Beginselen Auditing
(Grondslagen)
Hoofdstuk 1: Betekenis van accountantscontrole
Het woord controle komt van “contra (tegen)” en “rotulus (schriftrol)”. Bij een accountantscontrole
kijkt een derde partij naar de jaarrekening waarbij een oordeel wordt gevormd over de
getrouwheid van het beeld dat deze schetst. In het Engels heet dit een “ nancial Audit”. Het
beroep is in Nederland ontstaan door de Pinco s-a aire, uit 1879. Waarin een rijke Rotterdamse
zakenman, Lodewijk Pinco s, ctieve omzetstromen liet doorvoeren om de slechte staat waarin
de Afrikaanse Handelsvereniging zich bevond te verbloemen.
Er zijn hieruit voortkomend 4 theorieën gecreëerd die de vraag naar het accountancyberoep
hebben getracht te verklaren.
1. De informatietheorie
Het informatierisico (dat de informatie incorrect is) brengt bepaalde extra kosten mee in de vorm
van een hogere rentevoet bij leningen en/of aandelen. Dit risico ontstaat door:
1. De afstand tussen de gebruiker en het te beoordelen object
2. Het bestaan van tegengestelde belangen
3. Toenemende omvang van te verwerken gegevens
4. Complexiteit van transacties
Aldus deze theorie is het economisch goedkoper om iemand de redelijke mate van zekerheid te
laten verscha en en zo het informatierisico (gedeeltelijk) te ondervangen.
2. Agency-theorie
De agent (het management) heeft tegengestelde belangen ten opzichte van de principaal
(aandeelhouders). Immers willen beide partijen zo veel mogelijk verdienen, maar dat gaat ten
kosten van de beloning van de ander. De Agency costs zijn de kosten hiervan het gevolg zijn:
- Kosten die het management maakt om aan te tonen dat ze hun afspraken nakomen
- Kosten die de aandeelhouders maken om het management te controleren
- Het verlies van de aandeelhouders doordat het management keuzes maakt die niet in hun
voordeel zijn.
Volgens deze theorie is de accountant het gevolg van een zo e ciënt mogelijke besteding van de
Agency costs.
3. Verzekeringstheorie
Volgens deze theorie zijn de accountacykosten als het waren een “verzekeringspremie” voor het
overdragen van een deel van risico op onjuiste informatie. Deze aansprakelijkheid van de
accountant is tweeledig:
1. Speci eke aansprakelijk ten opzichte van zijn opdrachtgevers (wanprestatie)
2. Algemene aansprakelijkheid ten opzichte van het maatschappelijk verkeer (onrechtmatige
daad)
4. Vertrouwenstheorie
Deze theorie is opgesteld door Limpberg en stelt dat de controle van een accountants vertrouwen
oproept bij het maatschappelijk verkeer. Hierbij dient de accountant wel te bese en dat hij ervoor
moet waken dat er niet te veel zekerheid aan zijn uitspraken wordt toegekend, gezien dit het
vertrouwen dat hij oproept kan schaden.
Bij de rol van de accountant in het maatschappijlijk verkeer is er sprake van een
verwachtingskloof tussen de rol en wat de maatschappij van hem verwacht. Deze kloof is
opgebouwd uit de prestatiekloof en de redelijkheidskloof.
fi ff ff fi ff ff ffi fi ff
,- Prestatiekloof: deze bestaat uit gebrekkige prestaties en tekortkomingen in de standaarden en
wet- en regelgeving.
- Redelijkheidskloof: deze bestaat uit onredelijke verwachtingen.
Ook kan de informatiekloof nog meespelen, dit is het verschil tussen de informatie waarop een
gebruiker zijn oordeel over het object baseert en de informatie die in de jaarrekening te vinden is.
Hoofdstuk 2: Organisatie van het accountantsberoep
De eerste accountancy-organisatie in Nederland is de NIvA (Nederlands Instituut van
Accountants). In 1962 kwam er een wettelijke regeling van het accountantsberoep, waarna de
NIVRA (Nederlands Instituut van Register Accountants) gevormd werd. In 2011 ging de NIVRA
samen met de NOvAA (Nederlandse Organisatie van Accountants-Administratieconsulenten) en
werd deze fusie de NBA (Nederlandse Beroepsorganisatie voor Accountants) genoemd.
De RA en AA functies hebben een titelbescherming, en men mag zich alleen zo kwali ceren als ze
in het register ingeschreven staan. De externe accountant, welke het onderwerp is van de Wta, is
de natuurlijke persoon die werkzaam is bij een accountancykantoor. Een accountancykantoor/
organisatie is een onderneming welke controle-opdrachten verricht.
De Commisisie Van Der Grinten creëerde het eerste wetsvoorstel wat uiteindelijk zou leiden tot de
Wet RA in 1962. In 1972 is de Wet AA ingevoerd en tijdens de fusie van de NIVRA en de NOvAA
kwam in 2011 ook een nieuwe vervangende en overkoepelende Wet op het Accountantsberoep.
Europese wetgeving heeft geleid tot de creatie van de Wta in 2006. Tevens zijn er ook diverse EU
verordeningen geldig. Daarnaast zijn er ook de ISA’s (international standards of accounting) welke
zijn verwerkt in de NV COS (Nadere Voorschriften Controle en Overige Standaarden). Dit is
gedaan door de NBA, gezien zij lid zijn van de IFAC (International Federation of Accountants). Zij
zijn dit verplicht te doen door de “best endavours clause”.
De commissie eindtermen Accountancy bepaalt de eindtermen voor de Praktijkopleiding na de
Post-master. Na de praktijkopleiding is er nog Pernamente Educatie (PE), waarvan gevraagd
wordt dat de RA of AA een bepaald aantal PE-uren per jaar maakt om zijn kennis up to date te
houden.
Hoofdstuk 3: Regelgeving voor accountants
Voor de individuele accountants zijn de Wab (wet op het accountantsberoep), VGBA (verordening
omtrent gedragsregels beroepsaccountants) en de Verordening op kwaliteitsbeoordelingen het
belangrijkst. De beroepsorganisatie (NBA) geeft tevens ook diverse regelgeving uit, zoals onder
andere:
- Verordeningen zoals de VGBA en de ViO, welke wel eerst goedgekeurd dienen te worden door
de overheid
- Nadere voorschriften, zoals de NV COS en de NV NOCLAR, welke verschillen van de
verordeningen in dit zin van dat het feitelijk een verdere uitwerking is van wat in de
verordeningen wordt vermeld.
Er zijn tevens 2 soorten accountantseenheden
1. Met wettelijke vergunning van de AFM, mag wettelijke controles uitvoeren en valt onder de
Wta (accountantsorganisatie). Tevens vallen ook de externe accountants, die controles
uitvoeren voor de organisatie, onder deze wetgeving.
2. Zonder wettelijke vergunning van de AFM (accountantseenheid)
De Wta en de daaruit voortgekomen Bta bevatten normen waaraan wettelijke controles moeten
voldoen, welke voornamelijk toegespitst zijn op de kwaliteit van de werkzaamheden. Daarnaast
worden er eisen gesteld aan de bestuurders van de organisaties evenals de externe accountants.
Indien niet aan deze regels wordt voldaan kan de AFM boetes geven, de vergunning intrekken of
zelfs een tuchtzaak beginnen bij de Accountantskamer in Zwolle.
fi
, Voor accountantseenheden (en dus ook organisaties) gelden ook nog de VAO (verordening
accountantsorganisaties) en de NVKS (Nadere voorschriften kwaliteitssystemen). De VAO is een
verdere uitwerking van de Wta en Bta en maakt ook een aansluiting met de IFAC-voorschriften. In
de NVKS gaat het over kwaliteitssystemen die de kwaliteit van de verrichte werkzaamheden in de
gaten houdt door bijvoorbeeld OKB's.
De belangrijkste hoofdstukken van de Wab zijn als volgt, met een korte samenvatting van de
inhoud.
Hoofdstuk 2: De NBA
Iedere accountant die in het register staat is automatisch lid van de NBA, verder heeft zij als taak
om
- Goede beroepsuitoefening te bevorderen
- Gemeenschappelijke belangen accountants te behartigen
- Zorg te dragen voor de praktijkopleiding
- Zorg te dragen voor de eer van accountants
Hoofdstuk 3: Verordeningen en overige besluiten
De ledenvergadering is het orgaan dat verordeningen na een goedkeurende ministeriële regeling
de wereld in kan sturen. Tevens wordt de samenwerking met de AFM hierin uitgewerkt.
Hoofdstuk 5: Bestuurlijk toezicht
Hierin komt de verantwoording aan het ministerie van nanciën aan de orde.
Hoofdstuk 6: Het accountantsberoep
Hierin wordt de inschrijving in het accountantsregister behandeld, evenals hoe in te schrijven en
hoe verder als de inschrijving geweigerd wordt. Daarnaast kan worden ingeschreven indien de
persoon een geldige opleiding heeft afgerond of een verkaring van de Commissie Eindtermen
heeft van vakbekwaamheid en een VoG.
Hoofdstuk 7: De opleiding tot accountant
Hierin worden de taken van de Commissie Eindtermen Accountancy (CEA) vastgelegd en hoe de
CEA kan vaststellen dat een persoon zonder geldige opleiding wel vakbekwaam is.
Hoofdstuk 8: Overige bepalingen
Hierin komen de boete- en strafbepalingen aan de orde.
De Wet tuchtrechtspraak accountants (Wtra) heeft als doel de kwaliteit van de contole opdrachten
te waarborgen, en dus niet om de schuldige te stra en. Het heeft zowel een repressieve als
preventieve werking. Een schending van de accountantsnormen kan op 2 manieren worden
ondervangen:
1. Klachtencommsie NBA (klachtrecht en kan alleen aangegeven worden of de klacht gegrond is
of niet)
2. Accountantskamer in Zwolle (tuchtrecht)
Als in hoger beroep gegaan wordt, dan beland je bij het College van Beroep voor het
Bedrijfsleven. De tuchtrechter of het college kunnen de volgende stra en opleggen, waarbij bij de
laatste 3 deze ook vaak openbaar gemaakt worden.
- Geldboete
- Schriftelijke waarschuwing
- O ciële berisping
- Schoring voor 1 jaar
- Doorhaling in het register, je mag pas na 10 jaar weer een nieuw verzoek doen
Het doel van de verordening op kwaliteitsbeoordelingen is het bevorderen van de kwaliteit door
eens per 6 jaar onder de verantwoordelijkheid van de NBA hier een onderzoek naar uit te voeren.
Het is niet van toepassing op wettelijke controle opdrachten, gezien deze als gecontroleerd
worden door de AFM, en toetst de individuele accountant. Er zijn drie soorten.
1. Periodiek onderzoek, eens per 6 jaar.
2. Thematisch onderzoek, speci ek onderzoek naar een nieuwe regelgeving o.i.d.
ffi
fi ff fi ff
