Week 1 PP
Waarom staatsrecht?
Voor ons als burgers: omdat wij als burgers in vrijheid met elkaar willen leven
Voor ons als juristen: Omdat wij als juristen niet zonder de rechtsstaat kunnen
Staatskenmerken:
Gemeenschap van mensen = bevolking met een zekere onderlinge verbondenheid.
Grondgebied = omvat mede: de bodem, het luchtruim en de territoriale zee.
(Effectief) hoogste gezag = soevereiniteit. De overheid heeft het geweldsmonopolie
om het gezag te handhaven.
4e kenmerk: Erkenning door andere staten. (Geen juridische voorwaarde voor het zijn
van een staat, maar wel belangrijk voor internationale betrekkingen)
Met “staatsrecht” bedoelen we over het algemeen het land Nederland.
Met “Koninkrijk” bedoelen we de vier statutaire landen. Nederland, Bonaire, Sint-Eustatius,
Saba.
Nederland + Bes-eilanden (overzeese eilanden) + Aruba, Curaçao, Sint Maarten (Status
aparte)
Bonaire, Sint Eustatius en Saba
Uitgangspunt:
Democratische rechtsstaat:
Legaliteitsbeginsel (overheidsoptreden moet gebaseerd zijn op democratisch tot
stand gekomen regels);
Machtenscheiding;
Onafhankelijke rechtspraak;
Eerbieding van grondrechten
Regeringsvorm:
Nederland is sinds 1815 een constitutionele (parlementaire) monarchie.
Bronnen van staatsrecht:
Geschreven staatsrecht
Ongeschreven staatsrecht (staatsrechtelijk gewoonterecht)
Rechtspraak (jurisprudentie)
Dit allemaal samen wordt ‘constitutie’ genoemd.
,Geschreven staatsrecht:
Verdragen (bijv. Handvest van de VN, EU-verdrag, EVRM)
Statuut (voor het Koninkrijk der Nederlanden)
Grondwet (voor overzeese landen Staatsregeling genoemd)
Organieke wetten en andere wetten in formele zin.
AMvB’s, waaronder het Reglement van Orde voor de Raad van Ministers.
Ministeriele regelingen
Vergaderreglementen van de Eerste en Tweede kamer.
Organieke wet = Als de grondwet bepaalt dat ieders nader geregeld moet worden in een
wet.
Ongeschreven staatsrecht:
Staatsrechtelijk gewoonterecht.
Omvang/inhoud van de ministeriele verantwoordelijkheid
Vertrouwensregel
Geheim Noordeinde/ huis ten Bosch
Rechtspraak:
De jurisprudentie, betrekking hebbend op staatsrechtelijke leerstukken.
Revoluties 1848
1815 Nederland en België met 1 koning
1830 Belgische opstand
1848 Opstanden in Europa
Willem II/Thorbecke
Hij (Willem II) was echter bang zelf het slachtoffer van een revolutie te worden, zoals
verscheidene van zijn koninklijke collega’s overkwam, zodat hij tegenover zijn ministers
verklaarde dat hij in een nacht van conservatief tot liberaal was geworden.
Vernieuwing koningschap.
De grondwetswijziging van 1840: Koning kan niet zonder medeondertekenaar. Minder macht
voor de koning. Artikel 47 GW.
De grondwetswijziging van 1848: de koning is onschendbaar, de ministers zijn
verantwoordelijk. Artikel 42 GW.
Vanaf dat moment:
Ministers/staatssecretarissen zijn volledig verantwoordelijk voor het handelen van de
koning.
Ministeriele verantwoordelijkheid
1848 Politieke verantwoordelijkheid
Verantwoording afleggen aan parlement (art. 68 GW)
1855 strafrechtelijke verantwoordelijkheid
Verantwoording afleggen aan strafrechter
, Omvang verantwoordelijkheid
Handelen/nalaten:
Van de Koning en alle leden van het Koninklijk huis;
Van de minister zelf;
Van de, aan de minister ondergeschikte, ambtenaren;
Van zijn staatssecretaris.
Fundamentele verschillen staatsrecht te vinden in:
- Het statuut voor het koninkrijk
- Verdragen
- Gewoonterecht
Belangrijkste regel binnen het gewoonterecht:
-> vertrouwensregel.
Formele wetgever = Regering + Staten-Generaal
Taken en bevoegdheden van de regering
MINISTERRAAD = bestaande uit ministers en staatssecretarissen.
Vergadert en besluit over het algemeen regeringsbeleid
Bevordert de eenheid van dat beleid.
- Dit gebeurt elke vrijdag onder leiding van de minister-president achter gesloten
deuren, om de besluitvorming niet te frustreren.
- De basis hiervoor vormt het regeerakkoord.
- De werkwijze van de ministerraad wordt geregeld in het Reglement van Orde voor de
Ministerraad.
REGERING = koning & kabinet (Kabinet = ministers en staatssecretarissen)
Medewetgever
Wetsvoorstellen indienen.
- Wetten moeten door de regering worden bekrachtigd
Het nemen van een Koninklijk Besluit in de vorm van een Algemene Maatregel van
Bestuur. (AMvB)
Koninklijke Besluiten nemen die geen regels bevatten:
- Benoemingsbesluit
- Vernietigingsbesluit
Internationale rechtsorde bevorderen
Oppergezag over krijgsmacht
Parlement informeren over de inzet van het leger bij de handhaving van de
internationale rechtsorde of humanitaire hulpverlening.
MINISTERS
Geven leiding aan hun ministerie
Wettelijk bevoegd om zelfstandig regels uit te vaardigen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper romeerol. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.