De eerste wereldoorlog
• Wanneer? 1914-1918
• Beschrijving Europa begin 20e eeuw:
Er komt elektriciteit, de eerste auto’s komen, of terwijl er is veel vooruitgang. La belle Epoque.
• Oorzaken eerste wereldoorlog:
1. Frans-Duitse oorlog. Frankrijk wil wraak op Duitsland. Want Duitsland is veel groter dan dat
de Fransen willen. Deze oorlog duurt van 1870-1871. Frankrijk verliest de oorlog. Elzas-
Lotharingen.
2. Moderne wapens. Je kan ermee dreigen, gevolg is dat je het idee hebt dat je meer macht
krijgt/hebt.
3. Bondgenootschappen. Soort vrienden die elkaar beschermen en helpen met de
tegenstander aanvallen.
4. Nationalisme. Ik wil strijden voor mijn vaderland.
• Aanleiding:
1. De moord op kroonprins Franz Ferdinand van Oostenrijk-Hongarije.
Paragraaf 2
Engeland heeft hele gemoderniseerde boten. Ze zijn dus een beetje de baas van de zee.
Modernisering
Tijdens de industriële revolutie stonden arbeidswijken naast fabrieken i.v.m. vervoer. Eind 19e eeuw kwam
daar in London verandering in. Er kwamen autobussen, metrolijnen en rijke mensen kochten een auto.
Oorzaak snel verspreidden van nieuws (zelfs gebeurtenissen uit kolonies bereikten Europa): nieuwe
communicatiemiddelen:
• Telegraaf
• Radio
• Telefoon
• Film
Massaproductie houdt in dat fabrieken steeds sneller en goedkoper producten produceren.
Waarom waren kolonies belangrijk?
Voor de traditionele producten en voor de grondstoffen.
Door al deze veranderingen is het leven in West-Europa en Noord-Amerika aangenamer. De boven en
middenlaag woonden comfortabel. Er kwam riolering, leerplicht en loonsverhoging.
Dit alles zijn oorzaken van de moderne samenleving. Nadelen aan de moderne samenleving:
• Veel nieuwe en verbeterde wapens, machinegeweer en kanonnen (chemische industrie)
• Gifgas (chemische industrie)
• Goed gepantserde schepen (Dreadnought, 1906, symbool voor de snelle technische vooruitgang in
Engeland.
Oorzaken spanning in Europa:
• Tot de Frans-Duitse Oorlog was Frankrijk het machtigste land
• Gevolg daarvan was dat Duitsland een sterke eenheid was
• Gevolg van de gewonnen oorlog was dat Duitsland het Franse mijn- en industriegebied Elzas-
Lotharingen veroverde
o Groeiende economische en politieke macht van Duitsland
o Ottomaanse rijk zorgde ook voor grote instabiliteit, regering was niet in staat om het land goed te
besturen. Grieken, Roemenen, Bulgaren en Serven kwamen in opstand. Gevolg: Rusland en
Oostenrijk-Hongarije probeerden ook te profiteren van het Zwakke Ottomaanse rijk: Rusland
steunden Servië in strijd met Ottomaanse rijk, om invloed van Rusland op de Balkan en tussen
Zwarte Zee en de Middellandse zee te vergroten. 1908 Oostenrijk-Hongarije lijfde Bosnië in
, (behoorde ook tot Ottomaanse rijk). Gevolg: boze Serven (woonden ook in Bosnië) omdat ze wilden
aansluiten bij Servië. In Oostenrijk-Hongarije leefden veel nationaliteiten binnen de grenzen van het
rijk (veelvolkerenstaat). Oostenrijk-Hongarije werd bestreden door de Balkan waar het kon omdat
zij het er niet meer eens waren.
1871, Duitsland heeft snelt groeiende en modernste economie. Veel Duitsers waren nationalisten: vinden
dat Duitsland als sterk land recht had op kolonies.
Vanaf dat moment ging Duitsland strijden voor kolonies. Met het gevolg dat Frankrijk en Engeland bang
werden aangezien zij hele grote koloniale rijken hadden in Afrika en Azië. Gevolg is dat Engeland en
Frankrijk vaak en veel spanningen hadden. Wilhelm II (Duitse keizer) laat sterke vloot bouwen voor de
wedloop om de kolonies. Engeland (grootste land op zee) voelde zich bedreigd. Gevolg: wapenwedloop
tussen Engeland en Duitsland.
Gevolg van alle spanningen: veel landen wilden zich indekken tegen een eventuele oorlog en sloten
bondgenootschappen. Triple Alliantie: ontstaat in 1882 en bestaat uit Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en
Italië. Waren vooral gericht tegen Frankrijk. Oostenrijk-Hongarije en Italië waren militair erg zwak en kort
daarna zelfs vijanden. Italië wilde op zee uitbreiden en leek daardoor sterk. Triple Entente: ontstaat in
1907 en bestaat uit Frankrijk, Engeland en Rusland. Waren vooral gericht tegen Duitsland. Als 1 van de
twee kampen zou aanvallen was er een oorlog, de druppel die de emmer doet overlopen. Maar niemand
verwachtte dat aangezien de bondgenootschappen alleen waren om zich te beschermen tegen andere
landen.
Paragraaf 3
• Moord Sarajevo
• Von Schlieffen
• Loopgravenoorlog
• Totale oorlog, oorlog waar de hele maatschappij (dus ook vrouwen) bij betrokken is dus niet alleen
met soldaten.
Kan ik hierover vertellen? Paragraaf 3 begrepen.
Moord in Sarajevo
28 juni 1914, moord op Franz Ferdinand en zijn vrouw. Ze zijn vermoord door de Bosnische Serviër, Gavrilo
Princip. Oorzaak: 1908, Oostenrijk-Hongarije neemt Bosnië in. En Gavrilo Princip vond dat Bosnië bij Servië
hoorde. Oostenrijk-Hongarije was woedend over de aanslag en gaf de Servische regering de schuld.
Gevolg: 28 juli 1914, Oostenrijk-Hongarije verklaart de oorlog aan Servië. Dit is het begin van de Eerste
Wereldoorlog. De Russen maakten zich klaar omdat Servië (hun bondgenoot) werd aangevallen, daardoor
voelde Duitsland zich gedwongen om het Schlieffenplan (gemaakt in 1905 door generaal Von Schlieffen)
uit te voeren. Hij moest voorkomen dat Duitsland een tweefrontenoorlog moest voeren tegen Rusland en
Frankrijk. Volgens het Schlieffenplan had Rusland 6 weken nodig om zijn leger klaar te maken, binnen die
tijd wilden de Duitsers Frankrijk verslaan. Maar Rusland was iets eerder klaar dan verwacht. Want toen
Duitsland op 4 augustus 2914 België binnenviel om Frankrijk aan te vallen kwam het front vast te zitten in
Noord-Frankrijk en België. En de Russen waren veel eerder klaar waardoor de Duitsers op 2 fronten
moesten vechten. Engeland, Frankrijk en Rusland vormden de geallieerden (die vochten tegen Duitsland en
Oostenrijk-Hongarije die twee landen samen heetten de centralen). Italië wilde niet mee vechten en koos
uiteindelijk voor de geallieerden. Het Ottomaanse rijk sloot zich aan bij de centralen. Maar waarom was
het nou een wereldoorlog? Dat komt doordat er ook op de kolonies in zee werd gevochten. De
geallieerden en de Duitsers bouwden greppers, loopgraven, om bescherming te hebben. Vervolgens
werden de loopgraven nog verder uitgebreid. Er werden zelfs meerdere linies gebouwd. Gevolg: ontstaan
westelijke front van de loopgravenoorlog. Duitsers moesten het niemandsland oversteken om de vijand te
overweldigen maar door de granaten was er geen schuilplaats meer en bestond het niemandsland alleen
maar uit modder. Er sneuvelden ontzettend veel soldaten en dat was slecht voor het moreel. Behalve deze
oorzaak kon men ook niet aanvallen door de artillerie- en mitrailleurvuur. Omdat er zoveel soldaten
omkwamen werd het leger zwak, gevolg: Frankrijk en Engeland gingen soldaten uit de kolonies halen.
Telkens werd er aangevallen met vlammenwerpers, tanks en gifgas maar steeds bleek de verdedigende
partij sterker te zijn. Oorzaak: aanvalswapens waren technisch gezien nog niet perfect. Omdat beide
,partijen even sterk waren moest en door vechtkracht en moreel de doorslag worden gegeven. Augustus
1914, Russen hebben tegenslag tijdens Slag bij Tannenberg in Oost-Polen. 90.000 Russische soldaten
werden gevangen door de Duitsers en 50.000 kwam om het leven. Waarom wonnen de centralen dan niet
in Oost-Europa? De legers van het Ottomaanse rijk en van Oostenrijk-Hongarije waren te zwak.
Een totale oorlog
Een totale oorlog houdt in dat niet alleen het leger erbij is betrokken maar ook de hele samenleving. De
regering zei dat fabrieken voorrang moesten geven aan het produceren van wapens, ze zorgden dat en
genoeg arbeiders en grondstoffen waren, had controle over voedselprijzen. Gevolg van dat mannen in het
leger zaten was dat vrouwen betaald werk kregen. De regering probeerde hun burgers te beïnvloeden
door een propaganda. In toespraken of krantenberichten werd de vijand afgebeeld als agressief,
onmenselijk en onbetrouwbaar. Wat ze hiermee wilden bereiken was dat mensen moesten snappen dat je
niet langs de zijlijn moet blijven staan. De Eerste Wereldoorlog heeft voor 10.000.000. dode militairen
gezorgd. En waarschijnlijk 6.000.000 burgers. Dit weet men niet zeker omdat na de oorlog nog steeds
ondervoeding en ziekten bleven bestaan.
Met welke gebeurtenis begon de Eerste Wereldoorlog?
Oostenrijk-Hongarije verklaart de oorlog aan Servië. De moord op Frans Ferdinand was een aanleiding.
Goeie volgorde
Schlieffenplan wordt opgesteld in Duitsland (1905)
Frans Ferdinand wordt doodgeschoten in Sarajevo (28 juni 1914)
Oostenrijk-Hongarije verklaart de oorlog aan Servië (28 juli 1914)
Rusland brengt zijn leger in staat van paraatheid (30 juli 1914)
Duitsland valt Frankrijk via België aan (4 augustus 1914)
Triple Alliantie of Triple Entente?
Triple Alliantie: Duitsland, Italië, Oostenrijk-Hongarije
Triple Entente: Frankrijk, Engeland, Rusland
Welke landen waren eind 19e eeuw vijanden maar sloten uiteindelijk toch een bondgenootschap met
Duitsland?
Oostenrijk-Hongarije en Italië. Zij waren vlak voordat ze een bondgenootschap sloten met Duitsland nog
vijanden van elkaar. Frankrijk en Engeland sloten een bondgenootschap met Rusland. België bleef neutraal.
Bosnië werd ingelijfd bij Oostenrijk-Hongarije.
Welke landen waren rond 1900 een keizerrijk?
Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en Rusland
Wat deden Frankrijk en België toen Duitsland in 1923 niet meer kon en wilde voldoen aan de
herstelbetalingen?
Ze bezetten het Ruhrgebied
Welke politieke groepen kregen in de dolkstootlegende de schuld van het verlies van de Eerst
Wereldoorlog?
De communisten en de sociaaldemocraten
Hoe werd Duitsland genoemd tussen 1918 en 1933?
Republiek van Weimar
In 1917 trok Rusland zich uit de oorlog terug. Duitsland vocht nu nog maar op 1 front. Om welke reden
lukte het de Duitsers toch niet om te winnen?
, 1. De Engelse vloot blokkeerde de Duitse havens
2. De VS sloot zich in 1917 aan bij de geallieerden
3. Er waren in 1918 zoveel mannen gesneuveld dat het leger over steeds minder soldaten
beschikking had
Goeie volgorde
Rusland trekt zich terug uit de WO1 (eind 1917)
De VS sluit zich aan bij de geallieerden (april 1917)
Rusland sluit een vredesverdrag met Duitsland (maart 1918)
Duitsland tekent een wapenstilstand met de geallieerden (11 november 1918)
Het Verdrag van Versailles wordt ondertekent (28 juni 1919)
Na welke gebeurtenis trad Wilhelm II af?
Na de volksopstand in oktober 1918
Hoe wordt de ideologie genoemd die uitgaat van een samenleving waarin bezit wordt afgeschaft en
iedereen gelijk is?
Communisme
Om welke reden kun je de Italiaanse Benito Mussolini een echte nationalist noemen?
Hij beloofde van Italië een machtig land te maken
Goeie volgorde
Communisten komen aan de macht in Rusland (oktober 1917)
De Eerste Wereldoorlog eindigt (11 november 1918)
De 'Spartacusopstand' in Duitsland (hoeven geen jaartal te weten)
Benito Mussolini komt aan de macht in Italië (1922)
Adolf Hitler komt aan de macht in Duitsland (1933)
Welk land was er naast Duitsland ook teleurgesteld met het Verdrag van Versailles?
Italië was teleurgesteld om zei minder gebiedswinst kregen dan ze hadden gehoopt
Wat hoort bij communisme en wat hoort bij fascisme?
Eén leider: fascisme
Geen bezit: communisme
Mussolini: fascisme
Rusland: communisme
'Spartacusopstand': communisme
Na de Eerste Wereldoorlog wilde Frankrijk Duitsland zo streng straffen dat het land nooit meer in staat zou
zijn om een oorlog te voeren.
Welke drie redenen had Frankrijk voor deze opstelling?
1. Duitsland had Frankrijk al 2x aangevallen, Frankrijk wilde de volgende aanval voorkomen
2. Frankrijk was na de oorlog militair zwak en wilde risico’s ontlopen
3. Frankrijk wilde wraak nemen op Duitsland
Wat is de betekenis van inflatie?
Door de snel toenemende productie van producten daalt de prijs enorm en wordt geld steeds minder
waard
Wat was de meest directe oorzaak voor de wapenstilstand tussen de Duitse regering en de geallieerden in
1918?
