Samenvatting van de colleges van het vak Klinische chemie (2020/2021) van jaar 2 van de opleiding Medische diagnostiek aan de Hanzehogeschool in Groningen.
Inhoudsopgave
Klinische chemie les 1 – hoofdstuk 1 Biochemical investigation and quality control (introductie) .................... 1
Klinische chemie les 2 – hoofdstuk en beging H3 (werking van de nier) ............................................................ 5
Klinische chemie les 3 – hoofdstuk 3, de nier ..................................................................................................... 7
Klinische chemie les 4 – hoofdstuk 3 kidney disease ........................................................................................ 13
Klinische chemie les 5 – hoofdstuk 5, vloeistoffen en elektrolyten ................................................................... 17
Klinische chemie les 6 – ADH/ Aldosteron & elektrolyten................................................................................. 20
Klinische chemie les 7 – hoofdstuk 5 vloeistof en elektrolyten disorders ......................................................... 25
Klinische chemie les 8 – vervolg hoofdstuk 6 .................................................................................................... 30
Klinische chemie les 9 – hoofdstuk 7 en 18 ....................................................................................................... 33
Klinische chemie les 10 – hoofdstuk 7 en 18..................................................................................................... 36
Klinische chemie les 11 – hoofdstuk 13 Diabetes mellitus en hypoglycemie .................................................... 40
Klinische chemie les 12 – hoofdstuk 13 ............................................................................................................ 45
Klinische chemie les 1 – hoofdstuk 1 Biochemical investigation and quality control
(introductie)
Klinische chemie
- Beschrijft veranderingen in de biochemie van de patiënt bij ziekte (onderscheid
tussen ziek en gezond)
- Is de analytische chemie van patiënten materiaal
Al heel lang urine bepaling d.m.v. kijken, proeven en ruiken.
Otto Folin (1867-1934) – protocol voor eiwit-vrij filtraat uit bloed: glucose, creatinine etc.
bepalingen in bloed worden mogelijk
Biochemische testen in de klinische chemie
Diagnose (eerste drie) & prognose (laatste 2)
- Geschiedenis (voorafgaand aan de symptomen)
- Onderzoek
- Differentiële diagnose
- Voorspellen afloop
- Epidemiologie
Behandeling (kijken naar effectiviteit)
- Medicatie
- Therapie
- Dieet
Monitoring
- Verloop van ziekte
- Complicaties
- Opname en impact van medicatie
Screening (mensen zonder klachten testen, omdat ziekten anders onopgemerkt blijven)
- Pasgeborenen
, - Bevolkingsonderzoek
Het proces
Belangrijke factoren:
- Op tijd
- Betrouwbaarheid
- Reproduceerbaarheid (over lange termijn de uitslag hetzelfde)
- Relevant
- Deskundig en betrouwbaar advies
Variatie in bepalingen (belangrijke factor in een klinisch chemisch lab)
- Analytische variatie → 1 serum, meerdere bepalingen (net verschillende waarden)
- Biologische variatie → meerdere monsters, meerdere bepalingen (3 monsters van
patiënt op verschillende momenten)
Analytische variatie
- 2 analisten die elk de helft van een ijklijn maken
Biologische variatie
- Intra-individueel – variatie binnen 1 persoon
- Inter-individueel – variatie tussen dezelfde waarde bij verschillende patiënten
Variabiliteit van biochemische waardes
Veranderlijke waardes die niet te beïnvloeden zijn:
- Geslacht (mannen vaak hogere waardes dan vrouwen)
- Periode (LH waarde verandert tijdens de cyclus)
- Leeftijd
Veranderlijke waardes die wel te beïnvloeden zijn
- Maaltijden (bv glucose)
- Vuist maken (calcium stijgt hierdoor, omdat de spieren aanspannen)
- Immobilisatie (hele dag stil zitten – calcium wordt uitgescheiden in urine)
- Inname van alcohol
Soorten materiaal klinisch chemisch laboratorium
- Bloed
- Urine
- Liquor (= vocht in hersenen en ruggenmerg)
- Maagsap
- Ascites (buikvocht)
- Zweet (bv bij cystische fibrose)
- Vruchtwater
- Speeksel
- Feces
- Vast weefsel (bv nagels en haren – langer terugkijken in de tijd)
Buizen voor bloedafname
,Toevoegingen aan buizen:
- Citraat → wordt gebruik voor bezinking en bloedstolling. Citraat vangt calcium weg.
Let op: citraat is in oplossing
- Serum → wordt gebruikt voor testen op antistoffen en andere eiwitten. Stolling
wordt begunstigd
- Heparine → wordt gebruikt voor testen zoals cholesterol, CRP, hormonen etc.
Heparine activeert stollingsremmer
- EDTA → wordt gebruikt voor hemocytometrisch onderzoek. Bloedcellen worden
minder beschadigd door EDTA dan door citraat.
- Natriumfloride → wordt gebruikt om het bloed langer te kunnen bewaren voor een
glucosetest
Interpretatie van resultaten
Wat is normaal?
- In een gezonde populatie valt 5% van de individuen per statische definitie buiten het
normale bereik
- Omgekeerd moet statisch normaal nog niet optimaal (ideaal) zijn
- We gebruiken daarom liever termen als: gemiddeld (average), referentie interval in
plaats van normale range
Kwaliteitscontrole
Quality control
- Set van procedures om te zorgen dat al je klinisch biochemische resultaten geldig zijn
- De kwaliteit van klinische tests is een van de pijlers van elke diagnostische dienst
QC samples
Interne kwaliteitscontrole → bv. Monster met een bekende concentratie glucose steeds
meenemen met je metingen en kijken of deze waarde klopt (goede methode)
Externe kwaliteitscontrole → controles van buitenaf (SKML), worden regelmatig monsters
gestuurd (met een bekende concentratie die het lab niet weet), deze monsters moeten
bepaald worden. (vaak ureum, glucose en LDH)
Ideale analytische methode is:
- Accuraat → juiste waardes
- Precies → waardes dicht bij elkaar
- Sensitief → gevoelig meet geringe hoeveelheden
- Specifiek → meet alleen de juiste stof
Technische en analytische validatie: klopt de gemeten waarde?
Belangrijke factoren:
- Lineariteit → grenswaarden van de bepaling
- Specificiteit en sensitiviteit
- Accuratesse en precisie
Accuratesse → is de waarde correct? - gemiddelde tov de echte waarde
Precisie → reproduceerbaarheid, spreiding – SD of % CV (variatie coëfficiënt)
Monitoring van kwaliteit
Levey-Jennings grafiek: cumulatieve kwaliteitscontrole
, - Shift = meer dan 6 waarden achter elkaar aan dezelfde kant van het gemiddelde
- Trend = minstens 6 waarden op een rij in dezelfde richting
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 01sanne. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.