Een heldere overzichtelijke samenvatting van alle hoorcolleges van over de grenzen van disciplines. Op de laatste pagina staat een bondige begrippenlijst van de moeilijke begrippen en een bondig overzicht van de artikelen. Een goede samenvatting van alle collegestof die getoetst zal worden.
Geschiedenis sociale wetenschappen
- 19e eeuw – opkomst
Politieke economie: beheersing van het collectief
Psychologie: experimenteel onderzoek naar ‘de wetten van de geest’
Antropologie: kolonialisatie van de ander
- Eerste helft 20e eeuw – disciplinevorming
Specialisatie, processen van in- en uitsluiting, methodenstrijd
- Tweede helft 20e eeuw – verzelfstandiging
Professionalisering, opkomst toegepaste sociale wetenschappen,
democratisering, kritische functie
- Begin 20e eeuw
Verstrengeling wetenschap en maatschappij/politiek (valorisatie),
interdisciplinaire samenwerkingsverbanden
Drie filosofische aspecten
- Ontologie – zijnsleer
Niveaus van zijn: de dingen en hun eigenschappen verklaard
- Epistemologie – kennisleer
- Methodologie – onderzoeksmethoden
Ontologie – zijnsleer
- Waaruit of hoe bestaat de (sociale) werkelijkheid?
- Monisme vs dualisme
- Reductionisme of holisme?
Eenheid analyse: neuronen > brein > individu > groep > cultuur/volk >
etniciteit
Reductionisme = van groot herleiden tot klein
Holisme = van klein herleiden naar groot
Monisme vs dualisme
- Waaruit bestaat de wereld die wij waarnemen?
- Bestaan er sociale feiten onafhankelijk van mensen?
- Waaruit bestaat geld?
- Bestaat er een ‘geest’ die zelfstandig denkt, of is het denken een product van
hersenactiviteit
- Is er zoiets als vrije wil?
Monisme vs dualisme
- Monisme: er is slecht een substantie met eventueel meerdere verschijningsvormen
Spinoza: Lichaam en geest verschijningsvormen van dezelfde (goddelijke)
substantie, doen en laten gedetermineerd, geen vrije wil
Marx: maatschappij resultaat van historisch noodzakelijk proces, wel vrije wil
Neurowetenschappers: denken bepaald door electrochemische processen in
brein, geen vrije wil
, - Dualisme: lichaam en geest zijn twee fundamenteel verschillende substanties die op
elkaar inwerken of uit elkaar voortkomen
Descartes: lichaam is uitgebreid en deelbaar, geest is niet-uitgebreid en niet-
deelbaar, wisselwerking via de pijnappelklier, mens heeft vrije wil
Chalmers: bewustzijn logisch autonoom tov fysische processen waaruit het
voortkomt. Gat tussen subjectieve ervaring en objectieve processen
Social facts
- Vormen van handelen, denken en voelen die buiten het individu plaatsvinden en
hem/haar beïnvloeden
- Social facts oefenen controle uit over het individu, zegt Durkheim
Epistemologische posities: relatie tussen ‘kennis’ en ‘de wereld’
- Idealisme: ware kennis is gegeven (apriori), onze voorstelling daarvan een
afspiegeling
- Empirisme: kennis komt via waarneming tot stand (inductie)
- Rationalisme: kennis tot stand komt via afleiding uit noodzakelijke waarnemingen
(deductie)
Kritisch rationalisme (Popper): afleiding + falsificatie
- Relativisme: geen onafhankelijke (absoluut ware) kennis mogelijk; kennisverwerving
gebonden aan perspectief waarnemer
- Constructivisme: kennis een gezamenlijk product
Positivisme
- Gaat uit van ware, observeerbare feiten
- Empirisch georienteerd / niet-speculatief
- Gericht op causale verklaringen en abstracte wetten, in de geest van
natuurwetenschappen
- Eén methode: experiment
- Voorspellen
- Accumulatie van kennis
Positivisme en empirisme gecombineerd
- Deductief nomologisch model
Verklaringen gedrag afgeleid uit algemene princies/wetten
- ‘covering-law’ theory
Om bepaald gedrag te begrijpen wordt een beroep gedaan op achterliggende
causale wetten
Voordelen en nadelen positivisme
- Voordelen
Suggestie van precisie en volledigheid
Lijkt op natuurwetenschappen
Vooruitgang in kennis
- Nadelen
Wetten voldoen niet altijd: hoe kan dat?
, Menselijk gedrag misschien niet gedetermineerd?
Hermeneutiek (Dilthey, Gadamer, Billig)
- Gaat uit van intenties, betekenissen en historische processen
- Onderzoek naar betekenisverlening en ontcijfering
- Gericht op vinden verbanden/regelmatigheden ipv wetten
- Begrijpen (verstehen) ipv voorspellen
- Contingentie ipv vooruitgang
Voor- en nadelen hermeneutiek
- Voordelen
Suggestie van levensechtheid (menselijke maat)
Lijkt aan te sluiten bij belevingswereld
Laat verandering toe
- Nadelen
Eclectisch, oncontroleerbaar
Intenties niet kenbaar?
Waar staan de sociale wetenschappen: positivisme of hermeneutiek?
- ‘methodenstreit’ (eind 19e eeuw)
- Behavioristen: gedrag is volkomen gedetermineerd, verklaarbaar tot in details
- Fenemologie: mens alleen begrijpen in zijn relaties tot de wereld
- Weber: sociologie moet allebei doen (causale én historische verbanden geven)
- Freud: combinatie elementen causale en historische verklaringen
Posities in debat: taken en verantwoordelijkheden sociale wetenschappers
1. Neutraal/afzijdig
Wetenschapper heeft geen belang
Houdt zich verder buiten het debat
Voert onderzoek objectief uit
Voorbeeld: Webers waardevrije wetenschap
2. Geëngageerd
Wetenschapper kiest partij
Mengt zich in debat
Is zich bewust van betrokkenheid, ziet daarvan de noodzaak in
Voorbeeld: Marxistische traditie
3. Middenweg
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bente2806. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
