Samenvatting
Samenvatting Grondslagen van recht
- Instelling
- Universiteit Utrecht (UU)
Volledige samenvatting voor het vak Grondslagen van recht
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 53 pagina's
Voorbeeld 4 van de 53 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Week 1Hoofdstuk 1
1.1/2
Rechtsregels hebben een aantal functies in de samenleving:
1) Rechtsregels verschaffen ons informatie; we kunnen te weten komen welke rechten
en plichten wij hebben en welke rechten en plichten anderen hebben.
2) Op grond van de regels en informatie weten wij hoe wij ons moeten gedragen en wat
wij van anderen mogen verwachten
3) Simpele voorvallen laten zien hoe ons leven gestuurd wordt door rechten en regels.
Meestal komt het recht pas bij problemen of conflicten aan de oppervlakte.
Rechtsregels zijn niet de enige regels in een samenleving. Er zijn ook andere sociale regels
die het gedrag van mensen bepalen. Behalve algemeen aanvaarde regels in het
maatschappelijk verkeer zijn er nog andere sociale regels. Zo zijn er groepsregels, morele
regels en regels van beroepsethiek.
Groepsregels bepalen hoe de leden van een groep zich behoren te gedragen; wat ze wel en
niet moeten doen om bij de groep te horen. Verschillende groepen hebben verschillende
opvattingen.
Morele regels zijn regels die betrekking hebben op fundamentele levensvragen.
Verschillende maatschappelijke groepen hebben verschillende opvattingen over dit soort
vragen.
Bepaalde beroepen kennen een beroepsethiek. Deze geeft aan hoe een beroep op de juiste
manier uitgeoefend dient te worden.
Rechtsregels en sociale regels staan niet altijd naast elkaar; soms overlappen zij elkaar. Een
rechtsregel kan bijvoorbeeld iets verbieden wat ook als sociaal onaanvaardbaar wordt
gezien.
Anderzijds zijn rechtsregels soms in strijd met sociale regels. Bijvoorbeeld de wettelijke
regels die euthanasie en abortus toestaan, zijn in strijd met bepaalde godsdienstige
opvattingen.
Niet alleen qua onderwerp komen sociale- en rechtsregels overheen. Ook sociale regels
hebben ´straffen´, als jij je bijvoorbeeld niet kleed volgens de heersende mode kan je
uitgelachen worden. ´Sociale sancties´ worden vaak als erger ervaren dan bijvoorbeeld een
juridische sanctie zoals een parkeerbon.
1.3
Juridische regels en juridische instituten dienen als een systeem dat de samenleving en het
sociale leven ordent en stuurt. Dit ordenen en sturen is gericht op het verwezenlijken van
bepaalde doelstellingen.
1.3.1
,Het rechtssysteem heeft verschillende functies.
1) Het scheppen van sociale orde. Het rechts is erop gericht dat er in de samenleving
bepaalde vaste gedragsnormen optreden. Men weet wat ze van elkaar kunnen
verwachten en kan zijn gedrag daarop afstemmen.
2) Het bevorderen van niet gewelddadige conflictbeslechting. Als er conflicten zijn biedt
het recht de mogelijkheid om het door een onpartijdige derde partij te laten oplossen.
Zo wordt er voorkomen dat de mensen het recht in eigen handen gaan nemen.
3) Het garanderen van de individuele ontplooiing en autonomie van burgers. Recht
biedt individuen de vrijheid om hun leven in te richten op die manier dat zij zelf
kiezen.
4) Het bewerkstelligen van een zo rechtvaardig mogelijke verdelingen van schaarse
goederen in de samenleving.
5) Het kanaliseren van sociale veranderingen. Als er veranderingen optreden in de
samenleving gaat dit op een geordende manier en niet chaotisch.
1.3.2
De staat heeft voor het verwezenlijken van de doelstellingen van het recht verschillende
organen in het leven geroepen. De belangrijkste taken van deze organen zijn: wetgeving,
bestuur en rechtspraak.
Wetgeving: het vaststellen van algemene regels.
Bestuur: de overheid stelt overheidsorganen in die erop toezien dat de algemene regels
worden uitgevoerd, toegepast en nageleefd.
Rechtspraak: een onafhankelijke rechter oordeelt of de rechtsregels zijn overtreden of niet
en dient als conflictbeslechter.
1.4
Er zijn verschillende soorten rechtsregels. Enkele belangrijke soorten regels zijn:
gedragsnormen, sanctienormen en bevoegdheidverlenende normen.
1.4.1 Gedragsnormen
Rechtsregels kunnen een gedraging gebieden, verbieden of toestaan. Dit soort rechtsregels
noemt men gedragsnormen. Vooral in het strafrecht vinden we normen die gebieden en
verbieden. Een kenmerk van zo een strafrechtelijk gebod en verbod is dat ze (vaak)
gekoppeld zijn aan dwang of straf.
1.4.2 Sanctienormen
Een sanctienorm is een regel die aangeeft wat degene die zich niet aan een gedragsnorm
houdt te wachten staat. Gedragsnormen en sanctienormen zijn vaak aan elkaar gekoppeld.
Bij sancties in het strafrecht gaat het meestal om een straf, in andere rechtsgebieden komen
andere sancties voor zoals bijvoorbeeld: bestuurlijke dwang (bv het wegslepen van een
auto).
1.4.3 Bevoegdheidverlenende normen
Bevoegdheidverlenende normen geven staatsorganen een bepaalde macht. Met name bij
bestuursorganen en rechters is het belangrijk dat de bevoegdheid zo nauwkeurig mogelijk is
vermeld. Zo neemt de kans op willekeur en aantasting van de rechtszekerheid af. Ook het
,privaatrecht kent bevoegdheidverlenende normen, bijvoorbeeld met betrekking tot de
voorschriften die een werkgever aan zijn werknemers geeft.
1.5
Rechtsregels zijn regels die op een bepaald moment in een bepaalde rechtsgemeenschap
voorkomen. Om ´voorkomen´ goed uit te leggen wordt er een onderscheid gemaakt tussen:
positiviteit, gelding en effectiviteit van het recht.
1.5.1 Positiviteit
Onder positief recht verstaat men: het recht dat in een bepaalde gemeenschap door mensen
is vastgesteld en erkend is. Met het kenmerk dat het is vastgesteld onderscheidt het zich
van ´ideale recht´. Ideale recht is het recht dat men wenst en het nastrevenswaardig vindt.
Het ideale recht verschilt per individu en per groep.
1.5.2 Gelding
Rechtsregels gelden voor een bepaalde groep mensen op een bepaalde plaats en tijd. Dit
betekent dat het gelding heeft.
1.5.3 Effectiviteit
Met effectiviteit wordt bedoeld of het recht daadwerkelijk gehoorzaamd wordt, toegepast of
gehandhaafd wordt.
1.6
Het recht wordt in het juridische spraakgebruik in ten minste twee betekenissen gebruikt:
objectief en subjectief recht.
1.6.1 Objectief recht
Het geheel van rechtsregels. Het Nederlands objectief recht bestaat uit de verzameling van
alle Nederlandse rechtsregels. Regels die voor iedereen gelden.
1.6.2 Subjectief recht
Is een rechtsregel die voor 1 individu of een bepaalde groep mensen geldt. Het recht dat je
ontleent aan het objectief recht (bv: eigendomsrecht of schadevergoeding).
Grondrechten zijn belangrijke (subjectieve)rechten.
Het subjectieve recht heeft twee kanten. De positieve kant: voor de rechthebbende betekent
dit een ´mogen´ of ´aanspraak´. De andere kant is dat anderen jouw recht moeten
respecteren. Bijvoorbeeld bij vermogensrecht, anderen moeten van jouw vermogen afblijven
zonder jouw toestemming.
Naast subjectieve recht is er ook een plicht dat erbij hoort. Mensen moeten dan juist iets
doen ipv nalaten. Tegenover het recht van een werknemer op loon staat de plicht van een
werkgever om de loon te betalen.
1.6.3 Subjectief recht en objectief recht
, Subjectief recht op objectief recht staan niet los van elkaar. Subjectief recht berust op
objectief recht. In het Engels wordt subjectief aangeduid als ´right´ en objectief recht als ´law
´.
Als regels overeenkomen met het ideaal recht is het rechtvaardig.
Als regels overeenkomen met positief geldend recht is het rechtmatig.
Hoofdstuk 2
Het doel van de codificatie van rechtsregels was een einde te maken aan de bestaande
lokale en regionale verschillen in rechtsregels en juridische praktijken, zodat de heersende
rechtsonzekerheid en willekeur in de toepassing van recht kon worden bestreden.
Rechtszekerheid werd nagestreefd.
2.3 Rechtsgebieden
De klassieke indeling van het nationaal recht is als volgt: privaatrecht, staats- en
bestuursrecht en strafrecht.
Het staats- en bestuursrecht worden tot het publiekrecht berekend.
2.4
Privaatrecht regelt de juridische verhoudingen tussen burgers. Er is sprake van een
horizontale relatie. De betrokken partijen zijn gelijk. Het publiekrecht heeft betrekking op de
juridische verhoudingen tussen overheidsorganen onderling en tussen overheid en burger.
Er is een verticale relatie tussen overheid en burger.
Ook de overheid kan een privaatrechtelijke relatie aangaan met een burger. Bijvoorbeeld als
de overheid een gebouw huurt van een persoon, zij zijn dan een huurovereenkomst
aangegaan.
Bij het privaatrecht ligt het initiatief tot het inzetten van een rechter bij de partijen zelf als zij
er niet uitkomen. Bij de overheid ligt dat anders (bv bezwaar en strafrecht).
Een rechtsverhouding is het geheel van rechten en plichten tussen twee of meerdere
personen.
2.5
Dwingend recht: rechtsregels waar de betrokkenen niet van mogen afwijken. (Bv:
trouwregels)
Aanvullend recht: rechtsregels waar betrokkenen juist wel van mogen afwijken. (Bv: bij een
overeenkomst). Partijen mogen een eigen regeling treffen, pas als de betrokkenen geen
eigen regeling kunnen treffen komt het aanvullend recht aan de orde. Als er een afspraak
wordt gemaakt dat niet mag volgens de wet, wordt deze als niet geldend beschouwd.
Materieel recht: dit gaat over de inhoud van de rechten, plichten en bevoegdheden.
Formeel recht: dit gaat over hoe het materieel recht kan worden waargemaakt. (procesrecht)
Week 3
Hoofdstuk 1
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper furkankekil. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 56326 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen