Waar gaat arbeid en gezondheid over?
Welzijn van medewerkers.
Werk kan je fit en vitaal houden, maar kan je ook ziek maken. Dit is voor beide partijen een
probleem.
- Ziek is arbeidsongeschiktheid (ziek is ziek?)
- Kort- en langdurig verzuim
- Werk gerelateerd en niet werk gerelateerd verzuim
- Arbeid en gezondheid: relevantie voor HRM
Waarom Relevant voor HRM?
- HRM is een integraal onderdeel van het bedrijfsbeleid (horizontale en verticale integratie)
- HRM levert een directe bijdrage aan bedrijfsdoelstellingen, zoals optimale bezetting (SPP) en
duurzame inzetbaarheid.
- Effecten, doelmatigheid, toegevoegde waarde moeten zoveel mogelijk meetbaar worden gemaakt.
Denk hierbij aan: kern- en stuurgetallen, kapitaliseren, rendementsberekening, benchmarking.
Vitaliteit en gezondheidsbeleid:
Gezondheidsmanagement
Waarom?
- Het doel van gezondheidsmanagement is een gezonde organisatie waarin medewerkers optimaal
functioneren
- Gezondheid en preventie
- Betere (duurzame) inzetbaarheid
- Hogere motivatie
- Voldoen aan re-integratieverplichtingen
- Gedragen aan afspraken rondom verzuim en re-integratie
Duurzame inzetbaarheid betekent dat medewerkers doorlopend in hun arbeidsleven over
daadwerkelijk realiseerbare mogelijkheden alsmede over de voorwaarden beschikken om in huidig
en toekomstig werk met behoud van gezondheid en welzijn te (blijven) functioneren.
Determinanten (= veroorzakers, bepalers, invloeders)
- Maatschappelijk (Sociale zekerheid, (arbo-)wetgeving, gezondheidszorg
- Werkgerelateerd (4A’s, arbeidsmarkt)
- Individueel (persoonsfactoren, demografische factoren
Uitleg model:
Ziekteverzuim is meestal administratief goed vastgelegd. Daardoor lijkt het makkelijk meetbaar en
onderzoekbaar.
Er zijn alleen meer haken en ogen aan en veel meer cijfers beschikbaar dan over allerlei andere
verschijnselen die er vaak mee in verband worden gebracht zoals ‘gezondheidstoestand’,
‘arbeidsmoraal’, ‘werkdruk’ en ‘stress’.
Vele factoren die met ziekteverzuim kunnen samenhangen. Verzuim beïnvloedende factoren.
Eén manier om deze ordening aan te brengen is ze in te delen naar het niveau waarop zij zich
voldoen.
,Maatschappelijk niveau
Factoren waaraan alle bedrijven en personen in een land zijn ‘blootgesteld’.
Bijvoorbeeld: de kwaliteit en de structuur van de gezondheidszorg, de algehele arbeidssituatie, de
economische conjunctuur, normen en waarden stelsel, het herstel van sociale zekerheid.
Bedrijfsleven/werk gerelateerd
Factoren die per arbeidsorganisatie kunnen verschillen, maar waarvan in principe alle werknemers
binnen het bedrijf zijn blootgesteld.
Te denken aan: aard van het product, productproces, werkomstandigheden, organisatie structuur.
Individueel niveau
Factoren die per persoon kunnen verschillen.
Zoals: lichamelijk gesteld, leeftijd, privésituatie
Al onze factoren komen aan bod wanneer je op deze niveaus onderzoek doet, want het is op die
niveaus overal anders.
Reed uit het feit dat er dus lange lijsten van verzuimfactoren zijn, op niveau zijn er voor de praktijk
twee conclusies te trekken
1. Doordat er zoveel factoren gelijktijdig inwerken op het verzuim, kan elke factor afzonderlijk maar
een bepaalde directe invloed op het verzuim hebben.
Verzuimbeleid dat slechts op 1 factor inspeelt zal meestal weinig effect schelen.
Langdurig verzuim? Samenloop van verschillende ongunstige omstandigheden ter grondslag.
2. Doordat factoren op verschillende niveau liggen, mag men ook van beleid op één van die niveaus
geen overspannen verwachtingen koesteren.
Wanneer je op een niveau wat aanpakt lost dit niet het gehele verzuimprobleem op.
Kortom, over allerlei factoren en hun complexe, soms paradoxale samenhang met het verzuim is
langzamerhand zoveel bekend.
Algemene theorieën van ziekteverzuim: Lees ready pagina 5!
Voor benadering die meer specifiek zijn toegesneden op het Nederlandse begrip ziekteverzuim, zijn
we grotendeels aangewezen op Nederlandse theorievorming.
Bevat wel elementen uit de algemene theorieën.
Hoofdstromen in ons land te onderscheiden in het Beslissingsmodel en het model Belasting en
Belastbaarheid
Beslissingsmodel:
Het beslissingsmodel sluit met name aan bij het gegeven dat niet elk geval van ziekte leid tot
verzuim.
De Groot stelt dat er vier omstandigheden onderscheiden welke verzuimbeslissing er wordt
gemaakt.
, Deze begrippen leggen achtereenvolgens accent op medische, psychologische, sociologische en
economische aspecten.
Verzuimbehoefte: gelegenheid en mogelijkheid samen tot verzuimdrempel.
De verzuimdrempel wordt overschreden als men besluit te verzuimen. Deze drempel geeft het punt
aan waarop de gezondheidsklachten een zekere grens overschrijden. Deze drempel verschilt per
persoon. Het kan beïnvloed worden door omstandigheden buiten de persoon en is hierdoor niet
zuiver subjectief.
Verzuimgelegenheid: Gelegenheid en mogelijkheid samen.
Verzuimbehoefte: Alleenstaand
Theorie: ‘een bepaalde verzuimnoodzaak zal tot ziekteverzuim leiden onder conditie dat de
verzuimdrempel wordt overschreden.
De verzuimgelegenheid gaat het om regelingen en omstandigheden die min of meer los van de
persoon bestaan.
Formele en informele regelingen rondom ziekte verzuim spelen hierin een rol.
- Formeel (wachtdagen, inhouding van loon) - in Nederland heeft dit weinig invloed omdat het
wettelijk is vastgelegd dat er bij ziekte loondoorbetaling is.
Controle regelingen van verzuim kunnen wel invloed op de gelegenheid uitoefenen bij strenge en
snelle controle -> hoge verzuimdrempel.
- Informeel kunnen er sancties bestaan. Welke soorten verzuim zijn rechtvaardig volgens
leidinggevende en collega’s? ‘Verzuimcultuur’.
Zorg als organisatie dat personen onmisbaar zijn. Dit zorgt voor lage verzuimgelegenheid.
Verzuimbehoeften
‘ Binding met het werk’ of ook wel ‘identificatie met het werk’.
Hoe sterker deze binding, des te minder de verzuimbehoefte.
Drie aspecten van deze binding
- De ideële binding: kan ik mij vinden en match ik met de arbeidsorganisatie?
- De instrumentele binding: kan ik mij vinden in het werk op zich?
- De sociale binding: de verstandhouding met collega’s en lijnmanagers, alsmede met cliënten.
Deze theorie best behoorlijk gericht op individuele beslissingen. Het is ook uit de praktijk gebleken
dat dit hiervoor veelal gebruikt wordt. Echter kun je dit model gewoon ook op bepaalde
organisatiekenmerken toepassen.
Model van belasting en belastbaarheid
Kern van het model:
‘’Wanneer de werkbelasting de belastbaarheid te boven gaat, resulteert daaruit functionele
overbelasting die tot ziekte/arbeidsongeschiktheid kan leiden’’.