Samenvatting
Klassenmanagement
Hoofdstuk 1 - Klassenmanagement: voorwaarde voor goed onderwijs
Klassenmanagement: Alle strategieën die leraren gebruiken om een productief en positief
groepsklimaat te bevorderen. Ofwel: het scheppen van voorwaarden voor effectief onderwijs.
Inzichten uit onderzoek
Klassenmanagement is 1/11 factoren die van invloed zijn op prestaties en ontwikkeling van kinderen.
De belangrijkste factor van invloed op het leren van kinderen is de leraar.
Als leraar neem je diverse rollen aan (pedagoog, didacticus, organisator en klassenmanager) op:
o Macroniveau: vanuit de rol als teamlid of zelfs leraar in de samenleving.
o Mesoniveau: je rol in de klas, in je groep.
o Microniveau: de les die je geeft.
Effectief klassenmanagement richt zich volgens Robert Marzano op vier strategieën:
Regels en routine
Omgaan met ordeverstorend gedrag
Goede relatie tussen leraar en leerlingen
Juiste mentale houding van de leraar
Benaderingen van klassenmanagement volgens Klarus en Wardekker
Gedragsgeoriënteerde benadering: gaat uit van behavioristische leerprincipes. Leren ontstaat
door belonen gewenst gedrag en bestraffen ongewenst gedrag - Skinner en Bandura.
Op zelfsturing gerichte benadering: humanistische, kindgerichte aanpak met als doel dat
kinderen hun eigen gedrag adequaat kunnen sturen op basis van goed ontwikkelde waarden en
normen. Kinderen willen van nature leren. Intrinsieke motivatie is belangrijk - Montessori.
Ecologische benadering: richt zich op het aanpassen van de omgeving aan het doel van het
onderwijs. De klas als systeem (waarbij de klassenmanager allerlei processen bestudeert), orde
houden en kinderen erbij betrekken zijn belangrijk - Kounin en Veenman.
Gespreksgeoriënteerde benadering: richt zich op het analyseren van gesprekken tussen leraar en
leerlingen. Bewust toepassen van communicatieve strategieën. Veel overeenkomsten met
ecologische benadering, maar meer aandacht empathisch vermogen leraar (actief luisteren).
Curriculumgeoriënteerde benadering: didactisch en inhoudelijk goed onderwijs leidt tot een
positief groepsklimaat. Aantrekkelijk lesmateriaal wordt gecreëerd om kinderen te motiveren tot
leren. Realistisch rekenen en probleemgestuurd onderwijs zijn hierop gebaseerd.
Relationele benadering: situationele leiderschapsstijlen worden gecombineerd met een
systeembenadering van communicatie. De leraar en de klas zijn een sociaal systeem waarbij er
voortdurend interacties en beïnvloedingen op elkaar zijn. Focus relatie leraar en leerling.
1
, Benadering klassenmanagement van dit boek
Eclectische benadering: combinatie van op zelfsturing gerichte, ecologische, gespreksgeoriënteerde,
curriculumgeoriënteerde en relationele benadering van klassenmanagement.
Je onderwijsvisie is direct van invloed op je klassenmanagement. Er zijn vier schooltradities:
Behaviorisme: lineair curriculum, nadruk op instructie en oefening, leraar als uitvoerder.
Sociaal constructivisme: concentrisch curriculum, gericht op kennisconstructie, ontdekkend leren,
authentiek toetsen, leraar als ontwerper en uitvoerder van onderwijs.
Groepsgericht: klassikaal onderwijs, de groep als eenheid, curriculum als uitgangspunt.
Individugericht: het individuele kind als uitgangspunt, onderwijs is kindvolgend.
De vier schooltradities kunnen worden vertaald in vier schooltypen:
Neoklassikale school: lineair curriculum, lesmethodes, convergente differentiatie, BHV-model.
Individugerichte school: lineair curriculum, zone van naaste ontwikkeling, individuele instructie.
Gemeenschapsschool: concentrisch curriculum, groep als uitgangspunt, onderwerp centraal.
Ontwikkelingsschool: concentrisch curriculum met individu als uitgangspunt. Leraar coach.
Klassenmanagementstrategieën die aan bod komen:
Strategieën voor goede, positieve werksfeer
Pedagogische en didactische afstemmingsstrategieën
Strategieën voor effectief lesgeven
Strategieën voor planning en timemanagement
Strategieën voor rust en harmonie in de klas
Communicatieve strategieën
Strategieën voor leiderschap en het positief beïnvloeden van groepsprocessen
Strategieën voor het omgaan met verschillen tussen kinderen
Goed klassenmanagement is een voorwaarde om te komen tot passend onderwijs. Een schoolbreed
gedragen visie op klassenmanagement is belangrijk, omdat je daarmee een doorgaande,
ononderbroken ontwikkelingslijn voor leerlingen waarborgt. Klassenmanagement en effectief
onderwijs gaan dan hand in hand.
Hoofdstuk 2 - Pedagogisch klimaat en pedagogisch handelen
Een goed pedagogisch klimaat is de belangrijkste voorwaarde om tot leren te komen, al is het lastig te
omschrijven wat het precies is. Factoren die van invloed zijn:
Persoonlijke visie, normen, waarden en voorkeuren van de leraar.
Hoe het werken wordt begeleid en welke wijze van feedback er gegeven wordt.
Hoe de organisatie in de klas verloopt (mate van inbreng die de kinderen hebben).
Hoe er met conflicten wordt omgegaan (direct gestraft, eerst bespreken, samen oplossen).
Of de leraar bij de deur staat om de kinderen te begroeten.
Het stemgebruik en de lichaamstaal van de leraar.
Wees bewust van de grote invloed en verantwoordelijkheid die je hebt als leraar op het geheel. Maak
daarna je leerlingen bewust van de invloed en verantwoordelijkheid die zij daarop hebben.
2
