Minor geweld Blok 3 – helen van geweld
Joke de Vries – Geweld
Hoofdstuk 11 – helingsprocessen
Mensen die komen voor therapie komen meestal omdat ze iets missen. Dit kan contact met
het lichaam zijn, niet weten wie ze zelf zijn, niet in staat zijn om betekenisvolle relaties aan
te gaan of omdat ze last hebben van hun eigen overlevingsstrategieën.
- Ze zijn op zoek naar een leven die (kwalitatief) beter is dan wat het hiervoor was en
zijn bereid, de een meer dan de ander, zichzelf te onderzoeken en op zoek te gaan
naar wat ze zelf anders zouden kunnen doen.
- Er zijn ook mensen die niet opzoek zijn naar een kwalitatief beter leven. Deze
mensen hebben geen last van hun overlevingsstrategieën. Deze mensen willen alleen
van hun klachten af, maar ze willen niet graven naar het verleden en met rust gelaten
worden. Ze hebben het verleden weggestopt en dat moet ook zo daar blijven. Deze
mensen hebben baat bij behandelingen die hen helpt om beter te overleven.
- Tussen deze twee groepen heb je ook mensen die wel meer willen, die opzoek gaan
naar de juist plek maar deze niet kunnen vinden. Het zijn mensen die wel naar
verschillende behandelingen gaan maar waar ze niet verder mee komen. Deze
mensen zijn op zoek naar iets in zichzelf, een basis in zichzelf om vanuit te leven.
Er is een groot verschil tussen beter overleven of een proces doorlopen waardoor het leven
kwalitatief beter wordt dan het daarvoor was. Dat laatste kan alleen door de confrontatie
met het verleden en met zichzelf te zoeken. Het betekent dat men de zelf gecreëerde
overlevingsstrategieën moet gaan loslaten die in de loop van de jaren van een bescherming
geworden zijn tot een beperkende gevangenis, waarin veel weggestopt zit. Beter worden
heeft te maken met de keuze om een helingproces te willen doormaken. Dat betekent voorbij
het overleven gaan.
Heling betekent voorbij de overlevingsstrategie gaan.
Toelaten van de pijn is hierin een belangrijk proces. Daarmee wordt het verschil tussen een
heling en beter leren overleven meer zichtbaar.
Heling betekent de keuze om niet langer te willen overleven, wat betekent niet langer
nee zeggen tegen de werkelijkheid van het eigen leven, waar pijn en gewond zijn deel van
zijn.
- Er moet opnieuw geleerd worden met het omgaan met de ervaringen van pijn, dit
doen we door terug te gaan naar het moment dat ze pijn ervoeren toen het geweld
werd aangedaan. Terug naar de tijd voordat de overlevingsstrategie steeds meet
overnam daar kunnen ze leren de pijn toen te laten in plaats van het weg te
stoppen.
,Overleven of leven
Leven en overleven zijn te onderscheiden in:
Overleven Leven
Afgesloten van de buitenwereld Leven in het hier en nu in relatie met
- Innerlijke ervaringen van pijn en - De buitenwereld
eenzaamheid - Innerlijke ervaringen
Wilt veiligheid & zekerheid Wilt groei, beweging, flexibiliteit, leven met
wat het is
Rust en evenwicht Onderzoeken wat er is, willen weten
Vasthouden aan Loslaten van
- Ideaalbeelden - Ideaalbeelden
- Denkbeelden - Denkbeelden
- Verwachtingen - Verwachtingen
Geen last willen ervaren Willen weten wat er aan de hand is
Drang tot controle & nee tegen de Bewustzijn creëren & ja tegen de
werkelijkheid werkelijkheid
Gevolgen zijn: Gevolgen zijn:
- Geen ontwikkeling - Veranderen
- Geen keuzemogelijkheden - Keuzemogelijkheden
- Geen vitaliteit - Zin en betekenis in het leven
- Enkelvoudige werkelijkheid - Meervoudige werkelijkheid
Tijdens het overleven blijf je dus hetzelfde. Het is een afgesloten systeem verschillende
ervaringen bestaan niet, je kunt niet boos zijn en tegelijkertijd blij zijn. Het is een
enkelvoudige werkelijkheid, er is maar 1 waarheid en 1 manier dat goed is.
Mensen die leven die laten hun overlevingsstrategie los tijdens een helingproces. Zij zien dat
er meerdere ervaringen tegelijk mogelijk zijn en dat ze daarvoor niet in paniek hoeven te
raken. Het is een meervoudige werkelijkheid.
Helingproces volgens de Vries
- Bestaat uit 5 fases
- Beschrijft hoe een helingproces verloopt
- Het kan als handvat dienen om eigen ervaringen of dat van een ander te
onderzoeken
- Te kijken wat er nodig is om een heling te kunnen bevorderen
Ieder landschap is uniek een helingproces kan een procesmodel dus nooit als een
protocol of een recept toegepast worden.
Definitie van geweld volgens de Vries: geweld is die kracht of energie de integriteit of de
entiteit van iemand of van iemands bestaanswijze beschadigt (kapotmaakt of doet
desintegreren) of dat poogt te doen (een aanval doet op de integriteit).
Fase 1 – verbreken van de integriteit van het systeem: pijn
,Een verwonding wordt gekenmerkt door pijn. Mensen beschrijven deze innerlijke pijn van
het gewond zijn meestal in termen van: hulpeloosheid, eenzaamheid of doodangst.
Fase 2 – tijdelijk herstel: vorming van overlevingsstrategieën
De ervaring op het moment van gewond raken is iets wat je overkom, waar je niets mee
kunt. Vanuit dat gevoel gaat men overlevingsstrategieën ontwikkelen die bedoeld zijn als
bescherming tegen meer pijn en meer gewond raken. Vanuit deze strategie kan men actief
de ervaringen die te maken hebben met het gewond zijn en de gevolgen ervan gaan
bestrijden. Bijvoorbeeld met medicijnen, overmatig veel sport, drugs en alcohol. Tijdens
deze handelingen staan ze niet stil met wat er van binnen gebeurt en wat hen is overkomen.
Mensen kunnen ook passief handelen door te vermijden en te vluchten.
Een overlevingsstrategie is een tijdelijk herstel.
Onder de kortst en de strategie zit nog steeds een wond met veel pijn. De betekenis van
deze fase is een voorbereiding: achter de bescherming van de strategie wordt de
gelegenheid gecreëerd om in een rustiger tempo dan tijdens de acute fase 1 van de
verwonding zich voor te bereiden op het onder ogen gaan zien, zich bewust worden van het
feit dat men gewond is geraakt en dat men ervoor kan kiezen op een andere manier de
confrontatie aan te gaan met de wond. Dat doet men door zich stap voor stap bewust te
worden van hoe de eigen overlevingsstrategie werkt.
- Om op zoek te gaan naar hoe men anders met zichzelf en met het gewond zijn om
kan gaan, ze beginnen zich steeds meer te realiseren hoe ze bezig zijn met overleven
in plaats van leven.
- Daarna wordt het terrein van de diepere, existentiële ervaringen waar ze bang voor
zijn betreed, vooral omdat ze niet weten wat ze daar zullen ervaren. Mensen zetten
deze stappen omdat ze zich steeds meer bewust worden van het feit dat dit een
keuze is van leven of dood.
Hoe langer iemand leeft vanuit een overlevingsstrategie, hoe meer men vergeet dat dit een
tijdelijke vorm van herstel is en hoe meer men samenvalt met het overleven.
Overlevingsstrategieën hebben als kenmerk dat ze zich later in het leven uitkristalliseren tot
basispatronen van waaruit men de werkelijkheid tegemoet blijft treden. Pas als men jaren
later in de problemen komt door de beperkingen en het geweld ervan, is meestal de tijd
gekomen dat iemand ‘wakker’ wordt en zichzelf vragen gaat stellen.
Fase 3 – opruimen van de dode vormen: reis in de onderwereld
Dit is de fase waarin er meer bewustzijn ontstaat dat overlevingsstrategieën de ervaring van
het leven in de weg staat, dat ze en veilig en een doods bestaan betekenen. Men moet breid
zijn het geweld onder ogen te willen zien dat men zichzelf of anderen aandoet vanuit de
strategie. In de eerste instantie is dit een proces van herkennen. De volgende stap is om te
erkennen.
Deze keuze heeft te maken met het loslaten van de strategie. Hierdoor komt er meer ruimte
om de ervaringen van het gewond zijn toe te gaan laten. In dit proces staat centraal: het
herkennen en erkennen van het tijdelijke herstel, en deze keuze om deze los te kunnen
laten.
, Hiermee stopt men met pleisters plakken of de korst versterken, daardoor komen er
onbekende gevoelens en ervaringen naar boven. Zo kan men ineens een enorme woede
voelen opkomen, plotseling gaan huilen of zich ineens weer iets van vroeger herinneren.
- Hierbij horen ook verschillende denk en ideaalbeelden, verwachting en illusies tegen
waarvan men een beeld heeft van: zo moet het leven zijn.
Veel van deze denkbeelden staan een helingproces in de weg en dienen dan ook opgeruimd
te worden. Met het erkennen, erkennen en loslaten van de strategie en de daarbij behoren
denkbeelden is men bezig met het ‘opruimen van het dode materiaal’.
Het proces waarin men zich bewust wordt van het geweld van de overlevingsstrategie is een
confronterende fase. De vraag: waarom heb ik dit zo lang volgehouden? Komt dan naar
boven. Er komt dan een bewustzijn van alle verloren jaren.
Pas als je je van iets bewust wordt, heb je de verantwoordelijkheid om er iets mee te gaan
doen. Doe je dat vervolgens niet, dan kies je ervoor om bewust dader naar jezelf en anderen
te zijn.
Het proces van opruimen en herbeleven van pijnlijke ervaringen gaat stapsgewijs. Iedere
pijnlijke of beangstigende ervaring roept de ouder strategie op en versterkt deze. Zo komt
men bij elke pijnlijke ervaring de reactiepatronen van het slachtoffer en van de dader in
zichzelf tegen. Dat betekent iedere keer weer een proces van herkennen, erkennen en
loslaten, zodat men de ervaring meer kan toelaten. Op die manier leert men beter om te
gaan met pijn en de ervaringen daaromheen en wordt men vrijer.
- De meest pijnlijke ervaringen liggen onderop, op de bodem van de wond. Daar komt
ment pas bij als men al zoveel geleerd heeft in het proces van herkennen en
erkennen en loslaten van de overlevingsstrategieën. Nee te zeggen tegen deze
strategieën is moeilijk, maar als men dit gevecht wint dan kom die op de bodem van
het gewond zijn. Dit is het moment dat men de gewonde ziel ontmoet.
De Vries zegt dat als de meest pijnlijke herinneringen naar boven komen, er genoeg
bewustzijn is bij de betreffende persoon om te herkennen wat er gebeurt en hoe men
daarop reageert en om daarin ook een keuze te ervaren om deze herinneringen toe te laten,
hoe beangstigend ze ook zijn.
- Op moment dat het teveel wordt zullen de overlevingsstrategieën weer de strijd
willen winnen en in beeld willen komen.
Op de bodem van de wond bevindt zich het ‘het innerlijke ik’ dit is diegene die men is los van
de strategie. Hierin is bewustwording van dader en slachtoffer polariteit centraal.
Om bewustwording van de polariteit te kunnen creëren moet de persoon de onderwereld in
en daar de eigen ik ontmoeten, zowel om de eigen monsters te zien als ook het kwaad te
zien en te weten en ervaren wat dit met hen gedaan heeft. Maar ook ontmoet men in deze
hel de gewonde ziel en kan men de keuze aken om deze te bevrijden en mee te nemen in
het leven van nu.
Fase 4 – regeneratie of reparatie – op zoek naar het nieuwe
Dit is de fase waarin men op zoek gaat naar een nieuwe manier van leven. Doet men dat niet
bewust, dan gaat men automatisch verder met overleven. Dan kun je terug naar fase 2 of 3.
Als je wel fase 5 ingaat dan is dat een proces van nieuwe dingen uitproberen. De
belangrijkste vragen die hierbij gesteld moeten worden zijn: Wie ben ik? Wat wil ik zelf?