Samenvatting boek: Philosophy, law and the family – S. Houlgate (2017)
Hoofdstuk 7: kindermishandeling en verwaarlozing
Een bekende publieke reactie op mishandeling en verwaarlozing (schade) binnen het
gezin is de bescherming van kinderen. Het is een reactie die optreedt wanneer
gevallen van kindermishandeling of verwaarlozing worden overgedragen aan een familie-
of jeugdrechtbank. De rechtbank beveelt een beschikking die bedoeld is om het kind te
beschermen tegen verdere schade. De beschikking kan bestaan uit door de rechtbank
bevolen ambulante hulpverlening voor het gezin, tijdelijke overplaatsing van het kind
naar een pleeggezin of definitieve verbreking van de ouder-kindrelatie. Bij het opstellen
van de regeling zal een rechter eerst proberen vast te stellen wat in het belang van
het kind is. Hoe verhoudt een belang zich tot het concept van schade? Wat moet gelden
als de belangen van een kind? Welke belangen zijn het beste of beter dan andere
belangen? Het antwoord op deze vragen hangt vaak af van iemands opvatting over de
relatie tussen een kind en het gezin. We kijken naar een onderscheid tussen
verschillende modellen of idealen van het gezin, die elk verschillende antwoorden
opleveren. Deze antwoorden hangen nauw samen met een debat tussen hulpverleners
over de vraag of het belangrijker is om het kind te beschermen of het gezin te
behouden, en met een verwant debat tussen degenen die misbruik willen criminaliseren
en degenen die een therapeutische benadering willen volgen op huiselijk geweld door de
onderliggende oorzaken te zoeken en te corrigeren.
7.1 het kind beschermen: optie van familierechtbank
Categorieën van rechtszaken die het gevolg zijn van mishandeling en verwaarlozing:
Strafrecht: In een strafzaak wordt de vermeende dader van kindermishandeling
beschuldigd van een misdrijf (bijvoorbeeld aanranding)
Onrechtmatige daad: In een geval van onrechtmatige daad kan het slachtoffer,
of een vertegenwoordiger van het slachtoffer, de dader aanklagen in een civiele
procedure tot schadevergoeding
Familie- of jeugdrechtbank: de meest voorkomende juridische reactie op
mishandeling en verwaarlozing, is een tussenkomst van de familierechtbank om
het kind te beschermen tegen verdere schade.
7.2 verschil tussen mishandeling en verwaarlozing: mishandeling houdt
schadelijke handelingen in, met name ernstige fysieke, emotionele of seksuele
mishandeling van een kind die niet het gevolg is van een ongeval of van omstandigheden
waarover de ouder of voogd geen controle heeft. Verwaarlozing houdt schadelijke
nalatigheid in, in het bijzonder het falen van een ouder of voogd om in de
basisbehoeften van een kind te voorzien (fysieke, emotionele, medische en educatieve
behoeften).
7.3 norm van beste belangen van het kind
Rechters krijgen een grote discretie bij het nemen van beschikkingsbeslissingen op basis
van de norm voor het beste belang, zozeer zelfs dat critici beweren dat hun beslissingen
vaak onvoorspelbaar en soms willekeurig zijn. Dit komt grotendeels doordat de termen
‘beste’ en ‘belangen’ vaag zijn. Om te beslissen welke beschikking in het beste belang
van het kind is, moet de rechter niet alleen beslissen wat telt als het belang van een
kind, maar ook welke van de vele mogelijke belangen het beste is. Het is moeilijk in te
zien hoe een rechter zal voorkomen dat ze haar eigen persoonlijke opvattingen
inbrengt bij het nemen van deze beslissing.
Belang: iets waarin een persoon een behoefte heeft, omdat die persoon te winnen of te
verliezen heeft, afhankelijk van wat ermee gebeurt. Een pasgeborene heeft geen
voorkeuren, maar het is heel logisch om te zeggen dat ze er belang bij heeft om vaak
vastgehouden te worden, maar ook om gevoed, gekleed en beschut te worden. Een 8-
jarig kind eet misschien niet de groenten op haar bord, maar ze heeft er belang bij ze te
consumeren. Schade: als een tegenslag voor een belang, dat wil zeggen een tegenslag
voor iets waarin men een belang heeft.
, Als we sommige belangen het beste willen noemen in de zin van beter zijn dan andere,
dan moeten we de belangen rangschikken.
7.4 gezinsmodellen gebruiken om de beste interesses van een kind te bepalen
In het individualistische model van het gezin staan het individu en de rechten van het
individuele gezinslid centraal. In dit model wordt het gezin op vrijwel dezelfde manier
bekeken als een zakelijk partnerschap. Wanneer de ene persoon een partnerschap vormt
met een andere, zien we dat deze bestaat uit individuele personen die in wezen volledig
zijn buiten het partnerschap. Ze gebruiken het partnerschap om aan hun individuele
behoeften en verlangens te voldoen, en het partnerschap is hooguit een nuttig
instrument om aan deze behoeften en verlangens te voldoen.
In het organische model staan het gezin en de autonomie van het gezin centraal. Dit
model van de familie wordt organisch genoemd omdat de familie letterlijk wordt
vergeleken met een levend organisme. Ten slotte spreken we in een organisme over een
'juiste ondergeschiktheid' van de onderdelen, niet over 'gelijkheid', en we hebben het
zeker niet over de afzonderlijke belangen, plannen of doelen van de onderdelen. Elk deel
bestaat voor het geheel, niet voor zichzelf. Ouders en kinderen ontlenen hun bestaan en
hun doel aan hun deelname aan het gezin.
Implicaties van deze twee modellen voor beslissingen met betrekking tot
misbruikte of bedreigde kinderen:
Uitgaan van een individualistisch model als het te volgen ideaal -> dan zullen
beschikkingsbeslissingen grotendeels gebaseerd zijn op de notie van rechten. Dit
komt omdat het idee van een contract essentieel is voor het model. Alle
gezinsleden hebben, als partijen bij het contract, rechten. Deze rechten zijn
rechten jegens iemand, en de personen tegen wie de rechten gelden, hebben een
wederzijdse plicht of verplichting. Aangezien het kind wordt gezien als een
persoon wiens welzijn iets is dat kan worden bereikt onafhankelijk van zijn
deelname aan het leven van het gezin en aangezien het contract het kind een
recht op het genieten van dit goed, dan zal de hulpverlening niet aarzelen om,
indien nodig, binnen te dringen in de kind-gezinsrelatie om het kind te helpen bij
het nastreven van dit goed.
Beschikkingsbeslissingen waarbij een organisch gezinsmodel wordt gehanteerd,
worden gebaseerd op een afweging van de belangen van het hele gezin wanneer
het de belangenstandaard gebruikt. Dit komt doordat men denkt dat het welzijn
of de interesse van het kind primair sociaal is. De belangen van het kind kunnen
niet worden gescheiden van de belangen van het gezin. Als haar belangen moeten
worden behaald, kunnen ze alleen worden bereikt door het welzijn van het gezin
te bevorderen. Daarom is het belangrijk dat de hulpverlening de integriteit van
het gezin respecteert bij het nemen van behandelbeslissingen.
De spanning tussen organische en individualistische gezinsmodellen is te zien in het
beleid dat wordt aanbevolen door kinderwelzijnsorganisaties en kinderartsen van
misbruikte en verwaarloosde kinderen. Er zijn twee soorten beleidsmaatregelen die
elk tegengestelde aanbevelingen bevatten:
Familiebehoud vs. Kinderbescherming: toegepast op beslissingen van
familierechtbanken, probeert de benadering van gezinsbehoud de manier waarop
het gezin als geheel functioneert te veranderen. Staat in contrast met
voorzieningen voor kinderbescherming. Behoud van het gezin moet altijd worden
gezien als een middel om een doel te bereiken, niet als een doel op zich
(utilitarisme)
Compassie vs. Controle: de compassievolle aanpak is proberen een behulpzame
professionele ouderrelatie te vormen om het functioneren van het gezin te
begrijpen/verbeteren. De controleaanpak van kindermishandeling daarentegen
verwijst naar het agressieve gebruik van interventie om afwijkend gedrag te
beperken en te bestraffen. Het veronderstelt dat een individu de volledige
