Hoorcollege 1: Inleiding
Socialen contacten kunnen ervoor zorgen dat mensen geen moord plegen.
Margaret Thatcher: er is helemaal geen samenleving; er zijn individuen en er zijn families. Er is niet
iets meer dan dat.
Verschil met psychologie
Soort problemen
o Psychologie zoekt problemen vaak in individu (psyche)
o Sociologie is maatschappij (buiten psyche)
o Maar geen perfect onderscheid
Sociologie
o Doet systematisch onderzoek naar de menselijke samenleving
o Onderzoekt menselijke patronen van denken, voelen en handelen (als gevolg van de
interactie met mensen)
o Bekijkt hoe we in het bijzondere het algemene kunnen zien
(Alles is altijd anders – maar ook een beetje hetzelfde).
Voor- en nadelen
o Debunking (hoe zit dat?): niet alles wat we denken is altijd waar
o Begrip: beter begrip van de omstandigheden, waarin we zitten (en waarom)
o Empowering (zekere mate van zelfstandigheid geven om grip te krijgen op hun eigen leven):
laat nadeel voor sommige groepen zien, wat mobiliserend kan werken
o (H)erkenning
o Alles verandert altijd
o Sociologen zijn ook mensen
o Moeilijk afstand houden tot wat je onderzoekt
o Sociologie wordt onderdeel van maatschappelijk debat
Durkheim: het individu in massa samenlevingen
“…Man is double. There are two beings in him: an individual being which has its foundation in the
organism and the circle of whose activities is therefore strictly limited, and a social being which
represents the highest reality in the intellectual and moral order that we can know by observation—I
mean society…. In so far as he belongs to society, the individual transcends himself, both when he
thinks and when he acts.”
Mensen zijn individuen en sociale wezens.
---> Is er iets wat boven individueel is?
Voorbeeld ontleend aan Durkheim:
Zelfmoord
o Meest individuele daad die voorstelbaar is
o Sterk sociaal bepaald (door integratie en regulatie)
Als je het fenomeen zelfmoord wilt begrijpen, kan je er niet
omheen dat er sociale factoren aan verbonden zijn.
,(Komt terug in college 3).
Wat is sociologie?
Ongeveer alles wat je om je heen ziet.
Bestuderen en onderzoeken van de samenleving.
o Onderzoeken, beschrijven en verklaren van de manier waarop mensen samenleven
Alles wat er in de samenleving gebeurt roept bij een socioloog vragen op.
o Waarom kunnen supporters van Ajax en Feyenoord niet normaal met elkaar omgaan, maar
bij wedstrijden van het Nederlands elftal wel?
Niet alleen kijken naar cijfers, maar ook naar het verhaal erachter.
o Interactie tussen mensen
o Op zoek naar algemeen sociaal gedrag
o Individuen opdelen in hokjes
o Overeenkomsten en verschillen tussen hokjes
o Open deuren/triviaal: dat weten we toch al?!
o Dilemma’s/raadsels die opgelost moeten worden
Collectieve goederen als iedereen individueel gewin nastreeft?
o Daadwerkelijk functioneren samenleving en verbeteren samenleving
o Maakbare samenleving
Sociologische verbeelding?
o Sociologische verbeelding
o Persoonlijke problemen vs. sociale problemen
Als er 3 werkloos zijn in een stad van 100.000 --> persoonlijk probleem
Als er 10.000 werkloos zijn in een stad van 100.000 --> sociaal probleem
Sociale problemen: meerdere mensen/groepen ervaren iets als
problematisch
o Bewust worden van hoe de samenleving werkt
o Manier van denken (theorieën) en manier van doen (methoden)
o Kritiek: pseudowetenschap: geen eigen object van studie, klopt niet
o Kritisch bekijken wat als vanzelfsprekend aangenomen wordt
o Sociologie versus de “common sense”
Sociologie= common sense?
Sociologen vertellen wat iedereen al weet op zo’n manier dat niemand het meer begrijpt.
--->Sociologie houden zich bezig met dingen die mensen eigenlijk al denken te weten.
Er zijn een aantal regels waar je als wetenschapper aan houdt:
Zygmunt Bauman:
1. Responsible speech: regels van verantwoorde argumentatie
- Alles wat je zegt doe je op een verantwoorde manier
2. Size of the field: het overstijgen van de eigen sociale wereld
- Je kijkt verder dan je eigen ervaring
, 3. Making sense: het verklaren en interpreteren van menselijk gedrag door te kijken naar de
verschillende figuraties en instituties waarin mensen zijn ingebed
4. Defamiliarize: het vermogen om bekende en vanzelfsprekende zaken ter discussie te stellen
3 hoofdvragen
Sociologie is ontstaan bij de overgang van de traditionele naar de moderne samenleving.
1. Hoe is sociale (wan)orde mogelijk?
2. Hoe is sociale (on)gelijkheid mogelijk?
3. Hoe werkt het proces van rationalisering (modernisering) van de wereld
Veranderingen in structuren van samenlevingen
1.Jagers en verzamelaars
2.Nomadische samenlevingen
3.Agrarische samenlevingen
4.Industriële samenlevingen
5.Postindustriële samenlevingen
Indeling gebaseerd op technologie.
Technologische determinisme: pas op!
o Technologie is neutraal, mensen bepalen hoe het wordt gebruikt
o Vijf samenlevingen geen opeenvolgende stadia of ‘vooruitgang’ – ‘eurocentrisme’
o Technologie kent grenzen; geen oplossing voor alles
o Technologie produceert nieuwe problemen
o Technologische vooruitgang stelt grenzen aan milieu
Ontstaan van de sociologie
Sociologie als sociaal verschijnsel
I)Maatschappelijke veranderingen:
1. Economische veranderingen: groei van het kapitalisme en de industriële revolutie (vanaf 1750)
-Met heel weinig mankracht veel produceren (machines)
2.Politieke veranderingen: Franse revolutie (1789): a)vrijheid b)gelijkheid c)solidariteit
-Steeds meer burgers willen iets zeggen over de indeling van de samenleving
3.Kerkelijke ontwikkelingen
4.Groei van steden en het ontstaan van sociale problemen
-Veel meer mensen wonen dichtbij elkaar (fabrieken, werk)
II)De ontdekking van de samenleving
1.Opkomst van de moderne wetenschap (herwaardering empirische waarneming)
2.De ontdekking van de samenleving
3.De sociologie als studie van de samenleving
III)Auguste Comte
Bedacht de term ‘sociologie’
De wet der drie stadia:
, 1. Theologisch stadium: verklaring door middel van goden en geesten
2. Metafysisch stadium: verklaring door abstracte, filosofische speculatie over de ‘natuurlijke
orde’
3. Wetenschappelijk stadium: wetenschappelijke verklaring door objectieve waarneming
19e eeuw
o Opkomst van sociaal-darwinistisch denken:
o Herbert Spencer ----> ‘survival of the fittest’
o “Beschavingsarbeid” --> geven arbeiders extra scholing
o Disciplinering (cf. Foucault)
o Volksopvoeding (Ons huis, Nivon)
o Vertrouwen in de wetenschap
o De “Sociale Quaestie”
De ‘Sociale Quaestie”
Mensen gaan nadenken over de sociale kwestie.
o Ellende van urbanisatie en industrialisatie
o (Karl Marx en Friedrich Engels)
o Opkomst arbeidersbeweging
o Reactie liberalen en confessionelen --> welbegrepen eigenbelang (Abram de Swaan)
Onderzoeksthema’s voor sociale wetenschappers
o Armoede
o Arbeidsverdeling
o Verhoudingen tussen de klassen
Academici en de ‘do gooders’
Niet alleen wetenschappers maar ook burgers hielden zich bezig met het aangenamer maken van de
samenleving.
o Volksverheffing
o Social workers
o Blauwe knoop
“Ach vader drinkt niet meer”
Socialistische en Marxistische interesse in NL
o Interesse in maatschappelijke vraagstukken
o Intellectuelen in de jaren ’80 van de 19 e eeuw, zoals:
o Frederik van Eeden (Walden)
o Herman Gorter
o Henriëtte Roland Holst
o Relatief weinig academische invloed
Paradigma
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper marlieskolen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.