Socialezekerheidsrecht
SAMENVATTING
Meike Fokker
Human Resource Management
,Inhoudsopgave
Literatuur week 1 ...................................................................................................................... 2
Literatuur week 2 ...................................................................................................................... 4
Literatuur week 3 ...................................................................................................................... 7
Literatuur week 5 (lesweek 4) ................................................................................................... 9
Literatuur week 6 (lesweek 5) ................................................................................................. 12
Lesweek 7 (week 6) ................................................................................................................. 13
Literatuur week 8 (lesweek 7) ................................................................................................. 15
1
,Literatuur week 1
Sociale zekerheid = alle regelingen gericht op het beschermen van burgers tegen
onzekerheden van het bestaan (werkloos, arbeidsongeschikt, ziekte)
Vanaf ongeveer 1980 zijn veel hervormingen doorgevoerd.
Oorzaken o.a.:
• Grote werkloosheid t.g.v de oliecrisis vanaf 1970
• Mis/oneigenlijk gebruik van de sociale zekerheid
• Privatisering
De sociale verzekeringen werden minder toegankelijk, de uitkeringen langer en de duur korter
Doel van de sociale zekerheid
• Inkomensbeschermingsfunctie: beperken/voorkomen van inkomensverlies
• Art 20 Grondwet: sociaal grondrecht op sociale
zekerheid
• Preventie
• Activering
• Re-integratie
Valt het inkomen weg vanwege werkloosheid, langdurig
arbeidsongeschiktheid of ouderdom, dan zorgen
respectievelijk de WW, Wet WIA en de AOW ervoor dat
de uitkeringsgerechtigde kan terugvallen op een
inkomen in de vorm van een periodieke uitkering om
het verlies aan inkomen op te vangen.
Wanneer iemand minder dan het minimum verdien, heeft diegene recht op een aanvullende
bijstand. Uitgangspunt daarbij is dat de hoogte van dit sociale minimum voldoende zou
moeten zijn voor een menswaardig bestaan.
• Voor gehuwden of samenwonenden die de kosten niet kan delen =100%
minimumloon
• Voor alleenstaande die de kosten niet kan delen = 70% minimumloon
Koppeling = als het minimumloon stijgt, dan stijgen de uitkeringen ook
Meebetalen aan de sociale zekerheid gebeurt op 2 manieren:
• De financiering van de werknemersverzekeringen (WW). Opgebracht door alle
werknemers en werkgevers
• Volksverzekeringen dmv premieheffing (AOW). Opgebracht door alle ingezetenen (het
volk)
• Belastingopbrengst (participatiewet en de WMO)
Doel Wet verbetering poortwachter (Wvp) = zieke werknemers zo spoedig mogelijk te re-
integreren in eigen of ander passend werk
2
,Vanaf 1996 valt een zieke werknemer niet meer onder de centrale ziekenkas, maar is er
sprake van privatisering. De werkgever moet dan ogv art 7:629 BW 70% van het loon
doorbetalen met als doel dat hij verzuim meer gaat voelen. Wanneer bedrijven een
verzekeringsovereenkomst aangaan met een private verzekeraar = het herverzekeren van het
arbeidsongeschiktheidsrisico.
De werkgevers- en werknemersorganisaties worden sociale partners genoemd, omdat zij
overlegpartners zijn met de STAR en de SER.
Decentralisatie = steeds meer bevoegdheden en verantwoordelijkheden komen bij de
gemeenten te liggen ipv de centrale overheid.
In sociale zekerheid wordt er onderscheid gemaakt tussen werknemersverzekeringen,
volksverzekeringen en sociale voorzieningen. Deze driedeling heeft te maken met:
• De kring van verzekerde: wie is verzekerd en dus rechthebbend?
• De financiering: wie betaald (de overheid, alle inwoners, de werkgevers en/of de
werknemers
• De uitvoering: waar moet men de uitkering aanvragen en wie verstrekt de uitkering
• De voorwaarden: wat is de hoogte en de duur van de uitkering en ken de regeling een
inkomenstoets en/of vermogenstoets
Werknemersverzekeringen (WW, WAO, Wet WIA en de ZW)
• Hier zijn de werknemers verzekerd. Verplicht
• De financiering gebeurt doordat werknemers en/of werkgevers de premie, gebaseerd
op loon werknemer, betalen.
• De uitvoering geschiedt door het UWV
• Hoogte van de uitkering is afgeleid van het dagloon (loongerelateerd). De
werknemersverzekeringen kennen geen partner inkomenstoets en geen
vermogenstoets
• De loongerelateerde uitkering is in duur beperkt en meestal afhankelijk van het
arbeidsverleden
Volksverzekeringen (AOW, Wet langdurige zorg, Algemene nabestaandenwet en de Zvw)
• Alle ingezetenen van rechtswege zijn verzekerd.
• Wordt gefinancierd door iedereen die loonbelasting betaald. Als je in loondienst bent
gaat dit dmv een loonheffing op het inkomen. ZZP’ers krijgen een aanslag van de
belastingdienst.
• De uitvoering is in handen van de Sociale Verzekeringsbank (AOW), de zorgkantoren
(Wlz) en de zorgverzekeraars (Zvw)
• De hoogte is gerelateerd aan het minimumloon
• De duur is niet afhankelijk van het arbeidsverleden
Sociale voorzieningen (bijstand (Participatiewet), Zorgtoeslag en de Algemene Kinderbijslag)
• Rechthebbend is iedere inwoner van Nederland
• De uitvoering is vaak in handen van de gemeente. Ook voeren de UWV en de SVB
sociale diensten
• Wordt betaald uit algemene middelen (belastingopbrengst)
3
, • De hoogte is gerelateerd aan het minimumloon en afhankelijk van de leefsituatie
• De duur is beperkt, namelijk zo lang het inkomen onder het sociale minimum ligt
Een belangrijk uitgangspunt van sociale zekerheid is dan ook collectiviteit en solidariteit: het
door middel van wetgeving gezamenlijk dragen van de individuele risico’s
De waarborgfunctie – inkomenszekerheid – is een belangrijke pijler van sociale zekerheid. Het
‘sociale minimum’, de ondergrens van de sociale zekerheid, vormt daarbij een kernbegrip. Dit
betekent dat de sociale zekerheid een inkomen op minimumniveau garandeert in de situatie
dat het inkomen lager is dan het geldende sociale minimum.
Literatuur week 2
Werkgeversverantwoordelijkheid
Privaatrechtelijk: art 7:658 BW
• Schending kan aansprakelijkheid voor schade leiden
• In de Arbowet is de publiekrechtelijke zorgplicht voor de werkgever te vinden
• Arbonormen worden ingevuld door de sociale partners (werkgevers & werknemers)
• Binnen de ondernemingen is er meer ruimte voor maatwerk
Publiekrechtelijk: arbeidsomstandighedenwet en ATW
• Schending kan leiden tot zowel bestuursrechtelijk als strafrechtelijke aansprakelijkheid
Arbowet
• Zorgt voor veiligheid en gezondheid in ruime zin
• Bijna alle verplichtingen bevatten de zinsnede ‘tenzij dit redelijkerwijs niet kan worden
gevergd’
• Van de werkgever wordt veel verwacht maar niet het onmogelijke
• Art 3 Arbowet
Verplichtingen
• Werkgever dient inlichtingen en instructies te geven aan de werknemer. Art 8
Arbowet
• Werknemer is verplicht deze instructies ook op te volgen. Art 7:660 BW en art 11
Arbowet
De Arbeidstijdenwet (ATW)
• Bevat regels met betrekking tot maximale arbeidstijden, minimumrusttijden en -
pauzes, nacht- en zondagsarbeid. Verder zijn er speciale regels voor kinderen onder
de 16 jaar en vrouwen.
• Is van toepassing op zowel werknemers in de private sector als ambtelijke sector
• Uitzonderingen voor de horeca-, brood en banketsector, medische specialisteren,
sporters en podiumkunstenaars.
• Een schriftelijke overeenkomst met het medezeggenschapsorgaan is door de wet
gelijkgesteld aan een collectieve regeling (artt 1:4 ATW). Afwijken is niet mogelijk,
tenzij anders aangegeven.
4
