Samenvatting van de Auteurs en bijbehorende werken uit Dautzenberg
(HAVO-VWO Literatuur)
Bevat omschrijvingen van:
Ferdinand Bordewijk (Blokken, Bint, Karakter)
Paul van Ostaijen (Bezette stad, Eerste boek van Schmoll)
Willem Elsschot (Lijmen, (Dwaallicht))
Willem Frederik Hermans (De donkere kam...
Auteurs Dautzenberg
Ferdinand Bordewijk
1919-1924 Fantastische vertellingen
Drie bundels die verwant zijn aan het werk van sommige duitse expressionistische schrijvers, gaan
over; een man die zijn eigen dubbelganger speelt, een vrouw die met een aap trouwt, de
vrouwenmoordenaar Jack the ripper etc.
1931 Blokken
Blokken is een anti-utopisch verhaal, er wordt een toekomst dictatuur in geschilderd. Met de ‘staat’
wordt geen bepaald land bedoeld het gaat hem om een dictatuur als zodanig. De officiële
staatsideologie vertoont dan ook zowel communistische als fascistische trekken. De compositie en de
schrijfwijze maakte ‘blokken’ opvallend. De beschrijvingen zijn zakelijk, concreet en nuchter.
- Stijl; overwegend korte zinnen, vol vreemde woorden, soms met een afwijkende zinsbouw
- Opbouw is een ‘blokkendoos’; het verhaal van ong. 30 bladzijden bestaat uit 10 hoofdstukken
die elk een min of meer afgerond deel van de handeling (een mislukte opstand tegen de
‘raad’) beschrijven
- Vorm en inhoud komen overeen want ook in de staat is alles blokvormig; ronde vormen bij
pleinen, straten en huizen zijn wettelijk verboden. Hierdoor kunnen we het verhaal tot het
constructivisme rekenen. Andere redenen: de enige toegestane kleuren in de klederdracht
(zwart, rood, wit) zijn ook de kleuren die in de stijl werden gebruikt.
1934 Bint
Bint: roman van zender h eeft dezelfde compositorische en stilistische kenmerken maar het heeft ook
expressionistische kenmerken. De beschrijvingen zijn visionair en fantastisch (bjiv. klas→de hel,
lokaal→de helse plaats). Het gaat over hoe een nieuwe leraar op een school geleidelijk het
vertrouwen van zijn leerlingen weet te winnen, de school wordt op autoritaire wijze geleid. Directeur
Bint wil de leerlingen opvoeden tot maatschappelijke reuzen die het land groot zullen maken. Maar er
is geen gezag meer op deze school, geen orde. De nieuwe leraar de Bree is een in zichzelf gekeerde
man. Hij kijkt eerst naar alles afstandelijk op school en later wordt hij een fervent aanhanger van Bint.
Het boekje verwekte wat opschudding onder de linkse kring, men verweet Bordewijk een fascistische
indoctrinatie op scholen te bepleiten maar het boek doet niets meer dan een beschrijving geven van
een verschijnsel.
1938 Karakter: roman van zoon en vader
Ook hier gaat het om macht. De vader werkt zijn zoon tegen, maar aan het slot wordt gesuggereerd
dat hij op die manier zijn zoon een tomeloze ambitie heeft opgewekt om toch zijn doel te bereiken.
Paul van Ostaijen
- Kwam in aanraking met enkele jonge beeldende kunstenaars en werd actief in de ‘vlaamse
beweging’ (streven naar gelijkberechtiging van de Vlaamse cultuur t.o.v. de Franse cultuur)
- In 1917 verstoorde hij een processie waarin de anti-vlaamse kardinaal Mercier meeliep. Hij
kreeg drie maanden gevangenisstraf en vluchtte in afwachting van het hoger beroep naar
Berlijn. Hij woonde daar tot 1921.
1916 Music Hall (bundel impressionistische poëzie)
1918 Het sienjaal (bundel expressionistische poëzie)
1921 Bezette stad (onder invloed van dada)
Het grondprincipe van deze bundel was de montagetechniek. De zinsbouw is heel gedeformeerd. In
het begin van de afdeling ‘bedreigde stad’ worden twee teksten door elkaar gemonteerd: over de
triomfantelijke intocht van de Duitsers in Antwerpen en over het verslagen Belgische volk. Een
dada-kenmerk is de bijtende aanval op ‘het wereldberoemde trio godsdienst, vorst en staat’. In
, bezette stad staan voorbeelden van concrete of visuele poëzie; dat zijn teksten waarin woorden of
zinnen hun inhoud enigszins typografisch uitbeelden.
Eerste boek van Schmoll (door zijn vroege dood nooit helemaal verschenen)
Schmoll was de auteur van een veel gebruikte pianocursus voor beginners. De titel van deze bundel
heeft aan dat paul vooraan wilde beginnen, een hele nieuwe ‘muzikale’ poëzie scheppen. Deze
poésie pure heeft geen concrete inhoudt meer maar borduurt voort op een thema. Hij noemde de
gedichten zelf ‘rein-thematisch’ en in deze gedichten trachtte hij met woorden te doen wat een
componist met klanken doet: ‘ik schrijf niets dan een largo, een grave, een allegretto enz.
Willem Elsschot
- Debuteerde in het begin van de 20e eeuw en kreeg pas in de jaren ‘30 erkenning.
- Hij had in een nuchtere, ironische, ‘alledaagse’ stijl 4 romans gepubliceerd: eenvoudige
verhalen over kleine mensen met hun kleine - maar voor hen natuurlijk grote - problemen.
- Thematisch weinig variatie. Met name de Laarmans Boeken gaan allemaal over de kleine
man die ook wat wil bereiken maar daarin niet slaagt.
1913 Villa des roses: over het wel en wee van de bewoners van het armoedige pensioen in parijs.
1914 Een ontgoocheling: over dubbele teleurstelling van sigarenfabrikant De Keizer, die zijn zoontje
ziet mislukken op school en zelf het voorzitterschap van de kaartclub kwijtraakt.
1921 De verlossing: over de vijandigheid tussen dorpspastoor en atheïstische kruidenier.
1924 Lijmen
Er duiken twee figuren op die later steeds opnieuw voorkomen: de cynische oplichter Boorman en de
eenvoudige kantoorklerk Laarmans. Boorman geeft het blad ‘Het Wereld Tijdschrift ’uit, waarvan elke
aflevering een groot artikel bevat over een bepaalde firma. In feite zijn al die artikeln min of meer
gelijk aan elkaar. Boorman slaagt er met zijn radde tong in zo’n bedrijf duizenden exemplaren van het
blad aan te smeren, die voor reclamedoeleinden gebruikt zouden kunnen worden: vrijwel altijd veel
meer exemplaren dan het ooit nodig zal hebben.
Het verhaal is gedeeltelijk autobiografisch (Elsschot is een combi van Boorman en Laarmans)
Na lijmen leek zijn literaire carrière afgelopen te zijn. In de jaren ‘30 kwam hij in contact met de
mannen van Forum en onder hun invloed begon hij opnieuw te schrijven. In 1933 verscheen de kleine
roman Kaas. In 1934 bundelde Elsschot de gedichten die hij al in het begin van de vorige eeuw had
geschreven onder de titel ‘Verzen van vroeger’.
1946 Dwaallicht
Laarmans helpt drie buitenlandse zeelieden een bepaald adres in Antwerpen vinden. De tocht lijkt op
de pelgrimstocht en op grond van bijv. beeldspraak blijkt dat de drie buitenlanders een soort Drie
Koningen zijn op zoek naar het Christuskind
Willem Frederik Hermans
- Heeft in zijn carrière voor veel opschudding gezorgd.
- In veel van Hermans’ werken is de hoofdpersoon iemand die de wereld met wantrouwen en
cynisme ziet. Hermans’ wereldbeeld is pessimistisch: de mens begrijpt noch de wereld noch
de medemens noch zichzelf en richt voornamelijk ellende aan.
1958 De donkere kamer van Damokles
Helemaal in het begin van WO2 komt de sigarenwinkelier Osewoudt in contact met Dorbeck, een
geheimzinnig persoon die hem bij zijn verzetsactiviteiten betrekt. Aan de ene kant lijkt Dorbeck
bijzonder veel op Osewoudt, maar aan de andere kant is het zijn tegenhanger: Osewoudt is blond en
heeft nauwelijks baardgroei en Dorbeck heeft zwart haar en een baard. Na enkele dingen voor
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper floorkester. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
