INTRODUCTIELES:
De vraag: wat houdt de term Gezondheidsvoorlichting precies in? Onder GVO worden alle “activiteiten verstaan die mensen stimuleren, of
uitnodigen, om zich op vrijwillige basis gezonder te gaan gedragen”
Dit is een kort, simpel voorbeeld van GVO: Je wilt dus mensen nieuwsgierig maken om iets nieuws uit te proberen… en het liefst wil je dat ze daar
uiteindelijk heel enthousiast over zijn.. Bijv. dat ze een nieuwe sport gaan uitproberen en dit erg leuk vinden… en dat ze daarom besluiten deze
sport wekelijks te blijven doen.
Wat er precies allemaal onder verstaan wordt, daar komen we later in een van de lessen nog uitgebreid op terug.
Maar ik hoop dat het je wel een beeld geeft, want het ontwikkelen van een GVO is hetgeen jullie gaan doen voor Project 4. Dus ik zal in deze
presentatie ook proberen zoveel mogelijk de link te leggen naar het project zodat je de koppeling snapt tussen dit vak GVO en het project.
Nou waarom krijgen jullie dit vak?
Dit schema hebben jullie begin van het jaar ook gezien, bij het vak Leefstijl en Gezondheid. Ik weet niet of je het je nog herinnert.
Gezondheid is eigenlijk het uitgangspunt van onze opleiding, en van jullie beroep later. Je wilt ervoor zorgen dat mensen zo gezondheid mogelijk
zijn. En daar wil je invloed op uitoefenen.
Je wilt dan eerst weten hoe het ervoor staat met de gezondheid in bijv. NL. Dit kun je onder de loep nemen door te kijken naar Epidemiologische
cijfers: Als we bijv. kijken naar de situatie nu, met Corona, dan kun je bekijken: hoe vaak komt het voor? Dus de prevalentie. Hoeveel nieuwe
ziektegevallen zijn er? De incidentie. Daarover krijgen we via de NOS iedere dag een update. Hoeveel mensen sterven eraan, dat is de mortaliteit.
Vervolgens ga je kijken ”wat kan er beter?” Nu kun je invloed uitoefenen op de gezondheid van mensen vanuit medisch oogpunt, door o.a. het
toedienen van medicijnen (bijv. om een hoge bloeddruk tegen te gaan). Maar dat is niet waar jullie als leefstijlprofessional naar kijken. Jullie kijken
naar de mogelijkheid om invloed uit te oefenen op de gezondheid, door mensen aan te sporen om er een gezonde leefstijl op na te houden.
Dus bij Project 4 nemen jullie de huidige situatie, met thuis werken en thuis studeren als uitgangspunt: wat doet dit met de gezondheid van
mensen? En vervolgens ga je je met je projectgroep richten op 1 van de leefstijlthema’s; hoe zorg je voor voldoende beweging, nu je niet naar de
sportschool kunt, of met je sportclubje af kunt spreken. Hoe zorg ik voor een goede afwisseling tussen werken en ontspanning? En hoe doe ik
dat eigenlijk, thuis ontspannen als je niet of nauwelijks de deur uit mag?
Jullie gaan dus activiteiten bedenken, een interventie ontwikkelen zoals dat in vaktermen zo mooi heet. En daarbij ga je niet zomaar lukraak iets
verzinnen.. Je gaat de leefstijl van je doelgroep onder de loep nemen met een vragenlijst.. En daarmee probeer je daadwerkelijk het gedrag te
veranderen van de doelgroep. Hiermee bedoel ik dat ze niet gewoon 1 keer jullie activiteit gaan doen.. Nee je wilt graag dat ze dit ook voor
langere tijd gaan opnemen in hun systeem, in hun gezonde leefstijl.
Nu is de vraag… hoe pak je dit aan?
In onderzoek en in literatuur wordt dit vaak gedaan a.d.h.v. Het Model van Planmatige Gezondheidsvoorlichting en Gedragsverandering (GVO). Je
ziet het model hier ook afgebeeld op het plaatje.
Het model helpt je om een aantal stappen te doorlopen, bij het ontwikkelen van een interventie.
En eigenlijk zie je hierbij dezelfde volgorde terug, als die ik jullie net hebt uitgelegd bij de vorige slide.
Je begint stap 1 bij gezondheid: en je maakt een analyse van gezondheid en kwaliteit van leven.
Vervolgens maak je bij stap 2 een analyse van gedrag: hierbij kijken jullie naar het leefstijlgedrag – dus bijv. bewegen, voeding, ontspanning, slaap.
In stap 3 kijk je waar het gedrag van iemand vandaan komt: dit heet in vaktermen “de determinanten
analyse”… determinanten zijn factoren die invloed hebben op gedrag (dus bijv. weet je niet waarom
bewegen belangrijk is, dan heb je onvoldoende kennis, of weet je niet goed hoe je gezond eten kunt
klaarmaken) etc.
Deze drie stappen gaan we de komende weken met jullie doornemen in de theorielessen van
Gezondheidsvoorlichting.
En deze stappen gaan jullie ook uitvoeren, toepassen bij Project, zodat je (en dat is stap 4) een interventie,
een GVO kunt ontwikkelen.
TOETSING
https://www.vangorcum.nl/media/1/9789023254102_fragm.pdf
Normaal gesproken wordt het vak GVO aan het eind van de periode afgesloten met een kennistoets.. Dat
hebben we nu, met het online onderwijs, iets anders ingericht.
We hebben er voor gekozen om iedere week 1 stap van het GVO model met jullie te bespreken. En dan krijg je per week, over die stap, een aantal
online toetsvragen die je gaat beantwoorden via Moodle.
Nou waar gaan die toetsvragen dan over?
We gebruiken voor dit vak het boek “Gezondheidsvoorlichting en Gedragsverandering”, zoals je op het plaatje kunt zien. Heb je het boek niet?
Volgens mij is er ook een online variant beschikbaar, dus dan kun je hier eens naar kijken.
Daarnaast hebben we nog wat literatuur voor jullie op Moodle geplaatst.
En we zetten in lesweek 1-2-3-4-5 korte kennisclips (dus ingesproken lespresentaties) op Moodle waarin we uitleg geven over de studiestof en de
belangrijkste begrippen
Dan als laatste, uitleg over de bijeenkomsten.
Ik zei het net al, we bieden dit vak aan tijdens de eerste lesweken: dus lesweek 1 t/m 5.
Het rooster wordt op dit moment nog beter ingericht, maar zoals je misschien al op Moodle hebt gezien hebben we het als volgt ingericht:
Op maandag staat er tijd ingeroosterd om onze opgenomen kennisclip te bekijken. Je kunt zelf kiezen of je van tevoren de bijbehorende literatuur
leest, of na de tijd.
Op woensdag staat het online toetsmoment gepland. Zorg ervoor dat je ook op dit tijdstip online bent om de toetsvragen in te vullen, want er zit
een tijdslot aan! Je kunt dus niet op een zelf gekozen moment de toetsvragen gaan maken.
Op donderdag volgt een online les via Teams, met Roelof vd Valk en met mij (Enieke Nijhuis). Hierin kun je vragen stellen over de studiestof van
die week, en zullen wij bijv. ook toelichting geven op toetsvragen waarvan we zien dat jullie deze niet goed beantwoord hebben. Mogelijk is er dan
nog wat onduidelijkheid over dat begrip en dan besteden we hier aandacht aan.
Dat was ‘m voor nu. Ik hoop dat we jullie hiermee een eerste beeld hebben kunnen geven van het vak Gezondheidsvoorlichting. Tot de volgende
keer!
, Les 1: Preventie
1.1 Indeling preventie: (Naar fase van ziekte)
Positieve gezondheid
Primaire preventie
Secundaire preventie
Tertiaire preventie
Primaire preventie:
Het voorkomen dat er nieuwe ziektegevallen ontstaan door de oorzaak bij een gezonde
populatie weg te nemen.
Gericht op gezonde personen die een verhoogt risico hebben om ziek te worden.
Voorbeeld:
- Vaccineren van zuigelingen
- Jongeren niet te laten beginnen met roken en/of drinken
Secundaire preventie:
Vroege opsporing van een ziekte of een risicofactor/risicovol gedrag voor een ziekte.
Het doel is om het ziekteproces in een zo vroeg mogelijk stadium op te sporen.
Voorbeeld:
- Screening van borstkanker
- Rokers laten stoppen met roken
Tertiaire preventie:
Het voorkomen van het chronisch worden van een aandoening, van complicaties en van
blijvende handicaps. De ziekte is dus al aanwezig.
Het doel is om de gezondheidssituatie te optimaliseren bij de reeds bestaande
ziekte/aandoening.
Voorbeeld:
- Leefregels voor chronisch zieken (bijvoorbeeld diabetes patiënten)
1.2 Indeling preventie: Op basis van type maatregel
Ziektepreventie
Gezondheidsvoorlichting en gezondheidsbevordering
Gezondheidsbescherming
Ziektepreventie:
Het gericht nemen van maatregelen en/of het doelbewust in acht nemen daarvan om ziektes
te voorkomen
Voorbeeld:
- Screenen
- Vaccinatie
- Preventieve medicatie
