Oefenvragen rechtssociologie

a.Het synoptische beleidsfasenmodel Dit model komt overeen met de wijze waarop het proces van wetgeving in de juridische handboeken (law in boek) wordt beschreven. Wetgeving is een vorm van overheidsbeleid waarbij iedere betrokkene overheidsinstantie een heldere rol heeft. Het is een politiek spel in het centrum van de macht. Het leidende thema in dit model is het primaat van de politiek. D.w.z dat de democratische gekozen functionarissen hebben de leiding en hun beslissingen zijn bindend voor anderen. Rol juristen: de juristen hebben in dit model een eigen, normerende rol. Voordeel van dit model: de kracht van het synoptische beleidsfasenmodel is zijn helderheid en de rationaliteit die eruit spreekt. Nadeel: het nadeel van dit model/ beperking van dit model is dat prescriptie en descriptie erg door elkaar heen lopen. Het is bovendien een echt bestuurdersperspectief. Bestuurders geven leiding aan de samenleving en dit model legt uit hoe hun manier van sturing georganiseerd is. Er wordt het top-down perspectief gehanteerd, van de politieke machthebbers. b.De agendabouwtheorie: dit model is meer vanuit de samenleving opgebouwd en een bottom-up perspectief hanteert. In deze theorie wordt wetten gezien als de uitkomst van een maatschappelijk proces, waarin verschillende groeperingen met uiteenlopende visies en belangen strijden. In deze benadering worden zowel de actoren buiten de overheid (actie- en belangengroepen) als binnen de overheid (ambtenaren en politici in de beschouwingen betrokken. Voordeel: de wet is niet alleen de uitkomst van de democratische gekozen bewindspersoon Nadeel: er kan zich probleem van de legitimiteit van de gemaakte wet voordoen. Daarnaast, als maatschappelijke problemen allen op deze wijze de politieke agenda kunnen bereiken dan is er een probleem, want er zijn talloze problemen die nooit de complete weg (de 6 omschreven stappen) afleggen of kunnen afleggen.Sommige private probleem blijven bijvoorbeeld altijd beperkt tot de eigen kring. Bovendien is geen enkele overgaan naar een volgende stap vanzelfsprekend. Er moet aan specifieke condities zijn voldaan, wil een volgende stap gezet worden. Rol juristen: weinig c.Het bureaupolitieke model van Rosenthal Met zijn bureaupolitieke model beschrijft Rosenthal beleid als de uitkomst van een strijd tussen verschillende werkonderdelen (bureaus) van de overheid. Dit model neemt de organisatie van de overheid als vertrekpunt. Toegepast op het wetgevingsbeleid komt dit model erop neer dat de rijksoverheid is verdeeld in departementen, die allemaal een bepaald facet van het overheidsbeleid voor hun rekening nemen. Binnen die departementen zijn er bureaus en ieder bureau is gericht op de behartiging van het algemeen belang, omdat het onderdeel van de overheid is. Maar ook zet ieder bureau zijn eigen accenten en geeft een eigen invulling aan het algemeen belang. Door de toegenomen complexiteit van de samenleving en de intensievere overheidsbemoeienis met het maatschappelijke leven behoort tegenwoordig elke maatschappelijk probleem van enig belang tot de competentie van meer dan één departement (bureau). Als er een nieuw reguleringsprobleem zich aandient, ontstaat er vrijwel automatisch een gevecht tussen de verschillende overheidsdiensten die alle de eindverantwoordelijkheid opeisen. Elk bureau probeert vanuit eigen ambities het probleem naar zich toe te trekken, te definiëren, te onderzoeken, op te lossen, enzovoort. Er ontstaat dan een gevecht tussen ambtelijke diensten die compromissen sluiten, coalities aangaan, externe en interne steun proberen te mobiliseren, enzovoort. De inhoud van de wet die aldus tot stand komt, is niet zozeer het eindproduct van tevoren ontworpen en gewilde beleidsprocessen, maar resultaten van de krachtsverhoudingen in het interdepartementale krachtenveld. Wetten zijn de uitkomst van een in hoge mate onvoorspelbare bureaupolitieke strijd. Voordeel: Als we meer inzicht hebben in de manier waarop wetten in werkelijkheid tot stand komen, namelijk door strijd en competentiegeschillen, krijgen we een realistischer kijk op wetgeving Bekend nadeel: de verkokerde overheid (of bureaupolitisme). Een fenomeen waarbij de overheid gekeerd is en is niet bezig om maatschappelijke problemen op te lossen, maar met het verzinnen van problemen bij door anderen bedachte oplossingen. rol juristen: meer onderhandelaar. d. De vier rationaliteiten van Snellen (of het rationaliteit model)* Volgens Snellen is het overheidsbeleid opgebouwd uit vier rationaliteiten (politiek, recht, economie en wetenschap), die allemaal een eigen logica hebben. Een rationaliteit is een denksysteem met eigen logica. De vier rationaliteiten moeten in de wetgeving op de een of andere manier aan elkaar gekoppeld worden. -politiek systeem (of politieke rationaliteit): een wet is voor de minister een mogelijkheid om zich te profileren, een manier voor de minister om een stempel te zetten op de wetten voor zijn politiek partij. -Juridisch systeem (of juridische rationaliteit): wetten moeten passen in het bestaande rechtssysteem (verenigbaarheid met hogere wetgeving, en erkende rechtsbeginselen, zowel internationale als nationale jurisprudentie, voldoen aan de juridische en wetgevingskwaliteitseisen). -economisch systeem (of economische rationaliteit): een kapitalistische samenleving is de economie een belang factor. De groei van de economie wordt geproduceerd door marktdeelnemers en niet door de politiek. Milieuvoorschriften worden bijvoorbeeld door bedrijven als kostenpost gezien. -technologische rationaliteit: voortdurend worden er nieuwe uitvindingen gedaan, die vroeg of laat hun technologische toepassing vinden. De bron van vernieuwing en dynamiek vraagt dikwijls om nieuwe wetgeving.