, etc.)
Extreme mishandeling: voorspelbaarheid door rituelen (sektes & bepaalde netwerken)
Kinderen staan niet stil bij regels, alleen bij het houden eraan
Kinderen passen zich voortdurend aan voortdurende alertheid op:
- Tekens, gemoedstoestanden & non-verbale communicatie automatisme
- Extreme aanpassing: dissociatie (weg zijn naar een andere plek/onzichtbaar zijn & de hyperactivering
van je autonome zenuwstelsel negeren/koest houden)
- Pleasen: gehoorzamen – hulpeloosheid & nutteloosheid van verzet + loyaal & volgzaam zijn
verstoorde werkelijkheid
Geweld => angst => gehoorzaamheid => isolement, geheimhouding & verraad naar de buitenwereld =>
verlies mogelijke beschermende relaties
- Sociaal isolement: afgedwongen door controle over de (inhoud van) contacten
- Isolement ook naar andere gezinsleden: verantwoordelijke andere volwassenen hadden moeten
beschermen kan pijnlijker zijn dan het geweld zelf
(Herman) Dubbeldenken (blz. 10 t/m 13)
Kinderen moeten zich zonder goed/met verkeerde voorbeeld toch gezond leren ontwikkelen in: banden
aangaan, vertrouwd/veilig voelen, een zelfgevoel ontwikkelen, regulatie van lichaamsfuncties, troosten,
initiatief nemen, intimiteit & identiteit
Overleven: hoop & zinvolheid (psychische aanpassing) primaire band behouden: ouders in
bescherming afweermechanismen (geheimhouding voor zichzelf) weg van de werkelijkheid
- Ontkennen
- Onderdrukken
- Dissociatieve reacties (ook traces) door aanpassing: afhankelijk van de ernst geen pijn, herinnering
(geheugenverlies), wijziging van tijd/plaats/persoonsbesef & hallucinaties
kunnen bewust & onbewust komen
Extreem: vervorming persoonlijkheidsfragmenten (naam, psychische functies & herinneringen)
- Dubbel zelf ( dissociatie ) jezelf de schuld (besmette identiteit) + compensatie: goed gedrag
(Herman) Een dubbel zelf (blz. 13 t/m 18)
Aanpassing oordeel anderen => fragmentatie & dissociatie
Niet alle kinderen kunnen dissociëren => zingevingssysteem: jezelf de schuld geven rechtvaardigt
ouders & geeft hoop/zinvolheid/macht (jezelf erin gewerkt, dus het zelf ook weer kunnen oplossen)
Schuld wordt vaak bevestigd door ouders
1
, Het komt voor de mishandelde/misbruikte kinderen verplicht worden betrokken bij misdaden/geweld:
getuige/deelnemer op den duur schuldgevoelens/verantwoordelijkheidsgevoel ondanks de dwang
gaan vol afschuw naar zichzelf kijken (ondanks hun slachtofferschap)
Band met de dader dus kosten wat het kost behouden kwaad van de dader op zichzelf besmette,
gestigmatiseerde identiteit = kern (element persoonlijkheidsstructuur) verdere identiteit daar omheen
slechte/schuld/ schaamtegevoelens blijven blijvend in volwassenheid
- Compensatiegedrag zelfbeeld (dubbel zelf): ‘goed’ gedrag gunstig stemmen anderen overal in
‘pleasen’ perfectionisme zelf nooit tevreden (door de diepe beschadigingen)
Wanneer mishandelde kinderen een positieve identiteit willen, gebeurt dit vaak met zelfopoffering (bijv.
martelarenidentiteit) voor een gevoel van eigenwaarde
Onmogelijk een samenhangend zelfbeeld (met gematigde deugden & aanvaardbare tekortkomingen) te
ontwikkelen gedissocieerde alter-persoonlijkheid
(Poging tot) behoud van vertrouwen in de ouder sterk geïdealiseerd beeld van de dader woede naar
de andere volwassenen sterke verbondenheid met de dader (vaak d.m.v. indoctrinatie)
- Geen ruimte voor de werkelijkheid ‘geïsoleerde afdeling’ in het hoofd zonder tegenstrijdigheden
verticale afsplitsing
Geen innerlijke voorstelling van een veilige, voorspelbare verzorger geen normale emotionele
zelfregulatie (& autonomie, omdat er geen veilig/betrouwbaar beeld kan worden opgeroepen als dat
nodig is zo’n beeld kan überhaupt niet worden gevormd)
Aangewezen op externe bronnen van geruststelling & troost
Geen veilig gevoel van afhankelijkheid blijven alsmaar zoeken naar een afhankelijkheidsrelatie
Chronische kindermishandeling => fragmentatie als centrale rol in de persoonlijkheidsstructuur geen
integratie mogelijk
(Herman) De aantasting van het lichaam (blz. 18 t/m 22)
Samengevat: aanpassing aan anderen dissociatieve afweermechanismen, gefragmenteerde
identiteit & pathologische regulatie van de emoties
Vervorming bewustzijn, individualisatie & identiteit => relaties, hoop, vergeten van geweld, maar
gevolgen blijven!
- Verstoring regulatie lichaamsprocessen in de war
- Bemoeilijkte fysieke regulatie (door bezig zijn van de dader)
Chronische slaap-, eet- en maagdarmstoornissen & andere symptomen
Dysforie: toestand van verwarring, gejaagdheid, wezenloosheid & volstrekte eenzaamheid
Verstoring processen dysforie doorslaan; gevoel van doorbreking alle banden & volledige overname
(in de steek gelaten): vernietigingspaniek (verlies van bestaan / relaties door dissociatie)
(pathologische) [copings]mechanismes (met voorafgaand sterke dissociatie) om de pijn te verlichten (&
soms juist te voelen) = zelfvertroosting (die ontstaat bij vernietigingspaniek) door een crisis in het
autonome zenuwstelsel zelfbehoud (& wegnemen van dysforie: rottige gevoel): bescherming tegen
wat je niet kunt bevatten/veranderen doorslaan: jezelf komt maakt om te kunnen overleven
(Herman) Het kind als volwassene (blz. 22 t/m 27)
Herhaling = de zwijgende taal van mishandeling
Persoonlijkheid die is gevormd in een omgeving van dwang, is niet goed aangepast in de volwassenheid
Problemen in basisvertouwen, autonomie & initiatief ook ernstige tekortkomingen in relaties en
onafhankelijkheid; zelfzorg, cognitie, geheugen, identiteit & relatievorming
- Laten lijden door hunkering naar bescherming en zorg + angst voor verlating/uitbuiting vaak een
patroon: contact met iemand met macht / autoriteit + verzorging bieden (angst) idealiseren
Zichzelf niet kunnen beschermen (grenzen stellen/gevaar inschatten), omlaag halen & gehoorzamen
Soms de neiging vroeger te herbeleven met een goede afloop mishandeling/misbruik recreëren
De ander voldoet vaak toch niet aan verwachtingen woede (door herinneringen aan vroeger)
Slachtoffers worden vaak opnieuw slachtoffer doordat zij het:
- Letterlijk zelf opzoeken
- Ze het passief ondergaan / als onderdeel of offer voor een relatie zien
Slachtoffers zijn vrijwel alleen gewelddadig naar zichzelf
2
