1
Met nieuwe ogen
Hoofdstuk 7 Verbinden vanuit empowerment
7.5 Verbinden en versterken op meerdere niveaus
Een methodiek die zich expliciet richt op verbindend als versterken van de hulpverlening, is de
maatzorgmethodiek zoals die werd ontwikkeld door Tine van Regenmortel. Met haar opvattingen
over empowerment en maatzorg is zij te beschouwen als een vertegenwoordiger van alle drie de
empowerment benaderingen, aangezien zowel ecologische als psychologische en maatschappelijke
aspecten zijn opgenomen in haar definitie van empowerment. Haar aanpak heeft grote
verwantschap met de presentiebenadering en de hiervoor genoemde Krachtwerkmethodiek. Beide
zijn gericht op het aansluiten bij en bekrachtigen van mensen die door hun sociaal kwetsbare
situatie het gevoel hebben niet mee te tellen. Op grond van een uitgebreide studie naar de relatie
tussen de door haar ontwikkelde ‘maatzorg’ en verschillende empowermentbenaderingen is zij tot
de volgende definitie van empowerment gekomen (Van Regenmortel, 2002):
‘Empowerment is een proces van zelfversterking waarbij individuen, organisaties en de
gemeenschap greep krijgen op de eigen situatie en omgeving, en dit via het verwerven van
controle, het aanscherpen van kritisch bewustzijn en het stimuleren van participatie’.
Van Regenmortel hanteert in dit verband drie uitgangspunten:
1. Empowerment is geen methodiek, maar een paradigma
Een paradigma is een geheel van overtuigingen, waarden en handelswijzen die door een
bepaalde samenleving worden gedeeld. Empowerment is een positieve visie op mens en
maatschappij vanuit het ‘geloof’ dat iedere persoon krachtig is en zich met behulp van de
juiste hulpbronnen kan ontwikkelen. Problemen worden daarbij niet ontkend maar in een
ander daglicht gezien. Zo wordt met betrekking tot de overlevingsstrategieën die mensen
ontwikkeld hebben in bijvoorbeeld armoede- of crisissituaties gezocht naar de krachten in
en buiten de persoon waardoor hij het vol heeft kunnen houden.
2. Empowerment omvat een individuele én een collectieve of maatschappelijke dimensie
Sociale actie is nodig in de vorm van een actief opkomen voor de rechten van de
maatschappelijk kwetsbare burger. Persoonlijke empowerment en sociale empowerment
dienen waar mogelijk hand in hand te gaan. Persoonlijke empowerment verwijst aar de
zelfovertuiging bij het bereiken van eigen doelen, naar verbeterde levensomstandigheden
en het verwerven van de nodige ruimte en vaardigheden om zichzelf te ontwikkelen.
Sociale empowerment verwijst naar krachtgevende factoren uit de omgeving en sociale
rechtvaardigheid. Versterking van het zelf dient dan ook te gebeuren in samenhang met
versterking van de omgeving en de samenleving. Het gaat dus om empowerment op
micro-, meso- en macroniveau: het individu en het niveau van zijn sociale netwerk, het
niveau van de organisatie en van de samenleving.
3. Empowerment heeft extra aandacht voor de binnenwereld van maatschappelijk kwetsbare
personen en voor sociale bindingen
Empowerment wijst op de ‘verinnerlijkte machteloosheid’. Dit is een krachtig mechanisme
dat mensen verhindert om op geboden kansen in te gaan en om hun eigen kracht te
benutten. Deze machteloosheid hangt meestal samen met blokkerende ervaringen op het
gebied van betrouwbaarheid en rechtvaardigheid in betekenisvolle relaties. Bij sociale
bindingen gaat et om het creëren van een gemeenschapsgevoel, waarbij ieder erkend
wordt als een volwaardig burger. Aangenomen wordt dat de samenleving pas een echte
samenhang heeft als iedereen er op een bepaalde manier bij kan horen en in die
samenleving kan participeren.
, 2
Met nieuwe ogen
Een samenhangende benadering:
Als leidraad voor een samenhangende empowermentbenadering, kijk naar de afbeelding hieronder,
waarin empowerment als proces (empowering) geplaatst is naast empowerment als resultaat
(empowered).
7.6 Empowerment en maatschappelijk opvoeden
In deze paragraaf beschrijven we wat empowerment volgens Van Regenmortel (2015) betekent
voor de opvoedingsondersteuning van sociaal kwetsbare jongeren en hun ouders binnen het kader
van maatschappelijk opvoeden. Maatschappelijk opvoeden wil zeggen dat opvoeden ook een
maatschappelijke verantwoordelijkheid is. Mischa de Winter, professor in de pedagogische
wetenschappen, zegt hier het volgende over:
‘Dat algemene belang als opvoedingsdoel heeft meer aandacht nodig. Opvoeding, onderwijs en
jeugdbeleid zijn zich onder invloed van allerlei maatschappelijke ontwikkelingen vrijwel exclusief
gaan richten op persoonlijke belangen van jeugdigen. Dat accent op het individu komt tot uiting in
moderne pedagogische doelen zoals een eigen identiteit ontwikkelen, zelfstandig functioneren,
gelukkig worden, talenten ontplooien en carrière maken. Ze weerspiegelen de emancipatie van het
kind, die met recht als een enorme historische en sociale verworvenheid kan worden beschouwd.
Een maatschappij kan niet functioneren als zij louter bestaat uit burgers zonder problemen die hun
ontwikkelingstaken uitvoeren. Die burgers moeten op zijn minst óók willen proberen om het met
elkaar eens te worden over de manier waarop zij samenleven’.
Zeven handelingsprincipes:
Deze werkprincipes van empowerment geven enerzijds
richting aan het handelen van de professionals, maar
laten anderzijds ook heel wat ruimte voor een concrete
invulling, op maat van de betrokken cliënten,
professionals en organisaties. Deze ‘scharrelruimte’ voor
de professionals is nodig en dient door de organisatie te
worden gewaarborgd.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jessicakruidhof. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.