Samenvatting sportbeleid in Nederland (boek)
Hoofdstuk 1 (onderdeel van bijeenkomst 1)
1.2.1 Enkele definities van sport
De definitie van sport uit de Richtlijn Sportdeelname Onderzoek is de meest onderscheidende definitie
van sport (Hoyng)
‘Sport is een menselijke activiteit die veelal plaatsvindt in een specifiek organisatorisch verband maar
ook ongebonden kan worden verricht, doorgaans met gebruikmaking van een – al dan niet in eigen
woonplaats gesitueerde – ruimtelijke voorziening en/of omgeving, op een manier die is gerelateerd
aan voorschriften en gebruiken die in internationaal verband ten behoeve van prestaties met een
competitie- of wedstrijdelement in de betreffende activiteit of verwante activiteiten tot ontwikkeling zijn
gekomen.’
Er zijn in deze definitie een aantal kenmerken van sport genoemd:
- De mogelijkheid om sport in georganiseerd verband te oefenen
Dit kan een officiële sportvereniging zijn die ingeschreven is bij de KVK. Ook kan dit ongebonden zijn
zoals in een klein groepje hardlopen.
- Het gebruik van een specifieke ruimtelijke voorziening of omgeving
De sportvoorziening moet voldoen aan bepaalde eisen.
- Het regel gestuurde karakter van de activiteiten
Wanneer gezamenlijk een sport wordt beoefend, is het wenselijk dat dezelfde regels worden
gehanteerd.
Een tweede definitie is van 2 sportfilosofen, Tamboer en Steenbergen:
‘Sport is een vaardigheidsspel gericht op een bepaald doel, waarbij fysieke kwaliteiten worden getest
en gespeeld wordt met bepaalde middelen, volgens bepaalde regels. Dit alles vindt plaats binnen
bepaalde geïnstitutionaliseerde kaders.’
Net als bij Hoyng zijn regels en instituties van belang voor sport. Ze benadrukken ook het spelelement
en het testen van vaardigheden en fysieke kwaliteiten.
1.2.2 Sportfamilies
Crum definieert sport ook, maar dan als familie:
‘een familie met 7 familieleden: topsport, wedstrijdsport, recreatiesport, fitnesssport, avontuursport,
pleziersport en cosmetische sport.’
Deze indeling neemt de motieven om sport te beoefenen als uitganspunt.
Ook Steenbergen beschrijft sport als een familie:
‘Sport is een familie van verwante activiteiten:
De mate waarin sprake is van strijd, wedstrijd of rivaliteit, zoals bedoeld met het woord
agonaal
De mate waarin sprake is van een fysieke activiteit
De aanwezigheid van spelelementen
,De sportfamilie van Steenbergen bestaat uit:
- Agonale bewegingsvaardigheidsspelen (zoals voetbal, handbal, hardlopen)
‘Activiteiten waarbij sprake is van een wedstrijd waarbij fysieke vaardigheden worden getest. Voor
deze wedstrijden zijn er (inter)nationale spelregels en (inter)nationale sportbonden. Agonale
bewegingsvaardigheidsspelen voldoen aan alle 3 de kenmerken van de sportfamilie. Deze definitie
van sport wordt in de sporttheorie het meest gebruikt.’
- Agonale vaardigheidsspelen (zoals dammen, schaken, bridge)
‘Activiteiten waarbij sprake is van een wedstrijd waarbij niet-fysieke vaardigheden worden getest. Ook
voor deze wedstrijden zijn er (inter)nationale spelregels en (inter)nationale sportbonden. Agonale
vaardigheidsspelen voldoen aan 2 van de 3 kenmerken van de sportfamilie (agonaliteit en
spelelement). Worden ook wel de denksporten genoemd.’
- Bewegingsactiviteiten (zoals fitness, wandelen, fietsen, dansen)
‘Activiteiten waarbij bewegen het primaire doel is. Richten zich op 1 van de 3 kenmerken van de
sportfamilie: fysieke activiteiten.’
- (speelse) bewegingsvaardigheden (zoals raften, freerunnen, streetdance)
‘Activiteiten waarbij op speelse wijze wordt bewogen en waarbij et ondergaan van een ervaring
centraal staat. Ook deze activiteiten richten zich op fysieke activiteit, maar hier zijn meer vaardigheden
vereist.’
1.2.3 conclusie
We kunnen concluderen dat ‘menselijke’ activiteiten die we sport noemen, gekenmerkt worden door 1
of meerdere van de volgende elementen:
- (fysieke) vaardigheden
- Wedstrijdelement
- Voorschriften en/of wedstrijdreglementen
- Geïnstitutionaliseerd kader
- Specifieke ruimtelijke voorziening
Voldoet een activiteit aan alle kenmerken dan spreken we van sport in enge zin. Voldoet een activiteit
aan minder dan alle 5 de kenmerken dan spreken we van sport in ruime zin.
,1.3.1 wat sport beweegt
De intrinsieke waarde van sport is de ervaring die mensen opdoen doordat het leuk of uitdagend is om
een sport te beoefenen.
Met waarden wordt gedoeld op de betekenis die sport kan hebben voor de maatschappij of individu.
De maatschappelijke waarden van sport (Ministerie van VWS)
- Vormende waarden
‘Sport kan op allerlei manieren een rol spelen bij de ‘vorming’ van een persoon. Psychologische
(samenwerkingsvermogen), organisatiekundige (zelfwerkzaamheid en bestuur), morele
(verantwoordelijkheidsbesef), en fysieke ontwikkelingen van een persoon worden door sport positief
beïnvloed.’
- Sociaal-intergratieve waarden
‘Sport kan een positieve invloed hebben op de sociale interactie en de sociale bindingen tussen
mensen. Sport gaat vrijwel altijd gepaard met contacten met anderen, die kunnen uitgroeien tot
vriendschappen en sociale netwerken.’
- Gezondheidswaarden
‘Sport kan een positieve invloed hebben op de fysieke en psychologische toestand van mensen.
Sporten en bewegen zorgen voor fittere mensen en dat leidt tot minder ziekenhuis- en doktersbezoek
en minder arbeidsverzuim.’
- Economische waarden
‘Sport kan een positieve invloed hebben op de economische omstandigheden van een stad, regio of
land. Sport zorgt voor extra bestedingen door sporters, organisatoren, bezoekers en media, wat een
positieve invloed heeft op de economie.’
De maatschappelijke waarden van sport (betekenis)
- Gezondheidswaarden
‘er is veel onderzoek gedaan naar de relatie tussen lichamelijke activiteit en volksgezondheid.
Tegenwoordig is de stelling dat lichamelijk activiteit goed is voor de gezondheid algemeen
geaccepteerd.’
- Sociale cohesie
‘zowel door actieve als passieve sportbeoefening worden mensen bij elkaar gebracht. Zowel het
daadwerkelijk beoefenen, het kijken naar en het uitvoeren van vrijwilligerswerk zorgt voor sociale
cohesie. Ook sportevenementen kunnen daaraan bijdragen.’
- Onderwijs en opvoeding
‘Onderzoek heeft aangetoond dat sportactiviteiten maatschappelijke waarden kunnen overbrengen op
jongeren en dat sport belangrijke rolmodellen kan voortbrengen. Het succes van beleidsinitiatieven op
dit vlak is echter zeer contextafhankelijk en de relatie tussen sport en maatschappelijke waarden kan
vaak niet worden aangetoond.’
- Vrede, tolerantie en pluriformiteit
‘Sport biedt mogelijkheden om uitsluiting, ongelijkheid en racisme bespreekbaar te maken en tegen te
gaan.’
- Nationale trots en identiteit
‘Topsport is belangrijk door de nationale trots en voor de uitstraling van Nederland.’
- Duurzaamheid
‘Duurzaamheid betreft enerzijds het milieuaspect, dus met sport milieubewuster en duurzamer
omgaan met de omgeving, en anderzijds de mogelijkheden die sport biedt om
ontwikkelingssamenwerking tot stand te brengen.’
, 1.3.2 Sport als doel en sport als middel
Wanneer sprake is van sport als doel, dan wordt het primaire doel gevormd door de voldoening en het
plezier tijdens de activiteit.
Tegenover sport als doel staat sport als middel. Sporters beoefenen sport omdat ze daarmee andere,
dus buiten de sport gelegen doelen willen realiseren.
