Samenvatting
Samenvatting hoofdstuk 1 'regeling' biologie voor jou VWO 5a
Volledige samenvatting van hoofdstuk 1 van biologie voor jou, 5VWO leer opdrachtenboek 5a.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 18 pagina's
Voorbeeld 3 van de 18 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Biologie H1 regeling1. Regeling en homeostase
- Homeostase(gelijke toestand): het in stand houden van een dynamisch
evenwicht in het inwendige milieu van organismen à voorbeeld van
zelfregulatie van een organisme (organisme niveau)
o Dynamisch evenwicht: De concentraties van lichaamssappen,
zuurstof, glucose etc. en lichaamstemperatuur schommelen rond de
normwaarde. Dit blijft in stand door de regelkring: systeem dat
de waarde van een factor rond een normwaarde in stand handhaaft.
Sensor stuurt waarde naar controlecentrum die de informatie
verwerkt
Waarde ≠ normwaarde? Signaal naar effector (uitvoerder)
Signaal stopt pas bij normwaarde bereikt
- Negatieve terugkoppeling/feedback: toename van het resultaat
veroorzaakt remming van proces en vice versa
- Positieve terugkoppeling/feedback: een regelkring waarin een toename
van het resultaat het proces versterkt
- Inwendig en uitwendig milieu wordt gescheiden door minimaal 1
cellaag
o Cellen van meercellige organismen hebben weinig contact met
uitwendig milieu (omgeving) door omgeven andere cellen (ook
long-, blaas-, en darminhoud valt hieronder)
o Inwendig milieu bestaat uit weefselvloeistof(zit tussen
weefselcellen) en bloed
Homeostase zorgt dat dit bijna constant blijft
- Oxytocine komt vrij als een vrouw zwanger is. De oxytocineregelkring
stopt nadat het kind geboren is. Er is dan geen druk meer van het hoofdje
tegen de uitgang van de baarmoeder.
2. Hormonale regulatie
Hormonen
- Hormonen zijn signaalmoleculen/signaalstoffen waarmee de cellen in
een organisme over grote afstanden kunnen communiceren via bloed.
o Ze kunnen op meerdere doelwitorganen werken
o Ze blijven lang in het bloed en weefsel zitten waardoor de effecten
lang werken totdat de lever ze afbreekt als ze niet meer nodig zijn
o Ze zijn alleen werkzaam in doelwitorganen. Daar zitten namelijk
receptoren waaraan het hormoon kan binden. Deze binding kan
een reactie op gang brengen of juist stoppen. De mate van reactie
hangt af van
De hormoonspiegel(hormoonconcentratie) in het bloed
Het aantal receptoren voor een bepaald hormoon op de cellen
in het doelwitorgaan
- Alle hormoonklieren zijn endocriene klieren want ze doen aan secretie:
het afgeven van hormonen via het bloed dat door de klier loopt (inwendig
milieu)
- Sommige andere klieren zijn exocriene klieren want ze doen aan
excretie/uitscheiding: ze geven hun product af via een afvoerbuis
(uitwendig milieu)
- Een steroïde hormoon(direct) is vet-oplosbaar en vaak klein waardoor
het door het dubbele fosfolipidemembraan heen kan. Zo komt hij het
, cytoplasma binnen en bindt zich aan receptoreiwit. Er ontstaat een
hormoon-receptorcomplex die via een kernporie het kernplasma binnen
komt. Het kan bepaalde genen in het DNA aan of uit zetten (genregulatie)
waardoor de cel eiwitten kan maken zoals enzym, hormoon of
receptoreiwit
- Een peptidehormoon(indirect) is een eiwithormoon die niet zomaar de
cel in kan. Het receptoreiwit zit op het celmembraan van de cellen van het
doelwitorgaan zodat het eiwit niet naar binnen hoeft. Als gevolg daarvan
wordt de second messenger (bepaald signaalmolecuul) gevormd of
geactiveerd en geeft het signaal door aan een inactief enzym. Deze wordt
actief en…
Geeft het signaal weer door
Brengt een specifieke reactie op gang in het cytoplasma
Zet aan tot genregulatie (doel van hormoon)
o Adrenaline kan wel de cel in maar gebruikt toch een second
messenger.
o Een signaalcascade is als een extracellulair(buiten de cel) signaal
van een hormoon een enorme intracellulaire(binnen de cel) reactie
opwekt, doordat de receptor op het celmembraan dat signaal vaak
doorgeeft, waardoor er veel signaalmoleculen worden geproduceerd
en geactiveerd.
Het hormoonstelsel
Orgaan Hormoon maken
Hypothalamus: Via uitlopers naar hypofyseachterkwab:
- Verbindt zenuwstelsel met - ADH: antidiuretisch hormoon (neurohormoon)
hormoonstelsel - Oxytocine (neurohormoon)
- Doet aan neurosecretie: Via haarvaten naar hypofysevoorkwab:
maakt (neuro)hormonen mbv - Inhibiting hormoon(IH): remt voorkwab (GH en
neuronen(zenuwcellen) prolactine)
, - Releasing hormoon(RH): stimuleert voorkwab
(alle) (bijv. TRF: stimuleert TSH)
Hypofyse: - GH(groeihormoon): lichaamsgroei en ontwikkeling
- Maakt hormonen die andere - Bij volwassenen handen, voeten en gezicht
hormoonklieren stimuleert - ACTH(adrenocorticotroop hormoon):
- Verbindt zenuwstelsel met bijnierschors (stress)
hormoonstelsel - TSH(Thyreoïdstimulerend hormoon): schildklier
- Voorkwab (endocriene - FSH(follikel stimulerend hormoon):
cellen) geslachtsorganen (voortplanting)
- Achterkwab - LH: geslachtsorganen (voortplanting)
(neurohypofyse) - Prolactine: melkklieren in borsten
- Antidiuretisch hormoon(ADH): nieren (diurese:
vorming van urine door resorptie van water)
(constante osmotische bloedwaarde)
- Oxytocine: baarmoeder en borsten bij
zwangerschap (weeën, melksecretie, sociale
contacten en pleziergevoelens) (hechtingshormoon:
band moeder-kind)
Schildklier Thyroxine: jodium en productie & secretie TSH nodig
- Regelt metabolisme/stofwisseling door
verbranding glucose
- Kinderen: bottengroei en ontwikkeling
zenuwstelsel
- Remt TSH en TRF
Spijsverteringsklieren Alvleesklier(pancreas) (exocrien)
(endocrien) - Produceert spijsverteringssap voor
- In de alvleesklier en de maag- twaalfvingerige darm
en darmwand Maagwand: gastrine
- Stimuleert maagsapproductie bij voedsel
Twaalfvingerige darmwand: secretine
- Stimuleert lever tot productie gal
- Stimuleert alvleesklier tot secretie
natriumwaterstofcarbonaat à pH stijgt
Twaalfvingerige darm: cholecystokinine
- Stimuleert galblaas tot afgifte gal
- Stimuleert alvleesklier tot secretie van
enzymen
Nieren Epo(erytropoëtine) bij onvoldoende
zuurstofaanvoer
- Stimuleert rode bloedcellen aanmaak in rode
beenmerg
Bijnier - Normwaarde bereikt? Productie epo geremd
- Merg
Adrenaline(acute stress): snelle, kortdurende werking
die stofwisseling bevordert (glycogeenàglucose door
glucagon)
- Hogere bloedsuikerspiegel
- Hart- en ademhalingsfrequentie stijgen
- Bloedvaten van spieren naar hersenen
- Schors verwijden
- Niet belangrijke organen voor snelle reactie
worden geremd
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fleurzijderveld. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53068 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen