In deze samenvatting (Nectar hoofdstuk 14: Waarnemen, vwo 5) staat alles wat je moet weten over je zintuigen en hoe je met deze je omgeving waarneemt. In deze samenvatting staat alle noodzakelijke informatie met handige plaatjes. Veel succes met leren!
EVENWICHTSZINTUIG
• Zintuigcellen: cellen die reageren op de adequate prikkel (= een specifieke prikkel)
• 2 evenwichtszintuigen in inwendige deel van je oor: registreren welke bewegingen je hoofd maakt:
Bestaan uit 2 delen gevuld met een vloeistof: endolymfe
- Vestibulum: centraal deel
- 3 halfcirkelvormige kanalen: staan loodrecht op elkaar lang een x-, y-, z-as
• Maculea:
- 2 kleine zintuigorgaantjes in het vestibulum
- Geeft informatie over de stand van je hoofd t.o.v. zwaartekracht en rechtlijnige versnelling
- Haarcellen (zintuigcellen) in een macula steken met lange ciliën in een geleilaag, met daar
bovenop een laagje klaksteentjes: maakt ciliën gevoelig voor zwaartekracht en
vertraging/versnelling (reageren alleen op een verandering van snelheid, niet een constante)
- De ciliën buigen in een bepaalde richting → de
haarcellen geven de informatie door aan de
hersenen
• Informatie over draaibewegingen komt uit de 3
halfcirkelvormige kanalen:
1. Bovenkanaal: ja knikken
2. Achterkanaal: goof van schouder tot schouder
3. Zijkanaal: nee schudden
- Elk kanaal heeft aan de basis een knobbel met haarcellen, met ciliën die in de cupula (geleiachtige
massa) steken, die vrij mee kan bewegen met endolymfe
- Bij draaiing van het hoofd bewegen de kanalen mee, maar blijft de endolymfe eerst zitten: de
cupulae bewegen t.o.v. de kanalen → de ciliën buigen en de haarcellen sturen impulsen naar de
hersenen
- Draaiing naar links: endolymfe blijft zitten en t.o.v. de kanalen beweegt het naar rechts → capula
en ciliën bewegen ook naar rechts
, ZINTUIGCELLEN
• Zintuigcellen zin receptorcellen: waarmee je informatie kunt verzamelen
• Verschillende soorten receptorcellen:
- Mechanoreceptoren: reageren op bewegingen
- Thermoreceptoren: reageren op temperatuurveranderingen
- Chemoreceptoren: reageren op bepaalde stoffen
- Fotoreceptoren: reageren op licht
• Receptorcellen hebben een rustpotentiaal: een adequate prikkel leidt tot een verandering van het
membraanpotentiaal (door openen/sluiten van ionpoorten): oorzaak verschillend bij elke soort
receptorcel:
- Mechanoreceptoren: vormverandering van celmembraan
- Thermoreceptoren: warmtegevoelig eiwit
- Chemoreceptoren & fotoreceptoren: signaalcascade en een secundaire boodschapperstof: die
bindt aan doelwitmoleculen op ionpoorten (→ die gaan open/dicht)
• Behaalde prikkeldempel van het receptorcelmembraan → volledige depolarisatie:
Ca2+-poorten openen → Ca2+-ionen stromen de cel binnen & receptorcellen lozen een exciterende
neurotransmitter (in een synaps met een sensorisch neuron)
• Hoeveelheid neurotransmitter bepaalt impulsfrequentie: geeft informatie over sterkte prikkel
• De prikkeldempel van pijnreceptoren (zenuwceluiteinden ≠ zintuigcel) ligt veel hoger dan die van
zintuigcellen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper JustDoIt. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
