Samenvatting artikelen
Remmerswaal Reader Coaching
Hoofdstuk 4 – Niveaus in groepen
4.1 – Inleiding
Elke groep functioneert verschillende niveaus, waaronder taakniveau. Om groepen beter te begrijpen
is het taakniveau verder op te delen in twee niveaus:
Inhoudsniveau: alle gedrag waarmee de groep werkt aan de doelstelling en de taak, dus naar
wat er in de groep gebeurt.
Procedureniveau: hoe de groep aan de taak werkt (werkwijzen, procedures)
Daarnaast is er een onderscheid in taakaspecten en sociaal-emotionele aspecten. Het sociaal-
emotionele niveau is verder op te delen in:
Interactieniveau: verwijst naar het groepsproces en dus naar wat er tussen de groepsleden
gebeurt.
Bestaansniveau: verwijst naar het individuele proces en naar wat er binnen de afzonderlijke
groepsleden gebeurt.
Er zijn na deze verdere deling vijf niveaus
1. Inhoudsniveau: het werk aan de doelstelling en de taak (wat)
2. Procedureniveau: de werkwijze ter concretisering van de
doelstelling (hoe)
3. Interactieniveau: het groepsproces en de onderlinge
betrekkingen (tussen)
4. Bestaansniveau: het individuele proces van ieder groepslid
(binnen)
5. Contextniveau: invloeden die in de groep doorklinken vanuit
de context, bijv. maatschappelijke invloeden (buiten)
Het onderscheid tussen functioneren op taakniveau en het functioneren op sociaal-emotioneel
niveau loopt parallel aan een ander onderscheid: functioneren op inhoudsniveau en functioneren op
betrekkingsniveau.
4.2 – Inhoud en betrekking
Deze tweedeling stamt uit de systeem- en communicatietheorie. Communicatie speelt zich af op
verschillende niveaus, waarvan twee niveaus in elk geval gelijktijdig aanwezig zijn:
Inhoudsniveau: de informatie, de inhoud, het bericht
Betrekkingsniveau: geeft aan hoe de inhoud zou moeten worden opgevat door degene voor
wie het bestemd is
Op het betrekkingsniveau geeft de zender van het bericht ook aan hoe hij/zij de relatie tot de
ontvanger definieert. Bijvoorbeeld het delen van een geheim zegt iets over de relatievorm die hij/zij
met de ontvanger heeft en dat hij/zij de ontvanger vertrouwt.
Problemen en conflicten liggen ook vaak op het betrekkingsniveau en niet op inhoudsniveau.
4.3 – Inhoudsniveau en interventies
Bij het inhoudsniveau draait het met name om de gespreksinhoud, het thema of een bepaald
agendapunt dat aan bod is. Hier gaat als eerste de aandacht naar uit. Het duidelijk hebben van de
, inhoud bespaart de groep veel storingen. Als er wel storingen zijn geweest, kan dus gekeken worden
of deze speelden op inhoudsniveau (Was het duidelijk waar het over ging? Zijn onduidelijkheden
uitgesproken?)
Interventies
1. Luisteren en samenvatten
2. Informatie geven of opvragen
3. Meningen geven of opvragen
4. Voorstellen doen of opvragen
5. Deskundigheid tonen (tonen van vakkennis, goede voorbereiding)
6. Aansluiten (taalgebruik, niveau, afstemming)
4.4. – Procedureniveau en interventies
Dit niveau is onderdeel van het taakniveau. De manier/werkwijze waarop aan de taak gewerkt wordt
is van belang voor het vervullen van de taak. Er wordt dus vooral gelet op het hoe bij dit niveau.
Storingen of het slecht functioneren van een groep kunnen een oorzaak hebben in het
procedureniveau (Is er een onjuiste procedure gehanteerd? Past de aanpak bij het
onderwerp/probleem? Is de functie van de bijeenkomst wel duidelijk? Is iedereen goed voorbereid?)
Het bieden van een goede structuur en ondersteuning is dus op dit niveau erg belangrijk.
Als je je richt op het procedureniveau kijk je naar de werkwijzen, werkvormen en methodieken die
toegepast worden. Ook het maken van een programma voor bijeenkomsten, programmeren, valt
hieronder. Programmeren is het operationaliseren van de doelstelling.
Daarnaast horen ook omgangsregels bij het procedureniveau (vertrouwelijkheid, omgaan met
emoties)
Interventies
Duidelijk programma Veilige werkvormen kiezen
Vooraf informatie sturen Afwisseling in werkvormen
Regels voor participatie helder Inspelen op verschillen
weergeven Timing en tijdsbewaking
Duidelijke uitleg bij opdrachten Afspraken nakomen
Storingen soms voorrang geven Verbinding met eerdere
Grenzen stellen bijeenkomsten
Er zijn ook een groot aantal ‘onzichtbare’ interventies, of beter acties te noemen, die voor de
teamleden niet zichtbaar zijn. Deze onzichtbare acties vinden plaats in de voorwaardenscheppende
sfeer:
Een geschikt lokaal
De meest geschikte frequentie
Hulpmiddelen verzorgen (bijv. bord, papier)
Gastsprekers of andere informatiebronnen bijtijds inschakelen
Zorgen voor koffie en thee etc.
Deze acties bevorderen het klimaat en de sfeer waarin de groep werkt
4.5 – Interactieniveau en interventies
Hieronder vallen alle groepsdynamische processen, zoals het groepsklimaat, lidmaatschap,
leiderschap, communicatie, interactie, participatie, verdeling van macht en invloed, cohesie, gevoel
van betrokkenheid, affectie en sympathie, subgroepsvorming, groepsontwikkeling, groepsnormen.
Eén van de methoden om een effectieve eenheid te bereiken is groepswerk. Groepswerk is een
methodiek voor het bevorderen van sociale veranderingsprocessen, waarbij gebruik wordt gemaakt
