Leerdoelen en antwoorden jaar 2
blok 2
Leerdoel 1: De student kan de huidtherapeutische behandeling bij lymf/lipoedeem specifiek voor de
onderhouds(behandel)fase (inclusief het werkingsmechanisme en achterliggende natuurkundige
principes) volgens de Richtlijn lymf- en lipoedeem (2014) beschrijven, kan het werkingsmechanisme,
indicaties en contra-indicaties van TEK beschrijven, de keuze voor een kous beredeneren en
onderbouwen, inclusief de keuze voor aan- en uittrekhulpmiddelen.
Subleerdoelen 1.1 de onderhoudsfase van lymfoedeem beschrijven volgens de richtlijn lymfoedeem
(2014)
Deze onderhoudsfase is gericht op:
- Het voorkomen van progressie van oedeem
- Het behouden van verkregen verbeteringen
- Het verminderen van de impact op het algeheel menselijk functioneren van de patiënt
Zelfmanagment
- Verandering van gedrag van de patiënt is noodzakelijk
- Patiënt dient zijn eigen therapeut te worden
Manuele lymfedrainage
- Zelf masseren
- Het toepassen van drainagegrepen
Zelf zwachtelen van de arm of het been
- Wanneer de omvang toe is genomen of er spanning voelbaar is
Pressotherapie/IPC
- Op strikte indicatie bij onmogelijkheid van mobilisatie of bewegen
- Oedeem wordt verplaatst door het interstitium heen
Krachttrainingen/oefeningen
- Zelf trainen/sporten: nederlandse norm gezond bewegen
- 150 minuten per week
- Bewegings- en ademhalingsoefeningen
- Oefeningen voor het verbeteren van de kuitspierpompfuntie
- Oefentherapie
Mobiliseren litteken/fascie release technieken
- Zelf masseren
Huidzorg
- Zelf huidzorg toepassen
- Een infectie, zoals erysipelas kan lymfoedeem verergeren en ook een pre-existent
gecompenseerd lymfafvloedsysteem doen decompenseren.
- Huidveranderingen kunnen complicaties geven
- Voorkomen van kleine verwondingen
- Gebruik van antibacteriële zeep/crème
- Doel: intact houden van de huid
1
,Bewustwording
- Zelf kennis bewustwording toepassen
- Timing is belangrijk
- Informatie geven over risicofactoren, preventie en leefstijladviezen sluit mogelijk beter aan
bij de belevingswereld van een patiënt in de re-intergratie fasie
- Voorlichting op maat door speciale (zelfmanagement) cursus.
Gewichtscontrole/afvallen
- Behouden normaal lichaamsgewicht, dan wel het voorkomen van gewichtstoename
- Onderzoek, 12 weken: 3.3 kg afgevallen, reductie armvolume hoger tov controle groep
- BMI >30: 300 minuten per week matig tot intensief te bewegen.
Om de juiste voorlichting te geven, zijn er de volgende dingen nodig:
- Informatie
- Instructies
- Educatie
- Psychosociale ondersteuning
- Stimulatie zelfmanagement
Voorlichting over lymfoedeem en zelfmanagement
- Secundair ter preventie aan patiënten met kans op het ontstaan van lymfoedeem
- Tertiair aan patiënten die worden behandeld wegens lymfoedeem
Timing van voorlichting is belangrijk:
- Afstemming van voorlichting op het acceptatie niveau, de capaciteiten en specifieke
functioneringsproblemen van de patiënt.
Preventieve informatie en isntructies
7 hoofdcategorieën van preventieve aanbevelingen
1. Vermijden van puncties met naalden
2. Vermijden van knelling
3. Hoog leggen van de eztermiteit
4. Vermijden van vliegreizen
5. Behouden normaal gewicht
6. Vermijden van (zon-)verbranding of extreme hitte
7. Vermijden van extensieve uitputting/training
Psychosociale ondersteuning
Verschillende fasen hebben verschillende aanpakken nodig
- Voorafgaand aan de diagnose
- Rondom de diagnose
- In de behandelfase
- In de chronische fase
Pyschosociale gevolgen kunnen zijn:
- Angst
- Onzekerheid
- Verdriet
- Gevolgen op allerlei levensgebieden: lichamelijke verzorging, lichaamsbeeld, relaties, etc.
2
,Als behandelaar is het belangrijk om:
- Een luisterend oor te kunnen bieden
- Advies, informatie en aandacht geven
- Eventueel doorverwijzen als verwerkingsproces stagneert
Tussen initiële fase en behandelfase zit een overgangsfase van 3-8 weken.
Uitwerking typerinsstap klinisch beeld bij aandoeningen aan de benen.
Subleerdoel 1.2 de student kan het werkingsmechanisme van TEK beschrijven
Verschillende soorten kousen
Vlakbrei Rondbrei
Maatwerk/confectie Maatwerk/confectie
Naad Geen naad
Goede pasvorm en drukverdeling Kans is groter op insnoering
3
, Makkelijk aan te trekken Moeilijker aan te trekken
Minder fraai uiterlijk Neutraal uiterlijk, dunner
Lange levensduur Korte levensduur
Subleerdoel 1.3 de student kan de indicaties en contra-indicaties van TEK beschrijven
Voor de kousen
Indicatie Contra-indicatie
Lymfoedeem Ernstige decompensatio cordis
Lipoedeem Arteriële infsuffiëntie
Veneus oedeem Immobiliteit
Post trombotisch syndroom Bactiërele veneuze ontstekingen
Zwangerschap varices Contact allergie voor het materiaal
CVI Totale occlusie diepe veneuze systeem
Subleerdoel 1.4 de student kan middels casuïstiek de keuze voor een kous beredeneren en
onderbouwen
Classificatie van TEK
Werking: druk gaat van distaal naar proximaal
Niet vergoedt door zorgverzekering
Klasse 1 (mild): 15-21 mmHG. Deze worden niet vergoed door de zorgverzekering
Wel vergoedt door zorgverzekering:
Klasse 2 (gemiddeld): 23-32 mmHG
Klasse 3 (sterk): 34-46mmHG
Klasse 4 (extra sterk): >49 mmHG
TEK’s:
- Elasticiteit (Een belangrijkste eigenschap van rubber)
Na uitrekken weer terugvormen naar de oorspronkelijke vrom
Interface pressure, de druk die wordt uitgeoefend op het been.
- Hysteresis
Materiaal eigenschap die tot stand komt door wrijving in het breiwerk van een kous.
Deze eigenschap bepaalt in hoeverre een TEK de omvang veranderingen van een been
tijdens beweging kan volgen.
- Stiffness
De druktoename die ontstaat als het been 1 cm in omvang toeneemt
Stiffness is bepalend voor het oedeem preventieve effect van de kous
Static stiffness Index (SSI): drukverschil tussen staan en liggen
Bepaalt samen met de spierbeweging de mate van pompwerking, massage effect van
compressie (dynamische stiffness index)
Is onafhankelijk van de drukklasse
Rol van de kousen aanmeter is zeer belangrijk
SSI vs DSI
- Voorheen werd stiffness statisch gemeten in lab
- Interessanter is de dynamische stiffness
- Druk onder de kous neemt af naarmate de dag vordert
- Dynamische stiffness blijft constant
- Afname aan druk wordt gecompenseerd door een goede DSI
Indiceren therapeutische elastische kousen
Lymfoedeem
4
, - Speciaal aangemeten
- Hoge statische stijfheid
- Vlakbrei
- Benen: klassen 3-4
- Armen: klasse 2-3
Indiceren TEK
Lipoedeem
- Speciaal aangemeten
- Vlakbrei/rondbrei
- Klasse 2-3
Rol van de kousen aanmeter:
- Complexiteit
- Balans tussen comfort en effectiviteit
- Betrokkenheid gedurende gehele traject
- Effectiviteit TEK controleren + evt. aanpassen
Opties TEK
- Benen tot de knie: (AD), tot de lies (AG), in panty of broek vorm (AT)
- Arm tot de oksel, met of zonder handschoen, met of zonder vinger
- Extra opties voor tenen en midline oedeem
Aan en uittrekken van de steunkous
- Kous dient ’s ochtends vroeg aantrekken te worden en ’s avonds zo laat mogelijk uit
- Mensen kunnen dit zelf, hun partner, of thuiszorg doet dit.
Verzorging TEK:
- Geen plooien of rimpels
- Crèmes kunnen de TEK schade toebrengen
- Bovenkant van de TEk mag niet omgevouwen worden
- Draag de TEK niet binnenste buiten
- TEK mag niet voor huidirritatie of huidschade zorgen
- TEK moet regelmatig gewassen worden (30-40 graden, niet in de droger, geen
wasverwachter)
Aan en uitrekkmiddelen
- Easy slide (een soort zak)
- Butler (apparaat)
De student kan verschillende begrippen van kwalitatieve dataverzameling, data-analyse,
resultaten, discussie en conclusie benoemen, herkennen en toepassen.
Onderzoek als huidtherapeut
- Goede huidzorg
- Effectiviteit en nut van handelen aantonen
- Behandelingen opnemen in richtlijnen en standaarden
- Kwaliteit huidtherapeutische zorg vergroten
Onderzoek en privacy
- WMO: Wet Medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen
- Wel onder WMO: eerst beoordeling
5
, - Niet onder WMO: geen beoordeling, wel WGBO (Wet op de Geneeskundige
BehandelingsOvereenkomst, regelt relatie tussen patiënt en zorgverlener) en AVG.
- AVG: Algemene Verordening Gegevensbescherming
- Informed consent: toestemming voor medische behandeling of deelname aan
(medisch)wetenschappelik onderzoek
- Adequaat geïnformeerd
Inhoud
- Wetenschappelijk onderzoek (op een systematische manier gegevens verzamelen en
analyseren om een kennis- of praktijkvraag te beantwoorden
Typen onderzoek
- Kwalitatief
- Kwantitatief
Kwalitatief Kwantitatief
Woorden Cijfers
Perspectief van de deelnemers Perspectief van de onderzoeker
Onderzoeker dichtbij Onderzoeker ver weg
Theorie ontstaat (inductief) Testen van theorie (deductief)
Contextueel begrip Generaliseerbaarheid
Open, flexibel Vaste momenten
Kleinschalig grootschalig
Kwalitatief onderzoek: hoe begin je?
- Onderzoeksvraag
- Diepgaande info, motieven, meningen, belevingen
Typen kwalitatief onderzoek
- Observatie onderzoek
- Interviews (on)gestructureerd, open, half
- Focusgroepen/groepsinterviews
- F
Interview
- Ongestructureerd/diepe-interview: topic-lijst
- Half gestructureerd: zowel open als gesloten vragen
- Gestructureerd: meer richting kwanitatieve methode
Voorbereiding
Interviews/dataverzameling
- Opstellen topiclijst (lijst met onderwerpen die je bij een diepte-interview gebruikt)
- Wervingsstrategie bepalen
- In- en exclusiecriteria respondenten
- Respondenten benaderen (hoe?)
Uitnodigingsbrieven schrijven
- Aangepast aan de doelgroep
- Motiverend
- Informatie over het onderzoek
Setting interview
Interview: opening
6
, - Introductie (relationeel/inhoudelijk)
- Toestemmingsverklaring (interview/opname/anonimiteit)
- Er is geen “goed” of “fout”.
Communicatietechnieken
Opbouw interview
- Activeren respondent
- Werken aan relatie
- Geïnteresserde houding
- Aandachtig en meelevend
- LSD (Luisteren, Samenvatten, Doorvragen
Middenstuk
- Oogcontact
- Stiltes
- Herhalen
- Doorvragen
- Hulpmiddel: niet als doel op zich en overdrijf niet
Afsluiting
- Afbouwen
- Ruimte voor nieuwe thema’s/vragen
- Vraag feedback
- Bedanken
Na het interview
- Een samenvatting schrijven (optioneel)
- Observaties uitwerken (optioneel)
- Delen met het onderzoeksteam
Transcriberen
- Uitschrijven van het interview
- Woordelijk
- Onderdeel van analyse
- Anonimiteit
Analyse
- Diepgaand, intensief en meerdere fases
- Iteratie: wisselwerking tussen verzameling en analyse, je kijkt steeds terug naar je
dataverzameling om te kijken of je berekeningen/analyse kloppen
- Analyse van teksten
- Betekenis verlenen
- Software (kwalitan, kodani, atlas.ti)
Analyseren:
1. Verkennen: Teksten lezen en verdelen in kleinere fragmenten
2. Coderen: Met welk woord kun je het tekstfragment het beste omschrijven
3. Thematiseren: Structuur aanbrengen in codes
4. Reviseren en verfijnen: klopt het allemaal nog
5. Vastellen en structureren: Verbanden leggen tussen thema’s
6. Presenteren: beschrijven gevonden structuur
- Theorievorming
- Terug naar de probleemstelling (kan je deze beantwoorden)
Rapporteren
- APA (verwijzen naar interview (persoonlijke communicatie, datum) dit hoeft niet opgenomen
te worden in de literatuurlijst)
7
, - Of verwijzen naar de bijlage
Betrouwbaarheid en validiteit van kwalitatief onderzoek
Betrouwbaarheid
- Triangulatie “driehoeksmeting”
- Peer feedback: intersubjectiviteit
- Logboek
- Opnameapparatuur
- Herhaling
- Standaardisatie
Validiteit
- Inhoudelijk generaliseerbaarheid (gelijke situatie)
- Begripsvaliditeit (meet wat je wilt meten
- Gesprekstechnieken
- Doorvragen (hiermee kan je het “echte” antwoord achterhalen)
- Logboek
- Peer feedback
- Triangulatie
- Standaardisatie
- Extreme cases
De student kan verschillende begrippen van kwantitatieve dataverzameling, data-analyse,
resultaten, discussie en conclusie benoemen, herkennen en toepassen.
Kwantitatieve verzameling en analyse
- Survey: enquete of vragenlijstonderzoek
- Cross-sectioneel (je meet op 1 punt(
- Antropometrie
Kwantitatieve gegevens verwerken
- Variabele: een eigenschap van een object (omtrek van een arm van een persoon)
- Categorieën: alle waarden die een variabele kan aannemen (leeftijd in jaren)
- Afhankelijke variabele: VB. het soort type TEK
- Onafhankelijke variabele: VB. de omtrek van een arm. Heeft invloed op afhankelijke variabele
- Datamatrix: is een rechthoekig blad, zoals een werkblad in excel, met rijen en kolommen
waarin je alle verzamelde gegevens kunt invullen
Discreet vs continue
- Discreet:
Kan geen tussenwaarde aannemen / tussenwaarden hebben geen betekenis. VB.: Het cijfer
dat je op je volgende natuurkunde proefwerk gaat halen
Losse getalen (altijd 1 decimaal achter de komma bij weegschaal)
- Continue:
Alle waarden kunnen worden aangenomen. VB. de temperatuur die het morgenochtend, als
je naar buiten stapt, zal zijn
Tussenliggende getallen
Meetniveaus van variabelen
Geeft aan in welke mate je de waarden die aan de categorieën zijn toegekend, kan gebruikt worden
om ermee te rekenen, mogelijke analysetechniek(en) en grafiek(en).
- Nominaal (zonder volgorde)
- Ordinaal (met volgorde)
- Interval + ratio = scale
8
,3. kan de algemene bouw en werking van spieren en gewrichten (met bijbehorende structuren)
beschrijven en hierbij samenstellende delen van de thorax, hoofd-hals en bovenste en onderste
extremiteit en normale functies van spieren en gewrichten benoemen en herkennen. (4 vragen)
De mens kan bewegen door:
- Gewrichten
- Spieractiviteit
Gewricht is opgedeeld op verschillende delen
- Twee botten
- Gewrichtskraakbeen
- Synoviaalvocht (zorgt ervoor dat alles soepel verloopt.)
- Bij een slijmbeursontsteking is de bursa ontstoken
- Bij het “kraken” van bijv. je vingers, “duw” je het vocht weer terug in de synoviale ruimte.
Hierbij ontsnappen er stikstofbelletjes en dat is het gekraak wat je hoort.
Verschillende gewrichten
- Vlakke gewrichten (in handen)
- Scharniergewricht (in knieen)
- Scharnier en rolgewricht (elleboog, ulna en radius)
- Condylair gewricht (in vingers)
- Zadelgewricht (in duim)
- Kogelgewricht (in schouder en heup, kop en een kom. Geeft veel bewegingsmogelijkheden)
Spieren
- Origo (aanhecht plek, plek van onstaan, ulna)
- Insertie (aanhecht plek, plek waar het aan het bot vastzit, radius)
- Spierbuik (de spiervezels)
- Contracties
- Beweging in gewricht
- Agonisten en antegonisten (twee tegenover elkaar staande spieren, werken afwisselend van
elkaar)
- Is op gebouwd uit spiervezels. Daardoor kan een spier contraheren (samentrekken)
- Pezen zijn de plekken waar de spier overgaat en aanhecht aan het bot.
4. kan de verschillende bewegingsmogelijkheden van de schouder, schoudergordel, enkel, knie,
heup, elleboog en pols beschrijven. (4 vragen)
Flexie en extensie
- Knie (scharnier)
- Elleboog (scharnier)
Anteflexie(recht naar voren) en retroflexie (recht naar achter)
- Schouder (kogelgewricht
- Heup (kogelgewricht)
Abductie (van het lichaam af) en adductie (naar het lichaam toe)
- Schouder
- Heup
Exorotatie (naar buiten) en endorotatie (naar binnen)
- Schouder
- Heup
Palmairflexie/plantairflexie/
Supinatie (“soep” handpalm naar boven) en pronatie (“proost” handpalm naar onder)
9
, - Elleboog/pols
- Enkel (Supinatie=
Elevatie (optrekken) en depressie (omlaag doen)
- Schoudergordel
Retractie (naar achter) en protractie (naar voren)
- Schoudergordel
Terminologie latijnse benamingen:
- Gewrichten articulatio (art. humeri)
- Spieren musculus (m. pectoralis major)
- Zenuwen nervus (n. medianus)
3. kan de algemene bouw en werking van spieren en gewrichten (met bijbehorende structuren)
beschrijven en hierbij samenstellende delen van de thorax, hoofd-hals en bovenste en onderste
extremiteit en normale functies van spieren en gewrichten benoemen en herkennen. (4 vragen)
Art. Humeri
- Gewricht tussen arm en schouderkom
- Kogelgewricht:
Endo/exorotatie
Ab/adductie
Ante/retroflexie
Anatomie schoudergordel art. humeri
Endorotatie
- Binnenwaartse rotatie in art. humeri
- M. pectoralis major
- M. subscapulatris
- M. latissimus dorsi
- M. teres major
Exorotatie
Buitenwaartse rotatie in art. humeri
- M. infraspinatus
- M. teres minor
Abductie
Arm beweegt van lichaam, naar opzij
- M. deltoïdeus
- M. supraspinatus
Adductie:
Arm beweegt naar het lichaam toe.
- M. pectoralis major
- M. latissimus dorsi
Anteflexie
Bewegign van de arm van het lichaam af, naar voren
- M. deltoïdeus
- M. pectoralis major
- M. biceps brachii
Retroflexie
Beweging van het lichaam af, naar achter
- M. deltoïdeus
- M. teres major
- M. latissimus dorsi
10
