Week 1 – Arbeid en gezondheid
Boek H1 en H2
Vraag 1: Bij dit vak focussen wij op wat iemand niet kan? Onjuist
Vraag 2: Mensen die roken melden zich minder vaak ziek? Onjuist
Vraag 3: De belangrijkste oorzaak van de stijging van de arbeidsparticipatie (sinds 1980)
komt door vrouwen Juist
Vraag 4: Wat arbeid betekent voor een individu hoort bij het? Psychologisch aspect
Vraag 5: Waardering is een voorbeeld van de latente (onbewuste) functie van arbeid? Juist
Vraag 6: Een werkgever heeft enkel invloed op de belasting (en niet de belastbaarheid) van
de werknemer? Onjuist
Vraag 7: Met netto arbeidsparticipatie bedoelen we iedereen die kan en wil werken Onjuist
Vraag 8: In NL verzekeren wij zowel Risque professional als ook Risque social Juist
Vraag 9: Overspannenheid is een voorbeeld van een beroepsziekte? Onjuist
Leerdoelen
- Wat is arbeid?
- Wat is gezondheid?
- Wat is de relatie tussen arbeid en gezondheid?
- Wat zijn ontwikkelingen die het belang van arbeid en gezondheid rechtvaardigen?
- Wat is arbeidsparticipatie en hoe kunnen we die vergroten?
Is werk voor gezondheid en welzijn?
Mensen worden ook ziek van werk, hoe zorgen we ervoor dat er een balans als HRM’er. Het
gaat erom mensen te participeren binnen de samenleving. Ziekteverzuim is al jaren rond de
4%.
Dubbele moraal van arbeid
- Belangrijke voorwaarde voor welzijn
Versus
- Je kunt er ziek van worden
Verschillende doelen
- Productief zijn en winst maken
Versus
- Middel om in levensonderhoud te voorzien
- Veilig en plezierig werken
Gezondheid: ‘’het vermogen om zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht
van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven’’. (Kraaijvanger, 2014)
Ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid
Het gaat over de aantal ziektedagen tegenover de werkdagen. Weekenden worden niet
meegeteld tenzij je in het weekend werkt. Binnen de horeca is het verzuim erg laag omdat je
maar een paar dagen werkt (oproepkrachten) en de druk vanuit de leiding en registreren. 0
uren contracten waardoor mensen zich niet ziekmelden.
In Nederland is het verzuim erg hoog t.o.v. andere landen. In een ander land kan je meer
vakantiedagen hebben, verzuim verschilt per land.
,Leefstijl: BRAVO
Bewegen: Lichamelijke inactiviteit is een gezondheidsrisico dat leidt tot hoge kosten in de
gezondheidszorg en tot economische schade door verzuim en arbeidsongeschiktheid.
Voldoende bewegen en een gezond gewicht bevorderen de inzetbaarheid en het goed
functioneren van werknemers en verminderen het arbeidsverzuim. Bewegen lijkt een
goedkoop middel om kosten terug te dringen. (Wandeling tijdens lunchtijd)
Roken: Rokende werknemers hebben een hoger verzuimpercentage dan niet-rokende
werknemers. Ze verzuimen 1,5 keer zoveel dagen (5 dagen meer) als niet rokers. Rokers
melden zich gemiddeld 1,4 keer zo vaak ziek als niet-rokers en 1,2 keer zo vaak als ex-rokers.
Uit onderzoek blijkt dat stoppen-met-rokeninterventies die door het bedrijf gestimuleerd
worden, een gunstig effect hebben op het rookgedrag van werknemers.
Alcohol: Van de Nederlanders tussen de 18 en 65 jaar heeft 3 tot 6 procent problemen op
het werk door alcoholgebruik en het verzuim van probleemdrinkers ligt 2 tot 6 keer zo hoog
als gemiddeld.
Voeding: Een gezonde BMI ligt tussen de 20 en 25. Volgens het rapport Bied tegenwicht aan
overgewicht is iedereen in de arbeidsorganisatie zelf verantwoordelijk voor een goede
balans tussen eten en bewegen, maar kan de werkgever- zonder geboden en verboden - wel
het bereiken van een dergelijke balans stimuleren en faciliteren.
Ontspanning: Werknemers in leidinggevende functies/ docenten/ commerciële beroepen/
verzekeringsagenten/ makelaars/ horecapersoneel/ werknemers in de zorg hebben vaker te
maken met een hoge werkdruk.
Een kwart van de mensen die te maken hebben met een hoge werkdruk zegt als gevolg
daarvan lichamelijke of psychische klachten te hebben of te hebben gehad.
PMO’s soort vragenlijst om de leefstijl van een werknemer te onderzoeken.
De kosten van een ongezonde leefstijl zijn aanzienlijk voor bedrijven
Ziekteverzuim rond de 4%
Relatief hoog ziekteverzuim in Nederland mede door:
Risque social ten opzichte van
Risque professional in andere landen
Veel oorzaken van verzuim liggen buiten de invloedsfeer van de werkgever
Hoge arbeidsparticipatie
Geen wachtdagen
Arts op de achtergrond
Wat is arbeid?
- Doelgericht betekenisvolle diensten leveren voor een passende beloning
- Vijf perspectieven (pagina 35)
1. Economisch: Bijdrage aan bruto nationaal product
2. Psychologisch: Betekenis voor het individu
3. Sociologisch: Nut voor de maatschappij
4. Filosofisch: Levenswaarde, menswording
5. Ethisch: Bijdrage aan leven dat de moeite waarde is/arbeid is goed
,Arbeidsmarkt verandert!
Veranderingen in en rondom arbeid
1. Intensivering van de arbeid (door toegenomen verwachtingen)
Intensief werken is een belangrijke oorzaak van welzijns- en gezondheidsproblemen.
Mensen vinden het belangrijk om carrière te maken en zetten daarom erg veel druk op
zichzelf. We hechten veel waarde aan leren en ontwikkelen. We wisselen veel vaker van
baan. Iemand die om het jaar van baan verandert noemen we geen jobhopper meer maar
iemand die zich ontwikkelt.
2. Verandering van de arbeidsinhoud door opkomst van de dienstensector
Arbeid gebonden gezondheidsrisico’s zijn verschoven van lichamelijke naar psychische
klachten. Automonteur is een goed voorbeeld hier. Ze komen niet meer met zwarte handen
thuis, machines doen het onderzoekende werk.
3. Organisatieveranderingen
Organisatieveranderingen roepen onzekerheid en daarmee spanning op bron van
psychische belasting. Mensen kunnen slecht tegen veranderingen en dat levert stress op.
Herstructurering zal plaatsvinden, je moet weren hoe je hiermee om gaat. Sommige kunnen
hier niet zo goed tegen. Het is dus belangrijk dat je weet wat je staat te verwachten,
4. Moderne bedrijfsvoering
Moderne bedrijfsvoering kan een zware mentale druk leggen op werknemers en
leidinggevenden. Verantwoordelijkheid leggen we steeds lager in de organisatie. Verzuim
moet aangepakt worden door aandacht te geven aan werknemers. Mensen vinden het leuk
om zelf te kunnen beslissen maar dit zorgt er wel voor dat je verantwoordelijkheid moet
nemen en dat vinden mensen moeilijk.
5. Aantasting van het psychologisch contact
Wanneer investeringen en opbrengsten niet met elkaar in balans zijn, kan dit leiden tot
psychische klachten. In het gewone contract staan alle regels en salaris. In psychologisch
contract staat niet alleen het salaris maar ook hoeveel vrijheid je krijgt.
Het ‘nut’ van arbeid voor mens en maatschappij
Manifeste (bewuste) functie 2.1.2: Dit gaat over geld, het verwerven van inkomen
Latente (onbewuste) functie: Structuur in het leven, sociale contacten en waardering,
zelfrespect, zelfontplooiing, status en identiteit.
Wat is gezondheid? (Vanaf pag. 37)
Een gezond persoon? Een gezonde bevolking? Een gezond bedrijf?
Werkt alles en kan ik normaal functioneren, doelen verwezenlijken en participeren in de
maatschappij. Financieel, leren, duurzaam
Individuele gezondheid: “Gezondheid is een situatie van evenwicht, die wordt bepaald door
de omstandigheden waarin mensen verkeren en het vermogen dat zij bezitten, of zich met
hulp van anderen kunnen verwerven, om zich te verweren tegen verstoringen”. (WVC, 1989)
, Drie perspectieven
- Normaal functioneren: Een evenwichtstoestand die wordt afgemeten aan een ‘gouden
standaard’ (een typerend lid van de soort). Alles zit erop en eraan en werkt.
- Competentie: Adequaat functioneren in de sociale context (het vermogen om betekeneis
te geven aan het leven)
- Common benefit: Als het adequaat participeren in de maatschappij
Normaal functioneren (‘’Alles zit erop en eraan en werkt’’)
Betekenis geven aan het leven
Participeren in de maatschappij
Drie perspectieven
- Normaal functioneren: Aandacht voor mens en middelen (financiële reserves en trotse
medewerkers)
- Competent: Lerende organisatie (innovatief en aanpassen aan de veranderende
omstandigheden)
- Common benefit: Maatschappelijk verantwoord ondernemen (maatschappelijk belang is
belangrijker dan winstmaximalisatie)
Normaal functioneren (reserves, trotse medewerkers)
Lerende organisatie (innovatief, aanpassen)
Duurzaam ondernemen (MVO, 3P)
Relatie arbeid en gezondheid: politiek
- 1901: Ongevallenwet
Risque professional: arbeidsongeschikt door bedrijfsongeval of beroepsziekte
- 1913: Invaliditeitswet
Risque social: arbeidsongeschikt door ziekte/gebrek (niet-werkgerelateerde aandoening)
- 1967: Wet Arbeidsongeschiktheid (Risque social en risque professional worden
logesgeloten)
- 1996: Wet uitbreiding loondoorbetaling bij ziekte (WULBZ)
- 2002: Invoering Wet Verbetering Poortwachter
- 2004: Verlening loondoorbetalingsverplichting (naar 2 jaar)
- 2006: Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA)
- 2009: Wet stimulering Arbeidsparticipatie (STAP)
- 2015: Participatiewet
Relatie tussen arbeid en gezondheid
Opus (arbeid als resultaat)
- Energiebron, uitdaging, zelfverwerkelijking
- ‘Werk als medicijn’
Labor (arbeid als last)
- Inspanning, belasting, moeite
- ‘Werk als ziekmaker’