Dit document betreft een samenvatting van het boek psychologische gespreksvoering (Lang & van der Molen). Samenvatting kan gebruikt worden om het vak Psychologische gespreksvoering te voltooien.
Psychologische gespreksvoering
Een basis voor hulpverlening
Prof. Dr. G. Lang & Prof. Dr. H.T. van der Molen
Hoofdstuk 1: Inleiding
Fundamentele uitgangspunt van het boek: helpen is in veel gevallen wél mogelijk en er valt op dit
gebied veel te leren.
Doelen: bijdrage leveren aan het inzicht in de processen die een rol spelen bij het voeren van
hulpverleningsgesprekken en beschrijven van concrete vaardigheden die men nodig heeft om
iemand met een persoonlijk probleem te helpen.
Hoofdstuk 2: De gezindheid van de hulpverlener
Voor naasten kan het soms lastig zijn om te helpen bij persoonlijke problemen. Nabijheid,
vriendschap en liefde kunnen leiden tot dusdanig grote belangen bij het gedrag van de ander dat ze
een handicap zijn bij het helpen van de dierbare naaste als deze problemen heeft. Andersom is dit
ook zo. Het kan zijn dat de persoon met het probleem dusdanig rekening blijft houden met zijn
naasten waardoor hij soms niet vrijuit kan praten.
Diagnose-receptenmodel heeft als gevaar dat het belang van de hulpverlener om deskundig te lijken
leidt tot een te doelgerichte en eenvoudige aanpak van problemen. Door zelf het gesprek in de hand
te houden krijgt de cliënt weinig ruimte, waardoor er weinig gevaar is om op een zijspoor terecht te
komen of bij andere problemen.
Diagnose-receptadviezen blijken vrijwel niet opgevolgd te worden. Adviezen met een grote
duidelijkheid en openheid in de bandering van de betrokkenen en meer in overleg worden beter
opgevolgd.
Aan de hand van het samenwerkingsmodel probeert de hulpverlener zich zo goed mogelijk te
verplaatsen in de belevingswereld van de cliënt. De cliënt niet tot ‘object van onderzoek’ maken,
maar zoveel mogelijk tot partner in het gesprek. Samen werken aan verheldering, nuancering en
behandeling. Door de cliënt actief te betrekken bij het probleemoplossingsproces kan de cliënt iets
leren over hoe dit proces verloopt zodat de kans groter is dat hij in de toekomst bij volgende
problemen beter in staat is om zelf tot oplossingen te komen.
Hoofdstuk 3: De cliëntgerichte benadering
3.1 Inleiding
Theorie die de hulpverlener:
Concreet inzicht biedt in het functioneren van mensen
Duidelijk maakt hoe persoonlijke problemen kunnen ontstaan
Relatief eenvoudige richtlijnen biedt om de problemen van de cliënt te verminderen
Binnen de cliëntgerichte benaderingen staat de persoon centraal met zijn kenmerkende
eigenschappen en eigen wijze van denken en voelen.
3.2 Theorie van Rogers
Belangrijkste vertegenwoordiger en vormgever van de cliëntgerichte benadering is Rogers, waarbij
ook de omgeving een belangrijke invloed heeft.
De fundamentele drijvende kracht in de persoon is zelfactualisering:
Mens beschikt over bijzonder vermogen dat hij zich bewust is van zichzelf en zijn omgeving.
Chantal de Vos
, Voor zelfactualisering hebben mensen verbondenheid met andere mensen in sociaal
verband nodig.
De mens ontwikkelt toekomstgericht streven. Maakt doelbewust beslissingen en maakt
keuzes over waarden en richting voor zijn denken en handelen.
Onvoorwaardelijke acceptatie - van essentieel belang voor de ontwikkeling van een persoon om van
jongs af aan onvoorwaardelijke positieve aandacht en zorg te krijgen en ervaren van belangrijke
personen uit zijn omgeving. De persoon heeft als basisgevoel de zekerheid om als mens
geaccepteerd te worden.
Bij het ontstaan van problemen heeft volgens Rogers de omgeving ook een grote invloed
conditional regard. De omgeving accepteert de persoon niet meer om zichzelf zoals hij is, maar
maakt de liefde en acceptatie afhankelijk van ‘beter’ gedrag van de persoon. De persoon moet zich
dan anders gedragen dan hij zou willen om liefde, zorg en waardering te krijgen. Hoe sterker de
voorwaarden zijn die de omgeving stelt voor acceptatie en hoe meer deze afwijken van de eigen
mogelijkheden en gedragingen van de persoon, des te meer zal deze in problemen komen.
Persoon verkeert in een toestand van incongruentie als hij niet meer af durft te gaan op zijn eigen
directe ingevingen, gedachten en gevoelens, maar zich gaat richten naar de verwachtingen en
normen van zijn omgeving.
3.3 De methode van Rogers
Drietal voorwaarden in gesprek met de cliënt:
Onvoorwaardelijke positieve waardering
Hulpverlener accepteert de cliënt zoals hij is. Respect, erkenning en accepterende houding.
Betekent niet dat een hulpverlener het altijd eens moet zijn met de cliënt, maar betekent wel
de ander in zijn waarde te laten.
Echtheid
De hulpverleners moet in eerste plaats echt en eerlijk zijn tegenover zichzelf. Allerlei
gedachten en gevoelens met betrekking tot de cliënt (ook minder mooie) mogen worden
toegelaten in de eigen beleving zodat de hulpverlener deze gevoelens erkent en nagaat wat
hij er eventueel in het contact mee kan doen. Hulpverlener moet ernaar streven om in het
contact met de cliënt de ideaaltoestand van congruentie te bereiken.
Empathie
Inleven in de belevingswereld van de cliënt en laten merken aan de cliënt dat we aanvoelen
en begrijpen wat er in hem omgaat.
3.4 Kritiek op Rogers
Basisgedachte dat de person over een potentieel voor zelfverwerkelijking beschikt, dat onder
gunstige omstandigheden vanzelf tot ontplooiing komt te optimistisch. Persoon moet
actief gestimuleerd en gecorrigeerd worden in het leerproces.
Zijn vorm van werken vereist dat de cliënt goed kan nadenken over zichzelf, zijn gedachten
en gevoelens kan verwoorden en het vermogen om inzichten vorm te geven in adequaat
gedrag.
Mensen in een omgeving met veel onvoorwaardelijke acceptatie groeien vanzelf uit to
sociaal voelende en handelende burgers.
Er speelt ook een cognitief proces van informatieverwerking.
Gebrek aan directiviteit bij Rogers. Te weinig gerichtheid op doelbewuste beïnvloeding van
het cognitieve proces. De beïnvloeding moet plaatsvinden door de cliënt te wijzen op
verkeerde en verwarde denkgewoonten en hem alternatieven voor te leggen.
Chantal de Vos
, Vaagheid met betrekking tot de wijze waarop zelfactualisering tot stand komt.
3.5 Een cognitieve theorie over het beleven
In Roger’s benadering wordt de indruk gewekt dat het voor experiencing voldoende zou zijn om zich
open te stellen voor indrukken van binnenuit en van buitenaf passief proces. De persoon moet
zich eraan over geven. Wexler (informatietheoreticus uit de cliëntgerichte school) stelt echter dat het
een actief proces is. De mens selecteert, ordent en kent betekenis toe aan wat hij ziet of hoort. Een
mens moet zijn aandacht richten op een beperkt deel van informatie die op hem afkomt en zich
afsluiten voor de rest.
Proces van werken van informatie is gecompliceerd. Twee aspecten zijn van belang voor een goed
begrip van wat er gebeurd in het hulpverleningsproces:
Bij het verwerken van informatie speelt taal een belangrijke rol.
Differentiatie en integratie. Bij differentiatie vindt nuancering in opvattingen of interpretaties
plaats op grond van binnenkomende informatie. Integratie betekent dat de samenhang in
onderdelen van informatie wordt gezien en er een verband tussen gelegd wordt.
Gevoelens doen zich volgens Wexler voor als gevolg van het verwerken van informatie. Waarom gaat
dit de ene keer wel met gevoelens gepaard en waarom soms niet:
- Betekenis van de informatie voor de persoon in kwestie.
- Desorganisatie in het systeem van informatieverkering (plotselinge veranderen veroorzaken
verwarring in het systeem en hebben als gevolg gevoelens van onzekerheid en angst, bijvoorbeeld
zakken voor een examen).
- Nieuwe informatie wordt veroorzaakt door een nieuwe kijk op dezelfde feiten.
Op een moment waarop een cliënt in de emotie schiet is het belangrijk dat de hulpverlener:
De verwarring en gevoelens van de cliënt onvoorwaardelijk accepteert.
Zelf datgene wat hij merkt aan de cliënt congruent verwerkt en bedenkt wat hij ermee zal
doen.
In zijn reactie empathisch reageert.
Hoofdstuk 4: De sociaal-leertheoretische benadering
Theorie van het sociaal-leren levert informatie over de leerprocessen bij het veranderen van het
denken en het doen.
4.2 Kijk op de persoon
De theorie beschrijft de mens als een wezen met een groot potentieel aan mogelijkheden tot
ontwikkeling.
Driehoek van Bandura:
De persoon (P) beïnvloedt en wordt beïnvloed door zijn omgeving (O) en zijn gedrag (G). Ook tussen
G en O bestaat een wisselwerking.
Chantal de Vos
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Chantalcx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
