Orthopedagogiek college 1 – introductie en risico’s
Risico’s van handelen
Pedagogen proberen het functioneren en de ontwikkeling van het kind (door en
in opvoeding en het onderwijs) te verbeteren/optimaliseren. Handelen o.b.v.
kennis over de pedagogische relatie, opvoedingsdoelen en wijzen en de
pedagogische en maatschappelijke context. Direct en indirect.
o Maatschappij en cultuur van groot belang.
Gebruiken én ontwikkelen instrumenten. Interpersoonlijke relaties en non-
invasieve hulpmiddelen.
o Ondanks gedelegeerde autoriteit rekening houden met zelfbeschikking
cliënt.
Competenties orthopedagoog
Orthopedagogisch handelen, professionaliteit, communicatie, samenwerking,
kennis en wetenschap, maatschappelijk handelen, organisatie.
Pedagogische wetenschap
Handelingsgerichte wetenschap, richt zich op gemiddelden en kansen. Pedagoog
richt zich op een specifieke cliënt (of groep cliënten) in een specifieke context ->
maatwerk.
o Cliënt en hulpverlener zijn handelend (intenties, plannen, verwachtingen,
overtuigingen).
Handelen via verhalen
Verhaal is een complex van zingevingen waarin mensen hun belevenissen en
ervaringen plaatsen. Collectieve verhalen (cultuur, vanzelfsprekendheden,
prototypen en vooroordelen) en persoonlijke verhalen (uniek -> kan
communicatie moeilijker maken maar ook het wederzijds begrip vergroten).
Doel is om het handelen van de cliënt/cliëntsysteem verbeteren door de
handelingsbekwaamheid van hulpverlener te vergroten. Door
1. Invoeren technische of instrumentele verbeteringen training
2. Verbeteren interpretatiekader van betrokkenen gebeurtenis in
ander licht
3. Vergroten van welbevinden cliënt gevoel van grip
op situatie.
Gezondheid
Verbeteren van handelen is gericht op het vergroten van gezondheid. Definitie
van gezondheid wordt bepaald door tradities van cliënten/sociale regels en
consensus binnen een groep. Professionals gaan uit van wetgeving i.c.m.
gewoonten en haalbaarheid
o Cliënten zijn kinderen of ouderen die functioneren als kinderen of de
begeleiders/opvoeders
o Gezondheid is een staat van compleet fysiek, mentaal en sociaal
welbevinden
o Consensus overeenstemming van mensen over bepaalde ideeën (3
strategieën: directe invloed gemeenschap, combinatie wetgeving en
gewoontes of consensus vanuit de wetenschap gebruiken)
,Anticiperen op goedkeuring is het ‘rechtvaardig’ gebruik maken van dwang en
verplichtingen (door ouders en professionals) omdat dit zou zorgen voor
voordelen bij de persoon of de gemeenschap. Zelfbeschikkingsrecht wordt
ondermijnd. Risicovol – soms niet aan verwachtingen voldaan.
Risico’s beheersbaar maken
Evidence based werken en protocollen (voorkomen iatrogene effecten)
Evidence based werken
Getoetst via empirisch onderzoek. Strikt methodologisch werken, gebruik goede
onderzoeksopzetten en goede onderzoeksinstrumenten, toont effectiviteit en
haalbaarheid aan. Let niet alleen op voordelen van benaderingen maar ook
mogelijke nadelen/risico’s. Beschrijft fenomeen nauwkeurig.
Protocollen
Systeem van regels die specificeren wat de juiste procedures zijn om te volgen in
specifiek omschreven en geselecteerde situaties.
o Voordelen – richtlijnen, kwaliteitsbewaking, specificeert aansprakelijkheid
(verantwoording)
o Nadelen – beperking flexibiliteit/creativiteit, vervanging van
verantwoordelijkheid en ethiek.
Iatrogene effecten
Negatieve consequenties van pedagogisch/klinisch handelen
1. Reactieve pathogene effecten door reactie van anderen op
label/diagnose
2. Facilitatieve pathogene effecten door invalide/ineffectieve
diagnose/behandeling
3. Besmettingseffecten overdragen eigenschappen bij
vergelijkbaar probleem
4. Beperking van leermogelijkheden geen ontwikkelingsperspectief
formuleren/geen start.
Kan door externe factoren (opleiding, uitdagingen) of het werkveld (protocollen
zijn niet altijd voor iedereen goed en gedelegeerde autoriteit).
, Artikel – Vygotskij: Russisch psycholoog van groot formaat
In dit artikel beperken we ons tot Vigotskij’s visie op één van de centrale vragen
in de psychologie: het aanleg-omgeving debat. In de loop van de geschiedenis
twee extreme standpunten
1. Rationalisme en nativisme – mentale processen zijn erfelijk bepaald. Bij
een optimale omgeving ontplooien deze processen zich vanzelf.
DUS verstandelijke ontwikkeling is een groeiproces, taak van de ouders is
‘slechts’ optimale omstandigheden voor dit proces te scheppen (Pavlov).
2. Empirisme – mentale processen volledig door omgevingsfactoren bepaald.
Kind komt als onbeschreven blad ter wereld (Watson).
Tweelingonderzoek laat zien dat beide extreme standpunten in het debat
onhoudbaar zijn. Is combi.
Vygotsky
Het beschouwen van het milieu als een onveranderlijke situatie is onjuist omdat
het om een sociaal milieu gaat (kind is deel van de omgeving, veranderlijk). De
persoonlijkheid van een kind en zijn ontwikkelingsniveau (beide in aanleg)
bepalen hoe hij de omgeving waarneemt en daarmee de invloed die ervan
uitgaat.
Kinderlijke ontwikkeling resultaat van samenwerking tussen aanvangsvorm (kind)
en ideale vorm (volwassene).
o IQ-score momentopname en intelligentietest score waar dingen achter
schuil kunnen gaan.
Volgens hem: normgerichte diagnostiek -> kwalitatieve diagnostiek (wat kan het
kind wél).
Hoe grijpen aanleg- en milieufactoren in elkaar?
Lagere processen zijn in aanleg gegeven en passief van aard – reflexen,
waarneming en geheugen.
