Tijdvak 8 Tijd van burgers en
stoommachines
Kenmerkend aspecten
De industriële revolutie die in de westerse wereld een basis legde voor een
industriële samenleving.
Discussie over de ‘sociale kwestie’.
De moderne vorm van imperialisme die een verband hielt met de industrialisatie.
De opkomst van emancipatiebewegingen.
Voortschrijdende democratisering, met steeds meer deelname van mannen en
vrouwen aan het politieke proces.
De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: Liberalisme, nationalisme,
socialisme, confessionalisme en feminisme.
Samenvatting
Aan het eind van de 15 e eeuw werkten de meeste mensen in Europa in de landbouw. Boeren
waren nagenoeg autarkisch. In de stad verwerkten ambachtslieden grondstoffen tot
nijverheidsproducten. De producten van een ambachtsman moesten vaak voldoen aan
regels van een gilde. Gilden groeiden uit tot een gesloten groep met een monopolie op een
ambacht. Als je niet tot een gilde behoorde kon je niet het ambacht uitvoeren. Veel mensen
vonden de Gilden dus hinderlijk. Om aan de regels van de gilden te ontkomen ontstond de
huisnijverheid op het platteland. Dit liep via een ondernemer. De thuiswerkers waren
ongeschoolde arbeiders en boeren.
Een eerste technische vernieuwing in de industrie begon bij het weefgetouw. John Kay deed
in 1773 de eerste baanbrekende uitvinding: de schietspoel. De productie van het
weefgetouw steeg hierdoor. Een andere nieuwe uitvinding was die van James Hargeaves hij
ontwikkelde een spinmachine die de naam: spinning Jenny kreeg. De spinning Jenny en de
schietspoel werden allebei gebruikt in de huisnijverheid. Met de ontwikkelingen van
Arkwright werden de machines voortaan ook via een waterrad aangedreven. Door het
ontstaan van het waterrad veranderde de huisnijverheid naar productie in een fabriek. De
machines bepaalde nu wanneer de mensen aan het werk moesten en niet andersom.
Ondernemers investeerden vaak veel geld in deze mills. Ondernemers wilden de machines
vaak lang laten draaien om de machine snel terug te verdienen. Dat hield ook in dat er veel
werkuren gemaakt werden door de mensen. De kritiek hierop kon het niet overwinnen van
de snelle ontwikkelingen.
Omdat het waterrad afhankelijk was van een rivier werd ook gezocht naar een andere vorm
van aandrijving. Hierdoor ontstond de stoommachine. De eerste stoommachines hadden
wel grote nadelen: ze werkten erg traag en hadden veel brandstof nodig. Door de
stoommachines konden fabrieken nu midden in steden gebouwd worden.
De overgang van produceren met de hand naar fabrieksmatige productie noemen we de
Industriële Revolutie. Dit had grote gevolgen. Halverwege de 19 e eeuw was in Engeland, met
name de agrarische-urbane samenleving, veranderd in een industriële samenleving.
Mensen werkten niet langer in de landbouw, maar in de industrie. De huisnijverheid
, verdween ook langzaam. De industriële samenleving zorgde ook voor een snelle
bevolkingsgroei en urbanisatie. Een ander gevolg was het ontstaan van nieuw soort vervoer,
zoals de stoomlocomotief. Deze veranderingen begonnen voor het eerst in Groot-Brittannië
in 1775.
In de tweede industriële revolutie kwamen nieuwe uitvindingen veel vaker van, door
natuurkunde en scheikunde geïnteresseerde mensen. Het waren niet meer de hobbyisten
die nieuwe uitvindingen deden. Deze revolutie kreeg hiermee een heel ander karakter. Ook
de belangrijkste energiebron veranderde hier van steenkool naar aardolie. In deze tweede
revolutie werkt ook massaconsumptie mogelijk en ontstond de eerste reclame. Daarnaast
ontstond ook moderne communicatie.
Tussen 1815 en 1830 werd het ene naar het andere Latijns-Amerikaans land zelfstandig.
Hierdoor gingen Europeanen zich concentreren op andere gebieden. Met de Engelsen
voorop gingen ze vanaf 1850 gebieden veroveren in grote delen van Afrika en Azië. Het doel
was om het land zelf te verzekeren van de aanvoer van goedkope grondstoffen voor lange
tijd. Het vinden van afzetmarkten als motief voor kolonisatie werd steeds belangrijker naar
mate ook andere landen de industriële revolutie doorzette. De Britten zagen hun kolonies
ook als nieuwe afzetmarkten, omdat de afzetmarkten van landen die ook industrialiseerde
wegvielen. Dit imperialisme was niet nieuw. De Romeinen deden namelijk precies hetzelfde.
Daarom wordt het imperialisme in deze tijd het modern imperialisme genoemd.
Engeland, Frankrijk, Duitsland en Italië veroverden ook landen die vrijwel geen grondstoffen
hadden en waar vrijwel niemand woonden. Dit was voornamelijk om het aanzien van hun
natie te verwerven. Zij hadden het idee dat ze zonder kolonies niet meetelde. Na de Frans-
Duitse oorlog in 1871 was Frankrijk uit op eerherstel. Ze wilden daarom een groot koloniaal
rijk opbouwen, om hun macht terug te krijgen. Hierdoor nam de rivaliteit tussen Europese
landen toe. Dit leidde in de Afrikaanse kolonies bijna tot een oorlog tussen de Fransen en de
Engelsen. Duitsland wilde ook als volwaardig land meetellen en begon daarom ook aan de
opbouw van een groot koloniaal rijk. Hiervoor hadden zij geen enkele economische reden.
Het Sociaal-darwinisme zorgde ervoor dat landen het idee kregen dat hun eigen volk
superieur was. Fransen gingen hierin erg ver. Ze gaven zichzelf het idee dat dat ze de
inheemse bevolking moesten opvoeden tot ‘zwarte Fransen’.
Duitsland bestond vroeger uit veel verschillende staatjes. In 1813 brachten de gezamenlijke
legers van Pruisen, Oostenrijk en Rusland een grote nederlaag toe aan het leger van
Napoleon. Na deze oorlog was het aantal Duitse deelstaatjes teruggedrongen tot 13. Tijdens
het Congres van Wenen (1814-1815) werd onderhandeld over de nieuwe verdeling van
Europa. Pruisen kreeg hierbij compensatie in het Rijnland. Het zou de stabiliteit in het gebied
moeten vergroten.
De oorlog tegen Napoleon had onder de Duitsers veel gevoelens los gemaakt. Zij wilden dat
Duitsland ook een staat werd, zoals Frankrijk, Spanje en Engeland waren. Er ontstonden
overal burschenschaften. Bij deze studenten gingen nationalisme en romantiek hand in
hand.
Johann Gottfried Herder gaf aan dit nationalisme een theoretische basis. Hij meende dat
vooral taal en volk een eenheid maakte. Mensen gingen opzoek naar gebeurtenissen en
personen in het verleden die een goeie basis legde voor de Identiteit van de Duitsers. Dit
ging gepaard met romantiek. Een nieuwe kunststroming die een reactie moest geven op het
rationalisme en de verlichting.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper constantijnbok. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.