SOCIALE ZEKERHEIDSRECHT
College 1: inleiding socialezekerheidsrecht
Socialezekerheidsrecht
- Waarborgfunctie bieden van bestaanszekerheid (inkomenszekerheid)
- Activeringsfunctie bevordering van de arbeidsparticipatie (inspanningsplicht)
- Grondslag art. 20 GW: collectiviteit en solidariteit
Sociale zekerheidsrecht – indeling
Sociale verzekeringen:
- Betaald uit premiebijdragen van wn/wg, zelfstandigen en ingezetenen
- Uitvoering in handen van lichamen (UWV)
- In eerste instantie beroep doen op sociale verzekering
- Verplichte verzekering
- Tweedeling:
o Werknemersverzekeringen (WW, WIA, ZW, WAO) (7:610)
o Volksverzekeringen (AOW, Anw, WLz, Zvw)
Sociale voorzieningen:
- Betaald uit algemene middelen (belastingen)
- Uitvoering in handen van overheid
- Geen aanspraak op sociale verzekering dan beroep sociale voorziening
- Geen voorafgaande verzekering
- Bijvoorbeeld:
o PW, Wmo2015, AKW, Wajong
Werkingssfeer
Personele werkingssfeer:
- Werknemers werknemersverzekeringen
o Werkloosheidswet (WW)
o Ziektewet (ZW)
o Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA)
o Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO)
- Ingezetenen volksverzekeringen
o Algemene ouderdomswet (AOW)
o Algemene nabestaandenwet (Anw)
o Algemene Kinderbijslag (AKW)
- Rechthebbende sociale voorzieningen
o Participatiewet (bijstand, PW)
o Algemene Kinderbijslagwet (AKW) (betaling algemene middelen)
o Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (WMO 2015)
Materiele werkingssfeer:
- Welk sociaal risico is verzekerd?
o Werkloosheid: WW
o Arbeidsongeschiktheid: ZW, WIA, WAO, Wet Wajong
o Ouderdom: AOW
o Overlijden: Anw
o Verzorgen en onderhouden van kinderen: AKW
o Bijstand: PW
o Maatschappelijke ondersteuning: WMO 2015
,Uitkeringssystematiek
Loondervingsuitkeringen:
- Werknemersverzekeringen:
o De hoogte van de uitkering is een percentage van het dagloon dat een persoon heeft
genoten voorafgaande aan de verzekerde gebeurtenis
Minimumbehoefteregelingen:
- Volksverzekeringen:
o De hoogte van de uitkering is gerelateerd aan het minimumloon. (Kan met een
inkomenstoets)
Sociale voorzieningen:
- De hoogte is gerelateerd aan het minimumloon en afhankelijk van de gezinssituatie. (Kan met
een inkomens- en vermogenstoets)
Uitvoerder
Werknemersverzekeringen:
- Uitvoering: UWV
- Premieheffing: werknemers/werkgevers (gebaseerd op loon)
Volksverzekeringen:
- Uitvoering: SVB
- Premieheffing: iedereen die inkomstenbelasting betaald
Sociale voorzieningen:
- Uitvoering: gemeente (PW), zorgkantoor (Wlz), SVB (AKW)
- Betaling: uit algemene middelen (belastingopbrengst)
o Combinatie mogelijk (UWV (toets) en gemeente (uitvoering).
Rechtsbescherming
Bestuursprocesrecht (behalve Zvw-geschillen burgerlijke rechter)
- Bezwaar – beroep – hoger beroep
- In enkele geschillen na hoger beroep: cassatie bij de Hoge Raad.
- Geen verplichte procesvertegenwoordiging
- Begrippen besluit (1:3 jo 1:1 Awb, bestuursorgaan en belanghebbende 1:3 lid 2 Awb)
- Bezwaar en bestuursrechter:
o Een bezwaarschriftprocedure heeft een heroverwegingsfunctie. Hierbij wordt er een
beoordeling gemaakt van de rechtmatigheid en doelmatigheid. Heroverweging vindt
plaats door hetzelfde bestuursorgaan dat het besluit heeft genomen. Hierbij toetsen zij
ex nunc: zij houden rekening met eventuele gewijzigde omstandigheden tot het
moment van het nemen van de beslissing op bezwaar.
Pas na bezwaar zou je door kunnen naar de bestuursrechter: toetsing ex tunc: de
situatie ten tijde van het genomen besluit. Ook toetst hij alleen de rechtmatigheid, dus
niet zoals bij bezwaar ook de doelmatigheid.
Bezwaar: art. 7:1 jo 8:1 Awb. Een besluit van een bestuursorgaan gericht op belanghebbende o.g.v.
de Awb. In de meeste gevallen is de bezwaartermijn 6 weken, maar soms ook 2 weken (bij ZW).
UWV (WW, ZW, WIA) bezwaar bij de Raad van Bestuur van het UWV
SVB (AOW, ANW, AIO) bezwaar bij de Raad van Bestuur van de SVB
Belastingdienst/ Toeslagen (KB) bezwaar bij de Belastingdienst/Toeslagen
Gemeente (WMO, PW) Bezwaar bij het College van B&W
Beroep rechtbank sector Bestuursrecht (art. 7:1 jo 8:1 Abw)
Hoger beroep Centrale Raad van Beroep (art. 8:105 Awb)
, College 2/3: Werkloosheidswet
Werkloosheidswet
- Werknemersverzekering (verzekerd zijn de werknemers)
- Uitvoerder: UWV art. 30 lid 1 SUWI jo 98 WW
- Bestuursorgaan: de Raad van bestuur van het UWV
- Drie fases WW:
o Recht op een WW-uitkering
o Geldend maken van de WW-uitkering
o Uitbetaling van de uitkering
Voorwaarden WW-uitkering
- Art. 15 WW: recht op een WW-uitkering ontstaat als voldaan is aan de voorwaarden:
o Werknemer art. 3 lid 1 WW
o Werkloosheid art. 16 lid 1 WW
o Referte-eis art. 17 en 17a WW
o Afwezigheid van uitsluitingsgronden art. 19 WW
Voorwaarde 1: Werknemer art. 3 lid 1 WW:
- Natuurlijk persoon
- Jonger dan pensioengerechtigde leeftijd
- Die in privaatrechtelijke (7:610 BW) of in publiekrechtelijke dienstbetrekking (Ambtenarenwet)
- Zie ook uitbreidingen en beperkingen werknemersbegrip art. 4 en 5 WW
- Behoud hoedanigheid werknemer: art. 8 lid 1 WW bij werkloos
- Art. 3 WW lid 1: iemand met eigen zaak is geen werknemer (ZZP’er)
Voorwaarde 2: Werkloosheid
- Art. 16 lid 1 sub a en b WW:
o Arbeidsurenverlies en beschikbaar
- Arbeidsurenverlies= urenverlies en loonverlies
o Urenverlies: ten minste 5 arbeidsuren verliezen of aantal arbeidsuren verliezen dat
ten hoogste gelijk is aan de helft van zijn gemiddeld aantal arbeidsuren
o Loonverlies: arbeidsuur, art. 1a lid 1 WW: uur waarover werknemer (recht op)
inkomen uit arbeid heeft. Dus over de verloren uren mag je geen recht op loon
hebben.
- Beschikbaar: werknemer moet beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt
- Art. 16 lid 1 jo art. 20 lid 1 sub c WW: als meer dan 87,5% van het WW-maandloon verdiend
wordt, bestaat geen recht meer op een WW-uitkering
Voorwaarde 3: Referte-eis
- Art. 17 lid 1 WW en art 17a WW:
o In de 36 kalenderweken onmiddellijk voorafgaand aan de eerste dag van
werkloosheid in ten minste 26 kalenderweken (referteweken) als werknemer arbeid
moet hebben verricht (zie ook lid 2)
Aantal uren niet van belang: 1 arbeidsuur is al genoeg (17 WW)
Ook niet vereist dat weken aaneengesloten zijn
Weken van ziekte tellen niet mee, dan wordt periode opgerekt.
Vakantieweken tellen wel mee
Alleen die weken tellen mee in de baan dat met werkloos is geworden (17a lid
2 WW)
Voorwaarde 4: Afwezigheid van uitsluitingsgronden
- Art. 19 lid 1 WW:
o Een aantal omstandigheden waarin de werknemer, ook al is aan de overige
voorwaarden voldaan, geen recht op uitkering heeft
o Uitsluitingsgronden verhinderen het ontstaan van het recht op uitkering of beëindigen
het recht op uitkering (20 WW)
