Samenvatting
Samenvatting De Geo Systeem Aarde
- Vak
- Aardrijkskunde
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Samenvatting hele boek Systeem Aarde.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 19 pagina's
Voorbeeld 3 van de 19 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
1.1 Het ontstaan en de opbouw van de aardeDeelvragen
1 Hoe kunnen wij het verre verleden van de aarde bestuderen en begrijpen?
2 Hoe is de aarde ontstaan en opgebouwd?
Het verleden van de aarde
De aarde is ongeveer 4,6 miljard jaar oud. Om de ontwikkelingen en de processen (die soms miljoenen jaren
duren) die geleid hebben tot de huidige landschappen te achterhalen, wordt een speciaal principe gebruikt,
het actualiteitsbeginsel. Deze gaat ervan uit dat processen die we nu op aarde zien, vroeger onder gelijke
omstandigheden ook zo hebben gewerkt. Het heden vormt de sleutel tot het verleden. Zo kunnen geologen
de ontstaanswijze van landschappen verklaren.
Het aardoppervlak wordt gevormd door natuurkrachten, je hebt endogene krachten (van binnenuit de aarde)
en exogene krachten (van buiten de aarde).
De kraamkamer van de aarde
De zon is 4,6 miljard jaar geleden ontstaan uit samentrekking van gas en stof. In de nevel rondom de zon
ontstonden acht planeten, waaronder onze aarde. De zon vormt met miljarden andere sterren het
Melkwegstelsel. In het heelal bevinden zich talloze sterrenstelsels.
Schillen
De aarde bestaat uit verschillende ‘schillen’ en vloeibaar water aan de oppervlakte. Deze schillen zijn ontstaan
door de inslag van een groot object waardoor de aarde smolt en nieuwe mineralen van elkaar werden
gescheiden.
Je kunt de aarde onderscheiden tussen een chemische en een fysische samenstelling:
- Chemische samenstelling:
Aardkern: veel ijzer
Aardmantel: veel magnesium en ijzer
Aardkorst:
Continentale korst: 30-70 km, licht
gesteente, graniet, silicium
Oceanische korst: 1-7 km , zwaar
gesteente, basalt
- Fysische samenstelling
Binnenkern: vast (hard gesteente)
Buitenkern: vloeibaar
Binnenmantel: vast (vast gesteente)
Asthenosfeer: plastisch gesteente (zacht gest.)
Lithosfeer: vast
Stroming ijzer buitenkern wekt magnetisme op.
Magnetisch veld zorgt deeltjes naar polen, in
contact met sfeergassen poollicht
Inwendige warmte
Hoe dieper in de aarde, hoe warmer. De zon geeft het aardoppervlak warmte en de aarde binnenin de aarde
is afkomstig van (geen effect op aardoppervlak):
- Restwarmte van het ontstaan van de aarde
- Meteorietinslagen uit het verleden
- Radioactief verval
,1.2 Het verhaal van de gesteenten
Deelvragen
3 Welke soorten gesteenten komen voor op aarde?
4 Wat zegt een gesteente over de geologische geschiedenis van een gebied
Bouwstenen
De lithosfeer is opgebouwd uit verschillende gesteenten. Er zijn drie soorten gesteente op basis van
ontstaanswijze:
- Stollingsgesteenten
- Sedimentgesteenten
- Metamorfe gesteenten
Stollingsgesteenten ontstaan door afkoeling en stolling van magma
(vloeibaar gesteente); er zijn twee soorten:
- Mafisch: relatief veel magnesium (Mg) en ijzer (Fe) (vaak
donker)
- Felsisch: relatief veel silicium (Si) (vaak licht)
Van mafisch naar felsisch:
Mineralen kristalliseren op een verschillende temperatuur uit
Als magma heel heet is bevat het veel Mg en Fe, dus mafisch
Als magma afkoelt kristalliseren eerst de Mg en Fe-rijke
mineralen en blijven achter in de aardkorst
Overgebleven magma wordt steeds rijker aan Se, dus felsisch
Bij verdere afkoeling kristalliseren ook Si-rijke mineralen uit
Qua plaats van stolling heb je drie subgroepen:
- Diepgesteente: langzame stolling in de diepte grote kristallen
- Ganggesteente: afkoeling magma in vulkanische gangen gemiddelde kristallen
- Uitvloeiingsgesteente: snelle afkoeling aan aardoppervlak kleine kristallen
Sedimentgesteenten ontstaan door afzetting van sedimenten die door druk van bovenliggende lagen
omgezet worden in harde gesteenten: (herken je aan de laagjes)
- Klastische sedimenten: zand en klei worden samengeperst tot zand- of kleisteen.
- Chemische sedimenten: ontstaan door neerslag in een oplossing: bijv. zout dat wordt samengeperst
door evaporiet.
- Organische sedimenten: door een opeenhoping van organisch materiaal: bijv. kalksteen en steenkool.
Metamorfe gesteenten ontstaan wanneer door druk en hoge temperatuur een gesteente wordt omgezet in
een andere gesteente. De samenstelling verandert, er vindt opnieuw kristallisatie plaats.
Wat een steen kan vertellen
De gesteentekringloop laat zien dat het ene hoofdtype van gesteente kan overgaan in een ander hoofdtype
van gesteente. Dit gebeurt overal. Deze processen kosten erg veel tijd. Zo kan
kalksteen door gebergtevormende krachten veranderen in marmer en vervolgens
door erosie van bovenliggende lagen hoog in de bergen teruggevonden worden.
Je kunt ook toekomstige processen met de gesteentekringloop beschrijven: het
marmer kan door verwering en erosie uiteenvallen tot gruis, meegenomen
worden door beken en rivieren en de deeltjes kunnen in zee worden
gesedimenteerd en verharden tot sedimentgesteente.
Mineralen: basisbestanddelen van gesteenten.
, 5 eigenschappen:
- Gevormd door een geologisch proces
- Vaste stof
- Kristalstructuur
- Te definiëren chemische samenstelling: bestaande uit atomen van één of verschillende elementen
- Anorganisch
Vorming: - bij het stollen van magma: atomen trekken elkaar aan en de kristallen groeien tegen elkaar aan
- door het neerslaan in een vloeistof: wanneer de verhouding van atomen in een vloeistof toe-
neemt kan een vloeistof verzadigd raken atomen trekken naar elkaar toe en vormen kristallen
Verdwijning: - bij het smelten van gesteente: meer hitte meer beweging in gesteente atomen verliezen
binding kristalstructuur breekt.
- bij het oplossen van vloeistof: atomen worden omringd door andere elementen atomen
verliezen binding kristalstructuur breekt.
1.3 Schuivende continenten
Deelvragen
5 Hoe oud is de aarde en hoe kunnen we dat meten?
6 Welke theorieën bewijzen de beweeglijkheid van de platen?
De leeftijd van de aarde
Ouderdom van de aarde kan bepaald worden met volgende feiten:
- sedimenten worden altijd horizontaal neergelegd.
- superpositie: de onderliggende gesteentelaag is ouder dan de bovenliggende laag.
Zo kun je de relatieve ouderdom bepalen (ten opzicht van andere; hoe dieper, hoe ouder). Lagen kunnen
wegslijten en door gebergtevorming omhooggeduwd worden. Zo heeft men eerst een relatieve geologische
tijdschaal opgesteld. Geologen troffen overeenkomsten in type gesteente en fossielen aan op verschillende
continenten.
Via radioactief verval van elementen in gesteenten kun je de absolute ouderdom van gesteenten bepalen:
Radiometrische datering: sommige radioactieve elementen vervallen op den duur in andere elementen.
Na bepaalde tijd (halfwaardetijd) vervalt de helft van een element (bijv. 235U naar 207Pb (713 mil jaar)).
Platentektoniek
De aardkorst bestaat uit verschillende bewegende platen. Francis Bacon ‘ontdekte’ dat Zuid-Amerika en
Afrika ooit vast hebben gezeten en Alfred Wegener beweerde later dat alle platen ooit aan elkaar vastzaten
(Pangea), hij maakte deze reconstructie op basis van vorm van de continenten, fossielen en gesteenten en
glaciale afzettingen. Hij kon het verschuiven alleen niet verklaren.
Verklaring continental drift
Vanaf 1960 waren er wetenschappelijke ontdekkingen die continental drift verklaarden:
- Paleomagnetisme
- Seafloor spreading
- Convectiestromen
Paleomagnetisme: met deze methode kan men het aardmagnetisch veld in oude gesteenten vaststellen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper puckvp. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 52510 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen