Pedagogiek samenvatting
H1
Onderwijsontwikkeling: kleine, stapsgewijze verbeteringen in het onderwijs
Onderwijsinnovatie: invoering van grotere, ingrijpendere vernieuwingen in het onderwijs
Het gaat hierbij om aanpassingen en vernieuwingen die ertoe moeten leiden dat kinderen met plezier
naar school gaan en onderwijs krijgen dat is afgestemd op hun mogelijkheden.
Er gaat meer aandacht uit naar het actief betrekken van ouders bij het onderwijsleerproces van hun
kind op school.
Uit onderzoek is bekend dat betrokkenheid van ouders kan een positief effect hebben op de motivatie
van leerlingen, hun welbevinden en prestaties op school.
Taalontwikkeling is sterk afhankelijk van het aanbod dat ze thuis krijgen. Het gaat hierbij om
verschillen in opleidingsniveau van ouders, hoeveelheid woorden en de complexiteit van zinnen die
kinderen thuis horen en om de aandacht die daar is voor lezen.
Thuis voorlezen draagt sterk bij aan de taalontwikkeling.
De attitudes en percepties van ouders over maatschappij en onderwijs spelen een belangrijke rol.
Onderzoek onder ouders:
Ouders zijn vaak positief over de relatie met de school, maar er valt wel veel te verbeteren.
Er is vaak een onderlinge afwijking tussen de inbreng van ouders en leraren. Ouders (en de school)
trekken pas aan de bel als het slecht gaat of er problemen zijn.
Soms kan ouderbetrokkenheid leiden tot een (te) grote druk op leerlingen om goed te presteren.
Hulp van ouders bij rekenen kan negatief uitpakken
Ouderbetrokkenheid: actieve betrokkenheid van ouders bij opvoeding en onderwijs van hun kind
Ouderparticipatie: actieve deelname van ouders aan allerlei activiteiten op school. Hier is onderscheid
in:
- Geïnstitutionaliseerde activiteiten: lidmaatschap dan de ouderraad of de
medezeggenschapsraad
- Niet-geïnstitutionaliseerde activiteiten: helpen schoonmaken van de school of helpen in de
mediatheek
Vroeger was onderwijs en opvoeding apart, inmiddels is het onderscheid vervaagd. Het wordt nu meer
gezien als gezamenlijke verantwoordelijkheid tussen ouders en school.
Uit onderzoek is gebleken dat samenwerking tussen school en ouders effect heeft
Er zijn 3 vormen samenwerking:
1. Maatschappelijke samenwerking
Samenwerking tussen ouders en school bij buitenschoolse activiteiten in de buurt. Hierdoor
komen kinderen en ouders makkelijker in contact met allerlei maatschappelijke voorzieningen.
Bv de school maakt afspraken met sport- of muziekschool voor cursussen, of
samenwerkingsverband met buitenschoolse opvang
2. Educatieve samenwerking (ouderbetrokkenheid)
Het samen optreden in pedagogische en didactische vraagstukken.
a. Pedagogisch: samenwerking tussen school en ouders om te voorkomen dat school
en thuis 2 verschillende werelden worden.
b. Didactisch: beter functioneren van het onderwijs door ouders goed te informeren over
en in te schakelen bij het leerproces van hun kind. Door een goede samenwerking
met school kunnen ouders ook thuis gerichte ondersteuning bieden bij het verwerven
van ‘schoolse’ vaardigheden
3. Formele samenwerking (ouderparticipatie)
Ouders worden ingezet bij activiteiten binnen school die zonder de hulp van ouders niet of
onvoldoende gerealiseerd kunnen worden. Medezeggenschapsraad en ouderraad vallen hier
ook onder.
Samenwerking tussen ouders en school is dynamisch; onderhevig aan een constante ontwikkeling.
,Ouders en school zijn niet aan elkaar gelijk. Ze hebben verschillende intenties, belangen en
eindverantwoordelijkheden.
Verticale loyaliteit: trouw aan degenen die je het meest fundamentele hebben gegeven wat er bestaat:
het leven zelf.
Horizontale loyaliteit: zelfgekozen, wederkerige relaties die verbroken kunnen worden.
H2
Uit onderzoek is gebleken dat samenwerking tussen school en ouders (op lange + korte termijn) een
positieve invloed heeft op de cognitieve ontwikkeling en prestaties van kinderen.
Het verband tussen samenwerking en prestaties is aanwezig bij alle gezinnen van alle economische
achtergronden en opleidingsniveaus en bij leerlingen van alle leeftijden.
Leerprestaties zijn sterk afhankelijk van de betrokkenheid van ouders thuis.
Duidelijk positief verband tussen samenwerking en de taalprestaties van kinderen, vooral bij verbale
vaardigheden en lezen.
Betrokkenheid en actieve bemoeienis van ouders hebben een positief effect op het fonetisch
bewustzijn, beginnende geletterdheid van kleuters en het aanvankelijk lezen.
Rekenvaardigheden kunnen gestimuleerd worden door aandacht te besteden aan rekendingen (bv
relrijmpjes opzeggen)
Ouders moeten kunnen inschatten wat het kind al kan en wat ze kunnen met extra hulp
Er blijken sterke relaties te zijn tussen taal- en rekenvaardigheid. Als ouders zelf
taalontwikkelingsstoornissen hebben, verwachten ze ook minder van hun kind en doen ze minder
rekengerelateerde activiteiten.
Er zijn ook positieve effecten gevonden (onderzoek) op sociale ontwikkeling.
Gedrag, motivatie, sociale competenties en de relaties tussen leerlingen onderling en tussen
leerlingen en leraar.
Goede samenwerking tussen school en ouders (onderzoek) leidt bij leerlingen onder andere tot: meer
doorzettingsvermogen, minder probleemgedrag in de groep en een positieve attitude ten opzichte van
leren.
Het is vooral gebleven dat de verwachtingen van ouders en de door school geïnitieerde contacten met
ouders tot meer motivatie en zelfvertrouwen bij leerlingen (voor wiskunde en Engels) leiden.
Inhoud van het contact is ook belangrijk. Bij negatieve onderwerpen (bv achterblijvende
schoolprestaties) kan het gesprek ontmoedigend werken. Vertrouwen, interesse en plezier in leren
wordt hier niet beter van. Bij ‘onschuldige’, goedaardige thema’s (leerling thuis helpen, samen
nadenken) zijn leerlingen meer gemotiveerd (bij wiskunde en Engels). Ouders krijgen middelen om op
een positieve manier de ontwikkeling van hun kind te ondersteunen, waardoor het zelfvertrouwen, de
betrokkenheid en de intrinsieke motivatie van leerlingen groeit.
Wat ouders thuis doen en bespreken met hun kinderen (op verschillende leeftijden) heeft meer invloed
op hun schoolse ontwikkeling dan welke andere factor ook.
Samenwerking tussen school en ouders heeft vooral een indirecte werking: het vormt het zelfbeeld
van het kind als lerende en wekt hoge verwachtingen; het werkt via het stimuleren van bepaalde
attitudes, waarden en aspiraties, die als pro-social en pro-learning-aspecten fungeren.
Verschillende effecten op samenwerking bij leeftijdsgroepen:
- Tot 6 jaar:
samenwerking is vooral gericht op taalstimulerende karakter van de thuisomgeving. In deze
onderzoeken werden relatief sterke effecten geconstateerd van de betrokkenheid thuis en de
kwaliteit van interactief tussen ouders en kind
- 6-12 jaar (groep 3-8):
het cultureel kapitaal (aanwezige kennis, vaardigheden en opleiding waarmee sociale
privileges verworven of behouden kunnen worden) in het gezin en de frequentie en aard van
, het contact tussen ouders en kind blijken samen te hangen met de (niet-)cognitieve
leerlingeffecten. De effecten op taalprestaties zijn het grootst
- 12-18 jaar:
positieve effecten van samenwerking op: taal- en wiskundigeprestaties, niet-cognitieve
uitkomsten (zelfbeeld, motivatie, zelf-efficacy) en uitkomstmaten (spijbelen, voortijd
schoolverlaten en loopbaanoriëntatie). De ervaren ondersteuning van ouders en de positieve
verwachtingen blijken van belang
Elementen die van belang zijn met betrekking tot effecten op de cognitieve en sociale ontwikkeling
van kinderen:
- Goed ouderschap in de thuissituatie
ouderbetrokkenheid thuis levert een grote bijdrage aan de ontwikkeling en het leersucces van
kinderen. Het leidt tot meer zelfvertrouwen, betere prestaties in taal en rekenen, positievere
attitudes richting school en een verdere ontwikkeling van sociale competenties.
- Ouder als rolmodel
- Zorgvuldige communicatie tussen ouders en school
ouders moeten merken dat hun inzet van belang is om de opvoeding en het leren thuis en op
school op elkaar af te stemmen, de onderwijsresultaten te verbeteren en de schoolloopbaan
te optimaliseren. Ouders moeten willen meedenken over en meewerken aan de ontwikkeling
van hun kind. Ze moeten ook op een goede manier, respectvol en in gelijkwaardige
verhouding communiceren met school
- Ouders horen hun kinderen te ondersteunen bij het maken van studiekeuzes en adequate
leerstrategieën met hen te bespreken
- Het versterken van onderlinge oudercontacten bij de opvoeding en het onderwijs van hun
kinderen
ouder-ouderverbanden kunnen bijdragen aan het versterken van de relatie tussen ouders en
school.
- Hoe hoger het relationeel vertrouwen tussen schoolteams en ouders (onderling) is, hoe beter
scholen in staat zijn de kwaliteit van hun onderwijs te verbeteren en daarmee de
leerprestaties van leerlingen te verhogen
- Uit onderzoek blijkt dat het organiseren van programma’s en activiteiten om ouders meer te
betrekken bij de ontwikkeling van hun kinderen, tot nog hogere prestaties leidt.
Als ouders ondersteund worden bij het opvoedingsklimaat in het gezin, kan dit leiden tot een positieve
attitude van ouders naar school en zelfs verandering van opvoedingsgedrag.
Samenwerking tussen school en ouders kan bijdragen aan het klimaat van de school en zorgen voor
meer openheid vanuit de school naar haar omgeving.
De morele competenties van leerlingen kunnen hierdoor verbeteren.
Het is onduidelijk welke vorm van samenwerking tussen school en ouders daadwerkelijk effect
hebben.
Het is gebleken dat leerlingen, naarmate ze ouder worden, meer hebben aan vertrouwen en steun van
hun ouders en minder bij concrete hulp.
Er is niet veel bekend over deze differentiële effecten van samenwerking op verschillende
leerlinggerelateerde uitkomsten.
Er kunnen dus niet zomaar algemene conclusies worden getrokken over effecten van samenwerking
op het leren en de ontwikkeling van kinderen.
Sommige vormen van samenwerken lijken helemaal geen effect te hebben (niet positief of negatief).
Dit zijn vooral formele samenwerkingen.
Het benadrukken van discipline en structuur, druk uitoefenen om te presteren en overmatige controle
hebben juist negatieve effecten.
Reactive hypothesis: als de leerlinguitkomsten voorspeller zijn van ouderbetrokkenheid, ipv andersom
Kinderen helpen met hun huiswerk leidt niet perse tot positieve resultaten.
Het geven van handvatten aan ouders bij ondersteuningsactiviteiten rondom huiswerk (onderzoek) is
succesvol, het leidt tot:
- Hogere scores voor het voltooien van huiswerkopdrachten
