Territoriale privacy in het
woonzorgcentrum
Auteur: Alex Visser, 396184
Organisatie: Treant Zorggroep
Werkplek:
Praktijkbegeleider: J. van Lottum, regie-verpleegkundige
Opdrachtgever: B. Berends-Hollander, hoofd
Tutor: Henk Vonk
, Inleiding
In Nederland wonen ruim 115 duizend mensen in een verzorgings- of verpleeghuis (CBS, 2020). De
zorgvragers hebben in het verzorgings- of verpleeghuis veelal een ‘eigen kamer’ of appartement. Dit
appartement of ‘eigen kamer’ is daarmee de persoonlijke leefomgeving van de zorgvrager. In het
verzorgings- of verpleeghuis staat volgens Mulder (2009a) de privacy altijd op het spel omdat de
zorgvragers zorg nodig hebben. Daarvoor moet je anderen toelaten in je persoonlijke levenssfeer, in
je ‘huis’. Het is daarom van groot belang dat helpenden, verzorgenden en verpleegkundigen ervoor
zorg dat iemands privacy niet verder wordt verstoord dan strikt nodig is (Mulder, 2009b).
… is een woonwijkcentrum voor somatische en psychogeriatrische zorgvragers met 68
appartementen. Dit onderzoek gaat in op de ervaringen en ideeën die helpenden, verzorgenden en
verpleegkundigen hebben in het omgaan met de privacy of persoonlijke levenssfeer van bewoners.
Artikel 10 van de Grondwet garandeert het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer. Dit
recht heeft een ruimtelijke dimensie: “het gebied waarbinnen elk individu vrij is en geen inmenging
van anderen hoeft te dulden.” (Overkleeft-Verburg, 2000). Dit recht op eerbiediging van de
persoonlijke levenssfeer wordt in het verdrag voor de Rechten van de Mens (Amnesty International,
z.d.) en het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie (EUR-Lex, 2012) aangeduid met het
begrip territoriale privacy. Binnen de EU-wetgeving is deze territoriale privacy – naast de
informationele privacy, de lichamelijke privacy en de communicatie privacy – beschreven als een
grondrecht. Privacy worden terug gezien in bekende verdragen. Zo worden er vier soorten privacy
rechten omschreven in het verdrag voor de Rechten van de Mens (Amnesty International, z.d.) en
het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie (EUR-Lex, 2012). Binnen de EU is privacy
een grondrecht.
Zorgvragers binnen verzorgings- en verpleeghuizen bevinden zich in een afhankelijke situatie. Er is
een beperkt aantal terreinen waarop zij hun leven en leefomgeving naar eigen inzicht vorm kunnen
geven. In rapportage over mensenrechten in verpleeghuizen gaat het College voor de Rechten van de
Mens (2016) in op de situatie in verpleeghuizen: “De bescherming van de persoonlijke levenssfeer in
samenhang met de bescherming en bevordering van de waardigheid vraagt om een beleid …. Van
verpleeghuizen”. Deze koppeling tussen het respecteren van de privacy/ persoonlijke levenssfeer en
waardigheid wordt ook gelegd in de publicaties van Mulder (2009a), Hall, Dodd & Higginson (2013)
en Van den Wijngaart & Witte (2015).
Uit het onderzoek Kuyper, Verbeek-Oudijk & van Campen (2018) blijkt, dat 49% van de zorgvragers in
een woonzorgcentrum voldoende privacy ervaart. 14% van de zorgvragers ervaart niet voldoende
privacy. Hierin wordt als argument gegeven dat alle zorgverleners een sleutel hebben van de
appartementen. Zij geven aan het gevoel te hebben op ongepaste momenten gestoord te worden,
zoals bij intimiteit met hun partner, een middagrust of gewoon als zij even alleen willen zijn. Ook de
toename van camera’s en bewegingssensoren wordt genoemd als privacy verstoring.
Emmer De Albuquerque Green, Tinker, & Manthorpe (2018) benoemen drie aspecten waar een
instelling aan zou moeten voldoen om goed privacy te kunnen waarborgen: Zorgvragers beschikken
over een eigen appartement, dit zorgt ervoor dat zij hun eigen spullen vanuit hun vorige
woonomgeving kunnen meenemen. Ten tweede is het van belang dat zorgvragers zelf kunnen
bepalen wanneer en hoe zij hun tijd in hun appartement kunnen indelen en ten derde is het van
belang te weten dat het de woonruimte van iemand betreft en dat normen en waarden daarin
verschillend kunnen zijn. Als voorbeelden omschrijven zij: Kloppen voor het binnentreden of
afspraken maken met de zorgvrager wanneer zorgverleners onaangekondigd binnen mogen treden.
Het is een organisatie verplicht om over een privacy beleid te beschikken.
1
