Het bittere Kruid
Marga Mingo
Verwachtingen en eerste reactie
Toen ik het boek ‘het bittere kruid’ voor de eerste keer zag wist ik niet goed wat ik kon
verwachten, ik wilde de achterkant lezen maar daar stond niets over de inhoud
opgeschreven. Ik ging de hoofdstuktitels bekijken en bladerde door het boek heen, ik zag dat
het verhaal over de Tweede Wereldoorlog ging en ik werd nieuwsgierig omdat dit
onderwerp mij boeit. Ik besloot om het boek gewoon te gaan lezen.
Het boek ging inderdaad over de Tweede Wereldoorlog, maar niet over de oorlog in het
algemeen. Het gaat namelijk over een Joods gezin die te maken krijgt met Jodenvervolging.
Toen ik begon met lezen was mij nog niet helemaal duidelijk waar het verhaal over ging, dit
kwam waarschijnlijk omdat de familie van de ik-persoon ligt over Jodenvervolging dacht.
Later bleek het boek over de verslechterende positie van de Joden te gaan.
Samenvatting
De jonge Marga Minco komt met haar familie terug in hun thuishaven Breda, na een
evacuatie. De hele familie is joods, en rond de tijd van hun thuiskomst zijn de Duitse
bezetters in Nederland.
Marga’s vader gaat met haar een wandeling maken om te zien of al hun oude vrienden weer
terug zijn. Tijdens die wandeling wordt het een beetje duidelijk hoe de oorlogssituatie is, en
wordt er ook verteld hoe de mensen uit de buurt de evacuatie beleefd hebben.
Marga’s vader vindt het niet nodig om onder te duiken; hij denkt dat het ‘zo’n vaart niet zal
lopen’ en gelooft niet dat zij gearresteerd en verbannen zullen worden.
Een paar dagen later komt vader thuis met een pakket vol jodensterren, om op hun jassen te
spelden. Uit deze situatie wordt duidelijk dat het hele gezin heel luchtig over de situatie
spreekt: zij maken alle sterren zonder mopperen vast op hun jassen en doen alsof het
volstrekt normaal is, alsof het een decoratie is omdat zij bijvoorbeeld bij een
toneelgezelschap horen.
Naarmate de tijd verstrijkt, verslechtert de situatie. Op een gegeven moment moeten vader
en Marga’s broer Dave zich melden om zich te laten onderzoeken. Dit omdat er een selectie
wordt gemaakt voor de werkkampen. Dave weet aan een medicijnflesje te komen met een
ziekmakende vloeistof, en Dave drinkt ervan. Het spul maakt hem ziek, zodat hij niet door de
controle heen komt. Vader wordt ook afgewezen, maar niet vanwege het drankje.
Een poos later wordt iedereen er stevig aan herinnerd hoe ernstig de situatie in feite is. De
soldaten beginnen met het aanhouden van joden: en Marga’s zus Bettie wordt meegenomen
in een auto. Marga ziet haar daarna nooit meer terug.
Niet veel later krijgen ook Marga’s ouders een bevel dat ze naar een getto in Amsterdam
moeten. Marga en Dave zijn echter herstellende van een ziekteperiode en hebben een
doktersadvies dat zij thuis moeten blijven. Lotte, de vriendin van Dave, mag daarom ook
, blijven, om hen te verzorgen. Dit heeft echter wel als nadeel dat Marga en Dave op den duur
moeten gaan doen alsof ze ziek zijn, om ervoor te zorgen dat zij niet door de soldaten
worden meegenomen. Uiteindelijk lopen ze daarom beide de hele dag in pyjama.
Na een tijdje besluit Marga terug te keren naar haar ouders in Amsterdam. Ze neemt
afscheid van Dave en Lotte en reist alleen met de trein naar het huis waar haar ouders zitten.
Hier blijkt dat de oorlog veel dichterbij en veel echter is dan in Breda. Maar er is nog wel
enigszins vrijheid voor de joden: ze mogen wel naar de joodse kerk en ze mogen ook de
Sabbat vieren.
Op een bepaald moment moet Marga met haar ouders het souterrain induiken omdat er
soldaten voor hun raam passeren. In dit souterrain verbergen ze zich in een poging niet
gezien te worden door de militairen, want deze zijn hoogstwaarschijnlijk bezig met de
arrestaties van andere joden.
Een tijdje later moet Marga van haar moeder even naar de slager omdat er visite komt. Ze
keert echter al snel terug, want een bepaalde straat – de Lepelstraat – is ontruimd. En later
krijgt het gezin ook te horen dat degene die op visite zou komen weg is.
Niet lang daarna slaat het noodlot toe: op een avond staan de soldaten voor de deur. Marga
en haar ouders hebben enigszins het geluk dat ze die ochtend een hol in hun tuin hebben
gevonden, van waaruit niemand hen kan zien. Vader heeft het idee om zich in dit hol te
verbergen als ze worden opgehaald, maar zover komt het helaas niet. De soldaten breken
met een loper de deur open, en ze hebben geen tijd meer om weg te komen. Vader vraagt
Marga om de jassen te gaan halen, maar zodra ze eenmaal uit het zicht van de soldaten is
neemt Marga het meest wijze besluit: ze ontsnapt en gaat terug naar Dave en Lotte, die
intussen ook ondergedoken zitten in Amsterdam.
Hier woont ze een poosje. Lotte bleekt Marga’s haar om het niet op te laten vallen dat ze
joods is, en niet veel later gebeurt met Dave hetzelfde. Eventjes gaat het goed, totdat de
vrouw bij wie ze ondergedoken zitten bezoek krijgt van een argwanende meneer die
doorkrijgt dat ze joden zijn, en de volgende dag vertrekken ze naar Utrecht. Of dat is de
bedoeling; op het station wordt Lotte gearresteerd en Dave sluit zich bij haar aan als ze
wordt opgepakt. Marga vertrekt alleen met de trein naar Utrecht. Daar gaat ze eerst naar
het adres waar ze met haar broer en schoonzus aanvankelijk heenging, maar de gastheer
heeft geen plaats en vertelt haar dat ze voorlopig terecht kan bij een boerderij. Dit duurt
echter ook niet lang: na een tijdje gaat ze terug en krijgt ze een nieuwe identiteit van Wout,
een kennis van haar en haar familie. Hij brengt haar naar een huis waar ze volkomen veilig
zal zijn, en met behulp van haar nieuwe persoonsbewijs kan ze een geheel nieuw leven
opbouwen. Maar ook later, als de oorlog helemaal voorbij is, ziet ze haar ouders, Bettie,
Dave en Lotte nooit meer terug.
Deze samenvatting heb ik gehaald van: https://www.scholieren.com/boek/559/het-bittere-
kruid/zekerwetengoed
Commentaar op de samenvatting
In de samenvatting die op scholieren.com staat, staat dat het verhaal over Marga Minco haar
familie gaat. In het boek zelf kan ik dit niet terugvinden, volgens mij mag je er nooit vanuit