Samenvatting
Literatuur samenvatting Staatsrecht van 7 landen van de Europese Unie
- Instelling
- Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Uitgebreide literatuur samenvatting van het boek: Duitsland, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk en Zweden
[Meer zien]Voorbeeld 7 van de 83 pagina's
Voorbeeld 7 van de 83 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting literatuur Staatsrecht van de 7 landen van de Europese Unie:Bondsrepubliek Duitsland, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk en Zweden -
Vak: Rechtsvergelijking
2020/2021
Kiran Kana 1
,Inhoudsopgave
Bondsrepubliek Duitsland ........................................................................................................................... 6
Constitutionele geschiedenis, territoir, volk .................................................................................................. 6
Constitutionele geschiedenis ............................................................................................................................ 6
Duitse eenwording ............................................................................................................................................ 7
Samenstelling van de BRD ................................................................................................................................. 7
Nationaliteit ....................................................................................................................................................... 8
De bronnen van het Duitse staatsrecht ...................................................................................................... 8
Algemeen........................................................................................................................................................... 8
De Grondwet: grondslagen van constitutionele recht ...................................................................................... 9
Internationaal recht en EU-recht .................................................................................................................... 10
Het regeringsstelsel op bondsniveau ....................................................................................................... 12
De bondspresident .......................................................................................................................................... 12
De bondsdag .................................................................................................................................................... 13
De bondsraad .................................................................................................................................................. 15
Bondsregering: bondskanselier en bondsministers ........................................................................................ 16
De verhouding tussen regering en bondsdag ................................................................................................. 17
De wetsprocedure ........................................................................................................................................... 18
Politieke partijen ............................................................................................................................................. 19
Adviescolleges ................................................................................................................................................. 19
Staatsnoodrecht .............................................................................................................................................. 19
De bondsrepubliek als federale staat ....................................................................................................... 20
Uitgangspunten van federalisme .................................................................................................................... 20
Verdeling van bevoegdheden tussen bond en landen .................................................................................... 21
Financiële verhoudingen binnen de federatie ................................................................................................ 21
De inwendige structuur van de landen ........................................................................................................... 22
Gemeenten ...................................................................................................................................................... 22
Rechtspraak en rechtsbescherming ......................................................................................................... 23
Rechterlijke organisatie en rechtsmiddelen.................................................................................................... 23
Het constitutionele hof ................................................................................................................................... 24
Grondrechten .................................................................................................................................................. 25
Frankrijk................................................................................................................................................... 26
I. Franse historie, territoir en volk ................................................................................................................... 26
Constitutionele ontwikkeling .......................................................................................................................... 26
Territoriale indeling ......................................................................................................................................... 27
Het volk ............................................................................................................................................................ 27
II. De bronnen van het constitutionele recht ................................................................................................ 27
De constitutie van 4 oktober 1958 .................................................................................................................. 27
Organieke wetten en ‘ordonnances’ ............................................................................................................... 28
Reglementen van orde .................................................................................................................................... 28
Het ongeschreven recht .................................................................................................................................. 28
Jurisprudentie .................................................................................................................................................. 28
Internationale overeenkomsten ..................................................................................................................... 28
III. Het staatshoofd ........................................................................................................................................ 28
Algemeen......................................................................................................................................................... 28
Orgaan ............................................................................................................................................................. 29
Bevoegdheid .................................................................................................................................................... 29
Kiran Kana 2
, IV. De regering (gouvernement) .................................................................................................................... 31
Orgaan ............................................................................................................................................................. 31
Bevoegdheid .................................................................................................................................................... 32
Bestuursapparaat ............................................................................................................................................ 34
V. Het parlement .......................................................................................................................................... 34
Orgaan ............................................................................................................................................................. 34
Bevoegdheid .................................................................................................................................................... 36
Wetgeving........................................................................................................................................................ 37
De verhouding tussen regering en parlement .......................................................................................... 41
De regeringsvorming ....................................................................................................................................... 41
De controle door het parlement ..................................................................................................................... 41
Het ontbindingsrecht....................................................................................................................................... 42
De hoge colleges van staat; vaste adviescolleges .................................................................................... 42
De Conseil Économique, Social et Environnemental (art. 69 – 71 Const) ...................................................... 42
De Conseil d’État (art. 37 – 39 Const) ............................................................................................................. 42
De Conseil constitutionnel (art. 56 – 63 Const) .............................................................................................. 42
De Rechtspraak ..................................................................................................................................... 43
De Conseil constitutionnel (CC) ....................................................................................................................... 43
De gewone rechterlijke macht (art. 64 – 66-1) ............................................................................................... 44
De administratiefrechtelijke macht ................................................................................................................. 45
Het Haute Cour (art. 67 en 68) ........................................................................................................................ 46
Het Cour de Justice de la République (art. 68-1 – 68-3) ................................................................................. 46
Conseil supérieur de la magistrature (art. 64 en 65) ...................................................................................... 46
De défenseur des droits (art. 71-1) ................................................................................................................. 46
Decentralisatie en deconcentratie ........................................................................................................... 46
Het buitenlands beleid.............................................................................................................................. 48
De grondrechten....................................................................................................................................... 48
Het staatsnoodrecht................................................................................................................................. 49
Verenigd Koninkrijk .................................................................................................................................. 49
Inleiding: het Verenigd Koninkrijk ................................................................................................................ 49
Britse constitutionele geschiedenis .......................................................................................................... 51
Tot 1945 ........................................................................................................................................................... 51
Na 1945............................................................................................................................................................ 51
Bronnen van het Britse staatsrecht .......................................................................................................... 52
Sovereignty of Parliament ............................................................................................................................... 52
Wetgeving........................................................................................................................................................ 52
Rechtspraak ..................................................................................................................................................... 53
Gewoonte ........................................................................................................................................................ 53
Conventies ....................................................................................................................................................... 53
Regeringsstelsel en regeringsvorm .......................................................................................................... 54
Het staatshoofd ............................................................................................................................................... 54
De regering ...................................................................................................................................................... 54
Het Parlement ................................................................................................................................................. 56
Het Lagerhuis ................................................................................................................................................... 58
Het Hogerhuis .................................................................................................................................................. 60
De relatie tussen regering en parlement ........................................................................................................ 61
Rechterlijke macht.................................................................................................................................... 63
Fundamentele rechten ............................................................................................................................. 65
Kiran Kana 3
,Zweden .................................................................................................................................................... 66
I. Constitutionele geschiedenis, territoir en volk............................................................................................. 66
Algemeen......................................................................................................................................................... 66
Van de middeleeuwen tot de Grondwet van 1809 ......................................................................................... 67
Van de Grondwet van 1809 tot de WO II ........................................................................................................ 67
Naar een algehele grondwetsherziening ........................................................................................................ 67
Territoir en volk ............................................................................................................................................... 68
Verkrijging en verlies van de Zweedse nationaliteit ....................................................................................... 68
II. Bronnen en grondslagen van het Zweedse staatsrecht ........................................................................... 68
Bronnen ........................................................................................................................................................... 68
Grondslagen .................................................................................................................................................... 68
Grondwetswijziging ......................................................................................................................................... 69
Internationale verdragen ................................................................................................................................ 69
III. Het Parlement .......................................................................................................................................... 69
Algemeen......................................................................................................................................................... 69
Aantal leden en zittingsduur van de Rijksdag ................................................................................................. 69
Kiesrecht .......................................................................................................................................................... 69
Kiesstelsel ........................................................................................................................................................ 69
Plaatsvervangers ............................................................................................................................................. 70
Incompatibiliteiten .......................................................................................................................................... 70
De rechtspositie van de Rijksdagleden............................................................................................................ 70
Organisatie en werkwijze van de Rijksdag ...................................................................................................... 71
IV. Het Staatshoofd........................................................................................................................................ 72
Algemeen......................................................................................................................................................... 72
Koningsmacht beperkt tot representatieve taken .......................................................................................... 72
De troonopvolging ........................................................................................................................................... 73
V. De regering ............................................................................................................................................... 73
Algemeen......................................................................................................................................................... 73
Regeringsvorming ............................................................................................................................................ 73
Organisatiestructuur ....................................................................................................................................... 73
Zelfstandige bestuursapparaat........................................................................................................................ 74
VI. Verhouding tussen het parlement en de regering ................................................................................... 74
Algemeen......................................................................................................................................................... 74
Politieke verantwoordelijkheid ....................................................................................................................... 74
Controle ........................................................................................................................................................... 75
De ombudsmannen ......................................................................................................................................... 75
De revisors ....................................................................................................................................................... 76
VII. Regelgeving .............................................................................................................................................. 76
Algemeen......................................................................................................................................................... 76
Regelgevingsterrein van de Rijksdag ............................................................................................................... 76
Regelingsbevoegdheid van de regering .......................................................................................................... 76
Wetgevingsprocedure ..................................................................................................................................... 76
Constitutionele toetsing .................................................................................................................................. 77
VIII. De rijksdag en de financiën................................................................................................................... 77
Algemeen......................................................................................................................................................... 77
Belastingen ...................................................................................................................................................... 77
Begroting ......................................................................................................................................................... 77
Andere financiële bevoegdheden ................................................................................................................... 77
IX. Rechtspraak .............................................................................................................................................. 78
Algemeen......................................................................................................................................................... 78
De gewone rechterlijke macht ........................................................................................................................ 78
De administratieve rechterlijke macht ............................................................................................................ 78
Kiran Kana 4
, X. Decentralisatie ......................................................................................................................................... 79
Algemeen......................................................................................................................................................... 79
Ontwikkeling provincies en gemeenten .......................................................................................................... 79
Organisatiestructuur provincies en gemeenten ............................................................................................. 79
XI. Internationale verhoudingen.................................................................................................................... 80
Algemeen......................................................................................................................................................... 80
De totstandkoming van verdragen .................................................................................................................. 80
De doorwerking van verdragen ....................................................................................................................... 80
Overdracht van bevoegdheden aan internationale organisaties ................................................................... 80
XII. Grondrechten ........................................................................................................................................... 80
Algemeen......................................................................................................................................................... 80
Sociale grondrechten....................................................................................................................................... 81
Vrijheidsrechten .............................................................................................................................................. 81
Beperkingen van vrijheidsrechten................................................................................................................... 82
De grondwetten op de vrijheid van drukpers en de uitingsvrijheid ............................................................... 82
XIII. Staat en kerk ......................................................................................................................................... 83
Kiran Kana 5
,Bondsrepubliek Duitsland
Constitutionele geschiedenis, territoir, volk
Constitutionele geschiedenis
• Het Heilige Roomse Rijk (HRR) ving aan in 962 met de keizerskroning van Otto de Grote. Het
HRR begon in de 13e eeuw te desintegreren in een particularistische standenstaat. Er kwamen
allemaal vorstendommetjes op. Echter, de rijkseenheid verbleekte met de tijd mee tot een
schaduwbestaan. In het begin van de 19 e eeuw kwam met de Rijnbond-akte van 1806 en met
de vorming van de Duitse Bond op het Wener Congres van 1815 wederom een zekere mate
van eenheid tot stand. Er werden in 1848 pogingen gedaan om de statenbond om te smeden
tot een bondsstaat maar deze pogingen mislukten. In 1866 werd onder Pruisische leiding de
Noordduitse Bond gevormd. In 1871 kwam middels verdragen tussen de Noordduitse Bond en
de zuidduitse vorstendommen het Duitse Rijk tot stand, een bondsstaat met vrij sterke
centralistische trekken. De Koning van Pruisen werd als Duitse Keizer het staatshoofd ervan. In
november 1918 abdiceerde de keizer door de gevolgen van WO II en werd de republiek
uitgeroepen. In 1919 werd deze republiek van Weimar formeel geconstitueerd als een op
beginselen van democratie en rechtsstatelijkheid gefundeerde bondsstaat, die niet de
aanhankelijkheid van de groepen van de bevolking wist te verwerven. De republiek van
Weimar raakte in het begin van 1930 in een situatie van onbestuurbaarheid. Dit was mede het
gevolg van de economische crisis (1929) en de opkomst van Hitlers NSDAP (de National
Sozialistische Deutsche Arbeiterpartei). Een uitweg werd gezien in de benoeming van Hitler tot
rijkskanselier in januari van 1933.
• Middels presidentiële noodverordeningen, die onder meer de grondrechten buiten werking
stelden, en met behulp van de machtigingswet (Ermächtigungsgesetz van 23 maart 1933),
waarbij aan de regering het recht tot wetgeving werd overgedragen, werd de dictatuur
gevestigd. In de zomer van 1933 waren alle partijen behalve de NSDAP geliquideerd of tot
zelfontbinding overgegaan. Het Hitlerregime wist zich als totalitaire dictatuur door te zetten.
Feitelijk werd de bondsstatelijke structuur omgezet in die van een eenheidsstaat. Deze staat
ging als gevolg van nederlaag in de WO II in 1945 ten onder.
• Na mei 1945 werden alle overheidsfuncties vooralsnog door de geallieerde bezettingsmachten
uitgeoefend. De wederopbouw van Duits overheidsgezag geschiedde overeenkomstig een
besluit van de Confederatie van Potsdam, eerst op communaal niveau en van daaruit op
landsniveau. De eerste aanzet tot de wederopbouw vormde de instelling in juni 1947 van een
uit Duitsers samengestelde Economische Raad (Wirtschaftsrat), die de Amerikaanse en Engelse
bezettingszones omvatte. Deze raad kreeg op enkele terreinen wetgevingsbevoegdheid, maar
de besluiten moesten wel goedgekeurd worden door de betrokken bezettingsautoriteiten.
• In 1948 besloten de westelijke geallieerde mogendheden dat er een aanvang zou worden
gemaakt met de wederopbouw van een Duits staatsbestel op centraal niveau. De minister-
presidenten van de herrezen Duitse landen kregen de opdracht om voor het grondgebied van
de drie westelijke bezettingszones een grondwetgevende vergadering bijeen te roepen ter
vaststelling van een democratische Grondwet, die voor de betrokken landen een regeringsvorm
met democratisch karakter tot stand bracht, teneinde de rechten van de betrokken landen te
waarborgen, een centraal gezag in het leven te roepen en garanties voor individuele rechten en
vrijheden te bieden. Een Duitse commissie van deskundigen ontwierp een blauwdruk van een
Grondwet voor een uit 11 landen bestaande bondsstaat (Herrenchiemseekonvent van augustus
1948). In september 1948 kwam een Parlementaire Raad (Parlamentarischer Rat) bijeen
waarin vertegenwoordigers van de landen zitting hadden. De voorzitter was Adenauer. Deze
raad stelde in mei 1949 de definitieve tekst van de Grondwet vast. Behoudens enkele artikelen
werd de tekst goedgekeurd door de bezettingsmachten. 10 van de 11 landdagen nam de
Grondwet aan, maar Bayern weest de Grondwet wegens te sterke centralistische tendensen af.
Maar Bayern bracht wel naar voren dat het bij de Bondsrepubliek wilde horen en nam met een
2/3e meerderheid van de landdag de wet aan. De Grondwet trad in werking op 24 mei 1949. In
augustus werd de eerste bondsdag (Bundestag) gekozen. De eerst bondspresident
(Bundespräsident) was Heuss en de eerste bondskanselier (Bundeskanzler) was Adenauer.
• Het territoir van de BRD omvatte slechts het gebied dat door de westelijke geallieerde
mogendheden werd bezet. In het gebied wat de Sovjet-Unie bezette werd eind 1947 een
proces van staatsvorming op gang gebracht. Aan het eind van 1947 vond in Berlijn een
volkscongres plaats, uit welke midden een Duitse Volksraad (Deutscher Volksrat) werd gekozen
Kiran Kana 6
, die zich in 1948 opwierp tot enige legitieme vertegenwoordiger van het Duitse volk. In 1949
aanvaarrde de volksraad de Verfassung der DDR (Grondwet van de Duitse Democratische
Republiek). In 1968 werd deze Grondwet vervangen en in 1974 werd de tekst herzien.
• De onderlinge verhoudingen tussen de BRD en DDR werden geregeld in een verdrag
(Grundlagenvertrag) van 21 december 1972 inzake de grondslagen van de betrekkingen tussen
beide staten. Uitgangspunt hierbij was de erkenning van elkaars soevereiniteit overeenkomstig
de beginselen van de Verenigde Naties. De Grondwet voorzag in twee mogelijkheden om tot
een Wiedervereinigung te komen. Art. 146 bepaalde dat de Grondwet haar gelding verloor op
de dag waarop een Grondwet in werking trad waartoe het gehele Duitse volk vrijelijk had
besloten. Art. 23 voorzag in de mogelijkheid van een Beitritt van andere Duitse gebiedsdelen,
waarna de Grondwet ook daar zou gelden. Uiteindelijk leidde art. 23 tot hereniging. De
volkskamer van de DDR gaf in augustus 1990 de benodigde Beitrittserklärung af. Bij het
Einigungsvertrag werd vervolgens art. 23 opgeheven en art. 146 aan de nieuwe situatie
toegepast.
Duitse eenwording
• De ontwikkelingen in de tweede helft van de jaren tachtig maakten dat in de DDR de openlijke
oppositie tegen het regime toenam. Het knoeien met de uitslagen van de verkiezingen voor de
gemeenteraden in 1989 vormde hierbij een breekpunt. Er vonden grote demonstraties plaats
(m.n. in Leipzig) onder de leuzen ‘Wir sind das Volk’ en ‘Wir sind ein Volk.’ Nadat Hongarije de
grensbewaking van de grens met Oostenrijk en dus ook indirect met de BRD had opgeheven,
vluchtten de burgers van DDR massaal via die route naar de BRD. Op 9 november 1989 viel de
Berlijnse Muur en werden alle grensovergangen geopend, waardoor de Duits-Duitse grens geen
obstakel meer vormde voor de DDR-bevolking. In december 1989 sloten vertegenwoordigers
van nieuw opgerichte politieke partijen zich aaneen in een orgaan met de naam ‘Runder Tisch.’
Dit orgaan bereidde nieuwe vrije verkiezingen voor de Volkskammer voor. De nieuwe kieswet
van februari 1990 voerde een democratisch kiesstelsel in, waarna in maart nieuwe
verkiezingen plaatsvonden.
• Bij wet van 5 april 1990 werd de preambule van de DDR-Grondwet opgeheven. Hierbij werd
het grondwettelijke doel om een socialistische maatschappij op te bouwen opgeheven.
• Er werden drie verdragen tussen de BDR en de DDR gesloten ter realisatie van de eenwording
en ter voorbereiding van een gezamenlijke wetgeving: het Staatsvertrag (over totstandkoming
van een monetaire, economische en sociale unie), het Einigungsvertrag (over de te herstellen
eenheid) en het Wahlvertrag (over de gemeenschappelijke verkiezingen van 2 december
1990). In het Staatsvertrag werd de sociale markteconomie als uitgangspunt gehanteerd. Het
Enigungsvertrag van 31 augustus 1990 had als doel om te komen tot de eenheid van
Duitsland. Het verdrag tegelt belangrijke onderwerpen zoals de Beitritt van de landen van de
DDR, de onteigeningen, financiële regelingen, toepasselijkheid van recht, overgangsrecht en de
uit deze regelingen voortvloeiende grondwetswijzigingen.
• Naast deze drie verdragen is het Vertrag über die abschließende Regelung in Bezug auf
Deutschland voor de eenwording van belang. Op 12 september 1990 werd in Moskou tussen de
DDR, de BRD en de vier bezettingsmachten (VS, SU, G-B en FR) dit verdrag gesloten. Dit
verdrag wordt ook wel het Zwei-plus-Vier-Vertrag genoemd. Door dit verdrag werd Duitsland
volledig soeverein aangezien de vier machten hun rechten en verantwoordelijkheden
betreffende heel Duitsland beëindigden. Verder regelt dit verdrag de definitieve grenzen van
heel Duitsland.
Samenstelling van de BRD
• De 11 landen, waaruit oorspronkelijk BRD bestond, zijn de volgende landen: Baden, Bayern,
Bremen, Hamburg, Hessen, Niedersachsen, Nordrhein-Westfalen, Reinland-Pfalz, Schleswig-
Holstein, Württemberg-Baden en Württemberg-Hohenzollern. Berlijn werd krachtens art. 23
Grondwet (oud) tot de BRD gerekend. In januari 1957 is Saarland tot de BRD toegetreden op
grondslag van het tussen de BRD en FR gesloten Saarverdrag en art. 23 Grondwet (oud). Op
grond van het Einigungsvertrag en art. 23 (oud) Grondwet zijn ten slotte in 1990 de landen
Sachsen, Sachsen-Anhalt, Brandenburg, Thüringen en Mecklenburg-Vorpommern deel gaan
uitmaken van de BRD. Het Einigungsvertrag bevatte een aanbeveling aan de wetgever van het
verenigde Duitsland zich binnen twee jaar over een herindeling van het gebied
Kiran Kana 7
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Kirannx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen