Samenvatting Geschiedenis (SE 2)
Thijmen Burgerhout
Leren voor het examen:
- Republiek en Duitsland
- Chronologie, kenmerkende aspecten.
Opstand in de Nederlanden → 17 gewesten, grote verschillen*
*Zoals munten, wetten, maten, taal, cultuur
+ Waarom een opstand?
A. Economisch
→ hoge belastingen
B. Politieke redenen
→ centralisatie politiek
steden, want privileges gingen weg &
leenmannen want hun privileges worden ook afgepakt
C. Godsdienstige redenen
→ ketter vervolgingen
De 17 gewesten waren in bezit van de Bourgondische hertogen, in 1477 overleed de laatste
mannelijke hertog waardoor de dochter, Maria van Bourgondië bleef over. Maria trouwt met
Maximiliaan van Oostenrijk, en hun kleinzoon is Karel V
Karel V, de heer der Nederlanden → Later volgt Filips II hem op (1555-1598)
Oorzaken van de opstand
+ Economische oorzaken
→ Belastingdruk ivm kosten voor het centrale bestuur, en kosten voor oorlogen
Alva, landvoogd vanaf 1567 introduceert de 10e penning.
→ 10% belasting op levensmiddelen
(enorm protest van onderste groepen bevolking)
+ Politieke oorzaken
→ Centralisatiepolitiek, bestuur vanuit één plek (Brussel)
→ Afpakken van macht leenmannen en steden.
De Bourgondiërs wilde centralisatie en introduceerde:
- één Rekenkamer (ipv 17)
- één hoogste rechtbank (ipv 17)
- Staten-Generaal
vertegenwoordigers van de 17 gewesten.
Staten Generaal →
,Karel V, heer der Nederlanden, koning van Spanje en keizer van Duitsland
Centralisatie politiek in de Nederlanden:
, Staten Generaal
→ had het recht om voorstellen van de vorst te weigeren of concessies te vragen
(iets wat je ervoor terug vraagt)
Raad van State
→ 10 edelen, 1 leenman en twee ambtenaren.
→ belangrijkste orgaan/groep
→ geven advies over belangrijke binnenlandse + buitenlandse kwesties
- belasting & oorlog
Raad van Financiën
→ 3 edelen + 3 ambtenaren
→ geldzaken
Geheime raad
→ Wetten maken (juristen)
→ geen politie o.i.d.
Gewestelijke standen vergadering,
- geestelijken, adel & steden → Vechten voor hun privileges
Steden werden bestuurd door vroedschappen, namens de landsheer. Vroedschappen is een
raad die de stad bestuurt (rijke/wijze mannen)
“Het Compromis”, het clubje van lage edelen die in opstand kwam
“Hoge Liga”, het clubje van hoge edelen die in opstand kwam.
+ Godsdienstige oorzaken voor de opstand
Wat is de reformatie?
→ Pogingen van hervormers om de RKK weer zuiver te maken.
Welke reformatie?
→ Maarten Luther (maar er waren al eerdere pogingen geweest, zie hieronder)
1. Franciscus van Assisi
2. Stroming van de moderne devotie
→ Beweging van mannen en vrouwen (zelfde ideaal als Franciscus)
→ Wilde de kerk zuiver maken
3. Erasmus
→ Kritiek op de geestelijkheid (lof der zotheid), vertaalde de bijbel.
Calvijn was ook een hervormer, hij vluchtte naar Zwitserland en schreef daar de Institutie,
een boek waarin hij uitlegt wat het protestantisme is. Later sticht hij een universiteit voor
dominees in Genève.
