Psychopathologie kwartiel 3, 2021
Week 1, Hoofdstuk 1 en 9
Basisdisciplines Toepassingsgerichte disciplines
- Functieleer - Klinische en gezondheidspsychologie
- Ontwikkelingspsychologie - Arbeids- en organisatiepsychologie
- Sociale psychologie - Onderwijspsychologie
- Persoonlijkheidspsychologie
- Methodenleer
Psychopathologie en therapie
Klinische Psychologie houdt zich bezig met het ontstaan, voortbestaan en
behandelmogelijkheden voor psychische stoornissen. In de Amerikaanse literatuur wordt
gesproken van Abnormal Psychology
Abnormal Psychology:is de tak van de psychologie die ongebruikelijke patronen van
gedrag, emoties en gedachten bestudeert, die al dan niet kunnen worden opgevat als het
uitlokken van een psychische stoornis. Hoewel veel gedrag als abnormaal kan worden
beschouwd, behandelt deze tak van de psychologie doorgaans gedrag in een klinische
context.
Abnormaal gedrag
Factoren van Seligman e.a. onderscheiden zeven factoren die bepalen of gedrag abnormaal
of pathologisch beschouwd kunnen worden. Hoe meer van deze factoren aanwezig zijn hoe
duidelijker zij op de voorgrond treden, hoe eensgezind mensen zullen zijn in beoordeling van
gedrag als normaal of abnormaal. Wil men van abnormaliteit spreken moet er tenminste één
aspect zich voordoen
1. Persoonlijk lijden
2. Disfunctioneren
3. Irrationeel/onbegrijpelijk gedrag
4. Onvoorspelbaar gedrag en controleverlies
5. Opvallend en onconventioneel gedrag
6. Gedrag dat ongemakkelijk gevoel bij anderen teweegbrengt
7. Overtreden van morele normen
Psychische stoornis: een syndroom gekenmerkt door klinisch significante symptomen op
het gebied van cognitieve functies, emotieregulatie of gedrag van een persoon
1. Persoonlijk lijden: bij veel psychologische stoornissen lijdt de persoon onder zijn
problemen. Wanneer iemand depressief is voelt hij zich ook ellendig en futloos en
kijkt hij erg op tegen de volgende dag. Persoonlijk lijden is geen voldoende
voorwaarde om van pathologie te spreken , mensen maken altijd vervelende dingen
mee waar ze kortere of langere tijd leed van ondervinden, ook hoeft een stoornis niet
per definitie samen te gaan met persoonlijk leed
,2. Disfunctionaliteit van het gedrag: de mate waarin het gedrag het dagelijks
functioneren en het welbevinden van het individu ondermijnt bepaalt de beoordeling
van (ab)normaliteit, wanneer gedragingen disfunctioneel zijn belemmeren ze het
individu functioneren, op beroepsmatig gebied en het onderhouden van relaties met
anderen, en verhinderen de persoon om een doel te bereiken. Gedragingen kunnen
ook disfunctioneel zijn omdat zij het welbevinden en functioneren van anderen
verstoren. Niet elk gedrag dat dit vertoont hoeft een symptoom van een psychische
stoornis te zijn (inbreker, doet mensen pijn door huizen te plunderen ect, maar hoeft
geen stoornis te hebben
3. Irrationeel en onbegrijpelijk gedrag: als mensen in het gedrag van anderen geen
logica of zin kunnen ontdekken , zijn zij geneigd die ander als abnormaal te zien.
Voorbeeld bij boulimia-nervosa patiënten die zich eerst voelen en daarna weer
uitbraken is voor veel mensen gezien worden als abnormaal gedrag, zelfde geld voor
mensen die in een psychose zitten
4. Onvoorspelbaar en controleverlies: mensen hebben behoefte om hun omgeving
en hun eigen leven zoveel mogelijk te beheersen. Dit kan alleen als het gedrag van
anderen enigszins voorspelbaar is: andere mensen moeten zich consistent gedragen
en zichzelf in de hand hebben, in onvoorspelbare omgeving voelen ze zich snel
kwetsbaar en bedreigd. Met name onvoorspelbaar gedrag van anderen lijkt
controleverlies en bedreigend gevoel het gevolg te zijn. Seligman onderscheid twee
typen situaties waarin gedrag als controleverlies en verlies van zelfbeheersing
geïnterpreteerd kan worden:
- situaties waarin de regel die gewoonlijk gedrag van een persoon sturen
plotseling niet meer werkzaam lijkt (bijv. als een timide en vriendelijke man
ineens een vreemde aanvliegt en het huis vernield
- situaties waarin de toeschouwer de oorzaak of aanleiding van het gedrag niet
kent dat op dat moment ook niet te achterhalen is
5. Opvallend en onconventioneel gedrag: mensen gebruiken hun eigen gedrag als
maatstaf om andermans gedrag te kunnen beoordelen. Gedrag dat afwijkt van de
wijze waarop zij zich gedragen zullen eerder als abnormaal gezien worden,
opvallend gedrag zou in zekere zin dus snel abnormaal gezien worden. Of iets
opvallend is is vaak afhankelijk van hoe vaak het voorkomt. Opvallend en
onconventioneel gedrag is niet als gestoord beoordeeld te worden, alleen als
mensen het ook sociaal onwenselijk vinden vinden ze het gedrag vaak pathologisch
6. Gedrag dat een ongemakkelijk gevoel bij anderen teweeg brengt: wanneer
mensen gedrag vertonen waarmee ongeschreven regels in een cultuur worden
overschreden, kan dat een ongemakkelijk gevoel geven (observer discomfort) dit
leidt ertoe dat mensen het gedrag abnormaal vinden, het gaat hierbij om impliciete
sociale regels
7. Het overtreden van morele normen: mensen beoordelen andermans gedrag op
basis van hun opvattingen over hoe mensen zich zouden moeten gedragen, waarbij
slechte gedragingen als ‘abnormaal’ worden gezien. Daarnaast hebben mensen
eigen ideeën over optimaal functioneren en als dat niet overeenkomt met het gedrag
wat een ander vertoont wordt het gezien als abnormaal, hierbij wordt uitgegaan van
een ideaalbeeld
, Er zijn veel modellen die onderscheid maken tussen normaal en abnormaal gedrag,
drie hiervan worden beter toegelicht:
1. Statistische model
2. Medisch of ziektemodel
3. Leer- of onderwijsmodel
Het statistische model heeft vooral betrekking op de afgrenzing kwestie, de andere twee
hebben wat breder bereik. Daarin worden namelijk ook zaken als behandeling en relatie
tussen therapeut en cliënt meegewogen
Het statistische model heeft als
uitgangspunt dat menselijke
eigenschappen (intelligentie,
angstig willen reageren ect.)
min of meer normaal verdeeld
zijn. Abnormaal wordt gezien
als er extreem lage of hoge
scores behaald worden
Nadelen:
- Waar ligt de precieze grens tussen normaal en abnormaal. Als je kijkt naar figuur 1.1
in je boek lijkt dat tussen de 90 en 80 te zijn, hierover is dus nog veel duidelijkheid
- Hoe ongewoon moet het gedrag zijn: niet alle stoornissen kunnen normaal worden
verdeeld, sommige vormen van psychopathologie zijn zeer uitzonderlijk.
genderidentiteitsstoornis waarbij een persoon in het verkeerde lichaam geboren
wordt komt veel minder voor dan bijvoorbeeld stemmingsstoornissen. De ene
stoornis is dus statistisch veel abnormaler dan de ander omdat hij niet normaal kan
worden verdeeld
- Individueel lijden niet meegenomen: veel statistisch uitzonderlijke gedragingen zijn
helemaal niet psychopathisch. Dit geldt voor zowel positief extreme scores als
uitzonderlijke scores. Een man uit Nederland van 2m10 is wel uitzonderlijk groot,
maar hoeft niet daaronder te lijden, het gaat er dus om dat extreme scores niet per
direct pijnlijk hoeven te zijn voor het individu
Medisch model
Klinische psychologen en psychiaters nemen aan dat de oorzaken van psychische
stoornissen moeten worden gezocht in onderliggende mechanismen
- Somatogeen: lichamelijke aandoening aan de psychische stoornis ten grondslag ligt
- Psychogeen: geest veroorzakend, een psychische stoornissen het gevolg zijn van
psychogene oorzaken in het bijzonder van onbewuste conflicten en afweer tegen
angst
