In dit document vind je een begrijpelijke en gedetailleerde samenvatting van Tijdvak 3: Monniken & Ridders en Tijdvak 4: Steden & Staten. Te gebruiken voor (bovenbouw)leerlingen van zowel de Havo als Vwo, die het examenvak Geschiedenis volgen.
Tijdvak 3 – De vroege middeleeuwen
Tijd van monniken en ridders, 500 – 1000 na Chr.
Hofstelsel & horigheid
KA 11: “De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-
urbane cultuur door een zelfvoorzienende cultuur, georganiseerd via hofstelsel
en horigheid.”
Na de val van het Romeinse Rijk
o Geen centraal bestuur onder de Germanen
Vele lokale edelen voerden oorlogen om erfenissen en
grondgebied
o Onveiligheid groeide door de oorlogen tussen de edelen
o Handel hield op te bestaan door onveiligheid van de wegen
o Mensen gaan op autarkisch wonen op het platteland
o Internationale handelscentra veranderen in regionale markten
Geld verdween en maakte plaats voor ruilhandel
Hofstelsel; ‘Hof’ verwijst naar de hoeve/boerderij van een heer, het centrum
van elk domein.
Ontstond vanwege grote onveiligheid bij bewoners vanwege oorlogen tussen
edelen over grondgebied, reizen werd moeilijker, de handel kromp. Slechts
enkele handelsroutes bleven behouden, steden werden kleiner en raakte
onbewoond. Alles ging meer op regionaal/lokaal niveau, meer zelfvoorziening.
1
, o Boeren werden vaak overvallen
o Boeren gingen bescherming zoeken bij de lokale edelman
o Hierdoor werden zij horigen
Verloren hun vrijheid in ruil voor bescherming
Kregen een eigen stuk grond om op te wonen en eigen voedsel te
verbouwen
Mogen het land van de heer niet verlaten zonder zijn toestemming
Domein: grondgebied van de heer, vaak toebehorend aan een militaire leider,
bisschop, een klooster of de koning.
o Hoevenland
Land van de heer waar horigen op mogen wonen
o Vroonland
Land van de heer
o Woeste grond
Ongerepte natuur, waar vee kon grazen, houtgehakt kon worden
o Edelen beschermden de boeren in ruil voor een deel van de oogst en
herendiensten
o Vrije boeren (10%)
Betalen pacht (in goederen) aan de heer
Bezitten een klein stukje land
Moeten vechten in het leger van de heer
o Horigen (90%)
Werken op het vroonland van de heer
Zorgen voor hun eigen voedsel op een klein stukje hoeveland
Betalen pacht (in goederen) aan de heer
Moeten herendiensten doen
Lijfeigenen; tweede groep niet-vrije-boeren, mensen zonder bezit die als
knechten werkten en volledig in de macht waren van de heer
In de vroege middeleeuwen woonde bijna iedereen op een domein, er
ontstond een vrijwel volledige agrarische samenleving. Eerder tijdens het
Romeinse Rijk was er nog sprake van een agrarisch-urbane samenleving, toen
2
, leefden mensen ook nog van handel en nijverheid en woonde een groot deel in
de stad.
Autarkie (zelfvoorziening) was niet volledig, er bestond nog wel enige vorm van
specialisatie.
Door het hofstelsel werd het besturen een stuk lastiger, er was geen geld voor
een uitgebreid ambtenarenapparaat. Om die reden zette de koning zijn eigen
vertrouwelingen in voor het bestuur, koninkrijken werden een soort privébezit.
Feodale stelsel/leenstelsel
KA 12: “Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur.”
Het feodale stelsel is ontstaan na 700, in het Frankische Rijk, het verspreidde
zich over (bijna) heel Europa.
Politieke centralisatie; Feodale stelsel; ‘Feodum’ > ‘leen’ in het latijn. ‘In leen
geven’.
o Een nieuwe manier van regeren
o Het land is ‘eigendom’ van de koning; de opperste leenheer. Hij ‘leent’ dit
land aan leenmannen.
o Leenman mag het geleende land gebruiken als zijn eigen land
Pacht innen in de vorm van goederen
Horigen laten werken op het land in ruil voor bescherming. Vazal;
Iemand die onder bescherming van de heer stond en in ruil
daarvoor diensten bewees.
o De leenmannen beloven de leenheer;
Eed van trouw, vanwege het persoonlijk contract. Belofte om
dienste te verrichten.
Steun in tijden van oorlog door leveren van soldaten
o Leenman kon tegelijkertijd ook leenheer zijn
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper pienreijnen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
