Samenvatting van het boek Gedrag en Veiligheid van Frank Guldenmund Hoofdstukken 1, 2, 3, 4, 5, 8, 9 &10 zijn samengevat. Ik gebruik deze samenvatting voor de openboek toets van het vak psychologie. Ook zijn de aantekeningen van de lessen meegenomen in de samenvatting.
Hoofdstuk 1
Gedrag: manier waarop iemand zich gedraagt.
Risico: de mogelijkheid of kans dat gevaar zich tot een ongewenste gebeurtenis ontwikkelt.
Objectieve veiligheid: de inschatting van de dreiging of het gevaar, de kans dat er een incident
plaatsvindt.
Subjectieve veiligheid: het gevoel van de mensen over de situatie.
Persoonlijkheidsfactoren die samen het gedrag bepalen:
1. Motieven
2. Competenties
3. persoonlijkheid
Effectieve methoden om gedrag aan te leren:
1. Gedrag uitvoeren en herhalen
Om veilig gedrag te bepalen, is een norm noodzakelijk. Gebaseerd op gefundeerde theorie:
1. Gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen;
2. Werkpraktijken erop nahouden die risico’s verlagen;
3. Gezondheids- en veiligheidsinformatie communiceren;
4. Werknemersrechten en- verantwoordelijkheden uitoefenen.
Ze leggen duidelijk de nadruk op handelingen die de arbeidsveiligheid moeten verzekeren.
Griffin en Neal maken een onderscheid tussen:
Nalevingsgedrag (compliance)
Taakgericht gedrag van werknemers. De uitvoering van kerntaken met betrekking tot
veiligheid: het volgen van de veiligheidsregels en het dragen van persoonlijke
beschermingsmiddelen.
Participatiegedrag (participation)
Draagt niet meteen bij aan persoonlijke veiligheid, maar meer aan een context of
omgeving die veiligheid ondersteunt.
Hollnagel spreekt van:
Safety I
Kijken naar wat er fout gaat; bijna-incidenten en calamiteiten melden en analyseren.
Safety II
Kijken naar wat goed gaat en hoe dat kan; hoe doen we het nu, en hoe passen we
processen en procedures daar op aan.
Donald Norman is tegenstander van het gebruik van de term ‘menselijke fout’. Hij legt de
oorzaak van deze fouten veel liever bij het technisch ontwerp dat onvoldoende aan de eisen
van de bediener is aangepast.
Dekker stelt dat men een menselijke fout pas een fout noemt, als er daadwerkelijk iets
misgaat.
Wat is psychologie
De psychologie als common sense? (gezond boeren verstand)
- Wat maakt dat mensen voelen, denken en zich gedragen zoals ze doen?
De psychologie als wetenschap
- Systematisch (vanuit een theorie en hypothese)
1
, - Waarneming (wat zie ik echt)
- Op zoek naar meerdere oorzaken
Onderscheid ‘gezond boeren verstand’ en de wetenschap psychologie
Checks om te kijken of iets waar is of niet
Wat is de bron? wie zegt het?
Is de bewering redelijk of richting de extremen
Wat is het bewijsmateriaal?
Kan er een conclusie biased zijn?
Liggen er verkeerde toepassing van een heuristiek aan ten grondslag?
Voorbeelden gezond boeren verstand wat uit de wetenschap niet blijkt
1. Tegenpolen trekken elkaar aan
2. De eerste indruk is het meest belangrijk
3. Brainstormen is een effectieve methode, dit klopt niet bepaalde mensen kunnen zich
inhouden op dat moment (brain writen moet je dus doen)
Biased: je denkt te weten hoe het zit, maar baseert dit op verkeerde informatie.
Heuristiek: eigenlijk een menselijk algoritme (wat we vaak goed toepassen, maar wat ook fout kan
gaan.
Mensen denken en handelen in vaste schema’s en zijn geneigd de meest bekende.
Eenvoudige schema’s toe te passen.
Deelgebieden:
Klinische psychologie
Mentale en gedragsproblemen
Sociale psychologie
Invloed van sociale omgeving op denken, voelen en handelen
Arbeids- en organisatiepsychologie
Gedrag van mensen in organisaties en invloed van werk en werksituaties
Gezondheidspsychologie
Geestelijke en lichamelijke gezondheid in relatie tot omgeving en gedrag
Verschillende onderzoeksmethoden:
Triangulatie: het gebruiken van meerdere bronnen of middelen om dezelfde informatie in te
winnen om daarmee de validiteit van de informatie te verhogen.
Observeren, interviewen, vragenlijsten, tests, fysiologische metingen, documentenstudie
Verschillende onderzoeksvormen:
Gevalsstudie
Onderzoek naar 1 persoon, groep of organisatie
Survey-onderzoek
Onderzoek naar grote aantallen personen, groepen of organisaties
Experiment
Mensen in verschillende situaties plaatsen om te onderzoeken wat de invloed is van de
situatie.
Dualisme: p zijn gescheiden
Tabula rasa: de mens is een onbeschreven blad
Gestalt: het geheel aan prikkels is meer dan de som der delen geest en lichaam weer met elkaar
verbinden, gericht op nu.
2
, Vroeger dualisme (‘zijn’ en ‘denken’ bestaan naast elkaar)
Nu materialisme (vanuit ‘zijn’ kunnen we ‘denken’)
Nature-nurture debat
Lastig wetenschappelijk vast te stellen.
Nature kan je vaak pas meten als nurture al invloed heeft gehad.
Hoe een persoon zich ontwikkelt wordt niet alleen bepaald door de manier waarop het individu
daarmee omgaat. Het karakter heeft invloed op de omgeving en vise versa. Biologische en
omgevingsfactoren hebben invloed.
Hoofdstuk 2
Je gedrag wordt veroorzaakt door:
Je hersenen
Je lichaam
De omgeving
Neurowetenschappen
Probeert te verklaren waarom een interventie zou kunnen werken, maar intentie betekent niet
per se dat het effect heeft op gedrag. En er zijn meerdere verklaringen mogelijk.
De oorsprong
Kernvraag van de cognitieve neurowetenschappen: Hoe kan een fysieke structuur als de
hersenen echter onze gedachten veroorzaken?
Komen oorspronkelijk voort uit de psychologie
Reacties van proefpersonen kon men op twee manieren meten:
o Door hun gedrag te meten, hoe snel reageert iemand.
o Introspectie: het verwoorden van wat je denkt.
Het lichaam-geest (mind-body)- probleem
Het lichaam-geest (mind-body) probleem
Verwijst naar een eeuwenoud probleem in de filosofie. Op basis van de christelijke leer, is de ‘ik’ de
geest, die slechts tijdelijk in het aardse lichaam verblijft en na de dood deze zal verlaten. Hetzelfde
onderscheid komt terug in veel andere religies en wordt substantiedualisme genoemd: er bestaan
twee soorten substanties, geest en lichaam.
René Descartes heeft een beroemde oplossing bedacht: de geest zou interacteren met het lichaam
via een specifiek deel van de hersenen, de hypofyse.
Intentie = geen garantie, daarvoor is gedrag te complex:
De intention-behaviour gap
De intentie om gedrag te vertonen leidt niet altijd tot daadwerkelijk gedrag.
Van geest naar lichaam
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Dewidenboer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
