SAMENVATTING ZIEKTE&MEDICIJNEN
H2 Rang
Het origine van ziekte en the middelen die nodig zijn om dit te weerleggen werden eerst
gezien als manifestaties van goddelijke wil en vergelding, in plaats van fysieke
disfunctie.
Therapeutische interventie, zoals medicijnen, heeft als doel om ziekte te voorkomen, te
genezen of te verlichten.
Wat is gezondheid?
Gezondheid kan niet gedefinieerd worden als een vast punt. Het is eerder een
continuüm dat alle richtingen op kan.
Perhaps the current definition is given by Bircher (2005) – health is a dynamic state of
wellbeing characterized by physical mental and social potential which satisfies the
demands of life commensurate with age, culture and personal responsibility.
Echter, er spelen veel meer dingen mee, zoals rijkdom en onderwijs bijvoorbeeld.
Wat is ziekte?
Er zijn verschillende definities. Hier kunnen een paar conclusies uit getrokken worden;
• Afwijking van normaliteit definieert ziekte niet, want dan zou je moeten weten
wat een normale staat is.
• Fenomenologie (ervaring/bewustzijn) en etiologie (leer der oorzaken) zijn
belangrijke factoren, ofwel de naturalistische kijk. Naturalistisch is observatie
gericht. Bij zichzelf is het onvoldoende, omdat er geen algemene set
observerende karakteristieken zijn die ziekte van gezondheid onderscheidt.
• Schade en onwaarde, onderdeel van normatieve kijk. Normatieve kijk is waarde
gebaseerd, en stelt dat ziekte alles is wat een individu of gemeenschap beschouwt
als onaangenaam of schadelijk. Dit kan natuurlijk niet de juiste definitie zijn, want
dan zullen vele mensen ziek zijn.
Of te wel, ziekte is erg moeilijk om te definiëren. Het dichts bij wat we zouden kunnen
komen is een definitie gevormd bij de drie factoren fenomenologie, etiologie en
onwaarde.--> figuur 2.1 (dropbox)
De doelen van therapie
De discussie van hierboven leidt tot het juiste doel dat therapeutische interventie er is
om onwaarde (geassocieerd met ziekte) te minimaliseren. De onwaarde wordt door
huidige symptomen, onbekwaamheden (collectief als ziektecijfers) en toekomstige
prognose (de waarschijnlijkheid van oplopende ziektecijfer, of vroegtijdige sterfte)
weergegeven.
Conclusies
Ziekte kan het best gedefinieerd worden middels fenomenologie, etiologie en onwaarde,
waarbij onwaarde de belangrijkste component is om de juiste behandeling te bepalen.
Functie en disfunctie: biologisch perspectief
Het kan worden gesteld dat alle therapeutische maatregelen (behalve fysieke ingrepen
zoals chirurgie) ook op cellulair niveau werken, door dezelfde fundamentele processen
te beïnvloeden (genexpressie en eiwitsynthese), hoewel het verband tussen primaire
doeleiwit van geneesmiddel therapeutisch effect indirect kan zijn.
Niveaus van biologische organisatie
De interacties van genen etc. met de omgeving wordt weergegeven op een bioaxis. Dit
model is bidirectional ofwel een verstoring van hogere niveaus in organisatie zal ook
andere, lagere, niveaus treffen. Hierbij kunnen we stellen dat elke fenotypische
,verandering op lange termijn noodzakelijkerwijs veranderingen van genexpressie met
zich meebrengt. Twee belangrijk conclusies vanuit dit model;
• Het is moeilijk om de oorzaak van een ziekte bepalen want er hangt veel met
elkaar samen
• Veranderde genexpressie speelt een belangrijke rol bij pathogenese en de
productie van fenotypische veranderingen op de lange termijn
Therapeutische doeleiwitten
Traditionele medicijnen stelde de individuele patiënt als grootste belang. Doel is dus om
de onwaarde te verminderen in plaats van biochemische afwijkingen te corrigeren of de
misstanden van de samenleving recht te zetten. De nieuwe en verwante disciplines van
de farmaco-economie en de farmaco-epidemiologie weerspiegelen a) welke ziekte
gerelateerde onwaarde en therapeutisch voordeel in economische termen kunnen
worden gekwantificeerd en b) de impact van ziekte en therapie voor de bevolking als
geheel.
De relatie tussen medicijn doeleiwitten en therapeutische doeleiwitten
Vele complexe biologische stappen komen tussenbeide wat betreft primaire medicijn
doeleiwitten en therapeutische doeleiwitten. Moleculaire biologie zorgt ervoor dat de
nature van genen en eiwitten wordt weergegeven en de relatie tussen hen, terwijl
psychologische aanpakken laten zien hoe ziekte de functie op het niveau van cellen,
weefsels, organen en individuen beïnvloedt.
Therapeutische interventies
Het verwijst naar procedures gebaseerd op geaccepteerde medische wetenschap, dus
conventioneel in plaats van alternatief.
Het doel is om symptomen of prognose te verbeteren, of beiden. Vanaf een
pathologische kijk therapeutische interventie kan worden gericht op de preventie van
ziekte, verlichting van pijn of het geheel genezen van de ziekte. Het is belangrijk om te
weten dat vele interventies uitgevoerd worden zonder dat de werkzaamheid grondig is
getest.
Het meten van therapeutische uitkomst
Effect, werkzaamheid, effectiviteit en voordeel
Het effect van een medicijn is makkelijk te meten door bijvoorbeeld de bloeddruk te
meten. Het zegt echter niks over de bruikbaarheid van dit middel.
Werkzaamheid beschrijft de mogelijkheid van een medicijn om een bepaald
therapeutisch effect te hebben onder gecontroleerde omstandigheden. De gouden
standaard om dit zijn gerandomiseerde gecontroleerde klinische studies.
Effectiviteit omschrijft hoe goed het medicijn werkt in het echte leven, dus zonder
gecontroleerde omstandigheid, dus waarbij iedereen heterogeen is en iedereen er
anders op zou kunnen reageren. Effectiviteit is belangrijke factor omdat deze bepaald
hoe goed het medicijn verkocht zal worden.
Voordeel drukt effectiviteit uit in monetaire termen.
Farmaco-epidemiologie en farmaco-economie
Het bestaan van zeldzame maar serieuze bijwerkingen omtrent het medicijn, wat alleen
bepaald wordt middels het medicijn te testen op grote groep mensen, was de stimulus
voor het ontwikkelen van de farmaco-epidemiologie. Het is een speciaal gebied van
klinische farmacologie wat zich bezig houdt met bevolkingsaspecten van drugactie
waarbij variabiliteit in de reactie op medicijn wordt gekwantificeerd.
• Variabiliteit is belangrijk om juiste conclusies te trekken
• Variabiliteit in reactie op medicijn is op zich nadelig, want het is onvoorspelbaar
,Het arriveren van een welvaartsstaat zorgde voor de opkomst van farmaco-economie.
Het doel hiervan is om de voordelen en kosten van de behandeling met medicijn te
berekenen. Op het eind kunnen deze kosten dan vergeleken worden met alternatieven.
Het bestaat uit de identificatie van kosten (de volledige kosten die komen kijken bij de
therapeutische interventie), een kosteneffectiviteit analyse (via bespaarde levensjaren
per behandelde patiënt), kosten-utiliteit analyse (via QALY’s, kan bijvoorbeeld door 1 te
zien als levend en gezond, 0 als dood) en kosten-batenanalyse (verbeteringen in
gezondheidszorg weergeven in monetaire waarden zodat deze vergeleken kunnen
worden met de kosten, om vervolgens te bepalen of het winstgevend is).
Kennisclip 1 – infectieziekten
Disease – a pathologic condition of body parts or tissues charactrized by an identifiable
group of signs and symptomps.
Occurs when the molecules of an organism cannot function properly
Infectious disease – disease caused by an infectious agent such as a bacterium, virus,
protozoan or fungus that can be passed on to others
Infection that causes disease = pathogen
The one that is infected = host
Virulence – the relative ability of an agent to cause rapid and severe disease in a host
Are responsible for a quarter to third of all deaths worldwilde (more than half of all
children under age 5)
Top 10 WHO causes death, five of them are infectious diseases; HIV/aids, malaria and
tuberculosis. Lower respiratory infections and diarrheal diseases.
Despite of antibiotics, people are still dying from infectious diseases.
Robert Koch → disease is caused by a particular micro-organism
1. the agents must be associated with every case of the disease
2. the agent must be isolated from a diseased host and grown in culture
3. when the culture-grown agents is introduced into a healthy susceptible host, the
agent must cause the same disease
4. the same agent must again be isolated from the infected experimental host
infectious agents are most often microscopic in size → microbes/micro-organisms
different groups:
• bacteria
• viruses
• protozoa (protists)
• fungi
• helminths (animals)
can be transmitted in different ways:
• air
• water/food
• body fluids
• direct contact with objects
• animal vectors (such as insects, birds etc.)
phases
incubation period → time between infection and the appearance of signs and symptoms
prodromal phase → mild, nonspecific symptoms that signal onset of same diseases
clinical phase → a person experiences typical signs and symptoms of disease
, decline phase → subsidence of symptoms
recovery phase → symptoms have disappeared, tissues heal, and the body regains
strength.
Classification
By duration
• acute – develops and runs its course quickly
• chronic – develops more slowly and is usually less severe, but may persist for a
long, indefinite period of time
• latent – characterized by periods of no symptoms between outbreaks of illness
By location
• local – confined to a specific area of the body
• systemic – a generalized illness that infects most of the body with pathogens
distributed widely in tissues
By timing
• primary – initial infection in a previously healthy person
• secondary – infection that occurs in a person weakened by a primary infection
Agents produce poisons, toxines/enzymes, that destroy cells & tissues.
Or indirect invasion & destruction of host cells or triggering responses from the host’s
immune system leading to disease signs & symptoms.
Reducing spreads
• vaccines
• antimicrobial drugs
• good personal hygiene and sanitation
• protection agonist mosquitoes
• quarantaine
Emerging diseases – those that have recently appeared within a population, or whose
incidence or geographic range is increasingly rapidly.
Diseases can emerge or re-emerge due to:
• Appearance of a previously unknown agent
• Evolution of a new infectious agent
• Spread of an infectious agent to a new host
• Spread of an infectious agent to new locations
• Acquisition of resistance to antimicrobial drugs
• Deliberate introduction into a population
Kennisclip 2 – kanker
=tumor, excessieve ongecontroleerde en autonome deling van eigen lichaamscellen
goedaardig óf kwaadaardig
verspreidt door geheel het lichaam → uitzaaien
Goedaardig Kwaadaardig
Groeisnelheid Langzaam Snel
Groeiwijze Expansief, Infiltratief
uitzettingsvermogen
Grens Duidelijk begrensd Onduidelijke overgang
Uitzaaiing Niet Wel
Differentiatie Hoog Laag
Infiltratie – groei is rommelig, groeit alle kanten op
Uitzaaiing – op andere plek vestigen, ook wel metastasering genoemd
