100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na betaling Zowel online als in PDF Je zit nergens aan vast
Eerder door jou gezocht
Klinische psychologie theorieën en psychopathologie van Henk T. van der Molen, Ellin Simon, Jacques van Lankveld (red.), derde druk: schematische samenvatting hoofdstuk 11 t/m 25 (deeltentamen 2)€4,74
In winkelwagen
Klinische psychologie theorieën en psychopathologie van Henk T. van der Molen, Ellin Simon, Jacques van Lankveld (red.), derde druk: schematische samenvatting hoofdstuk 11 t/m 25 (deeltentamen 2)
Zeer complete schematische samenvatting van alle stof die nodig is voor het deeltentamen 2 PB0104 (hoofdstukken 11 t/m 25).
Minder tekst, meer visueel weergegeven en toch heel volledig. Superfijn voor wie visueel is ingesteld en niet van enorme lappen tekst houdt. De vetgedrukte woorden in de sam...
Schematische samenvatting:
Klinische psychologie
(deeltentamen 2)
hoofdstuk 11 t/m 25
Henk T. van der Molen, Ellin Simon, Jacques van Lankveld (red.)
Thema 3: Psychopathologie bij volwassenen
Hoofdstuk 11: Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen bij
volwassenen
Samengesteld door Mireille Nefkens
De vetgedrukte woorden in de samenvatting corresponderen met de bijbehorende begrippenlijst, ook te koop via Stuvia. Samen met deze
samenvatting vormt het één geheel.
1
• Manifestatie vroeg in de ontwikkeling
• Vóór het 6-de jaar
• Kenmerken:
Neurobiologische • Gebrek in de ontwikkeling zorgt voor beperkingen in functioneren:
ontwikkelingsstoornissen • Persoonlijk
• Sociaal
• Academisch
• Werkgerelateerd
1. Verstandelijke beperking
2. Communicatiestoornissen
Kunnen lang
Volgens de DSM-5 te 3. Autismespectrumstoornis (ASS)
onopgemerkt
onderscheiden stoornissen 4. Aandachtsdeficiëntie-/hyperactiviteitsstoornis (ADHD)
blijven
5. Specifieke leerstoornissen
6. Motorische stoornissen
2
1
, 5-4-2021
Autismespectrumstoornis bij volwassenen Het klinische beeld
Dringt diep door in
functioneren:
Pervasieve • Voelen • Gebrek in sociaal-communicatieve vaardigheden
ontwikkelingsstoornis • Waarnemen • Stereotiepe gedragingen en interesses
• Denken
• Handelen
Intelligentie
• Vaak pas als volwassene in zorgcircuit
Verhullende factoren Gestructureerd • Vaak latere diagnose ASS
sociaal
steunsysteem
3
Het stellen van een diagnose Symptomen nodig uit 2 kerndomeinen Tenminste 5 criteria nodig in totaal
Kerndomein 1:
Sociale communicatie en interactie
• Onvermogen om spontaan vreugde, interesses of
1: successen te delen met anderen
Afwijkende sociaal-emotionele • Besef van sociale conventies kan ontbreken
wederkerigheid • Om de beurt praten
• Monologen voeren
• Beperking in omgang met anderen
2:
• Geen/weinig oogcontact
3 Criteria Afwijkende non-verbale
• Ontbreken gezichtsuitdrukking
communicatie
• Moeite met gebruik en begrijpen gebaren
• Moeilijk vrienden kunnen maken
3: • Moeilijk vriendschappen kunnen onderhouden
Moeilijkheden met aangaan van • Afstemmen van gedrag op diverse sociale situaties
relaties • Afwezigheid van symbolisch- of fantasiespel
• Vrouwen vaak wel sociale contacten → hard werken
4
2
, 5-4-2021
Kerndomein 2:
Repetitieve en beperkte gedragingen en interesses en activiteiten
1: • Niet-functionele bewegingen en gewoonten
Stereotiepe of repetitieve • Wiegen
bewegingen, gedragingen of spraak • Dwangmatig herhalen van woorden of zinnen
2: • Vasthouden aan routines, rituelen en gedragspatronen
Moeite met veranderingen • Overmatige weerstand tegen verandering
• Geobsedeerd bezig zijn met en intense focus op:
4 criteria • Bepaalde voorwerpen
3:
(minimaal • Onderwerpen
Stereotiepe interesses
2 nodig) • Vrijetijdsbesteding
• Hobby’s
• Overgevoeligheid
• Geluid, licht en aanrakingen
• Ondergevoeligheid
4:
• Pijn, warmte en kou
Sensorische gevoeligheid
• Moeilijk grenzen aanvoelen
• Honger en verzadiging
• Kans op over- en ondergewicht
5
Het stellen van de diagnose ASS
1. Vereist steun
DSM-5 onderscheid 3
2. Vereist substantiële steun
niveaus in ernst
3. Vereist zeer substantiële steun
Sociale communicatiestoornis
• Valt niet onder autismespectrum
• Aparte diagnostische categorie Bij afwezigheid van:
Alternatieve diagnose • Onder communicatiestoornissen in • Repetitief gedrag
de DSM-5 • Specifieke interesses
• Aanhoudende problemen met (non-)
verbale communicatie in sociale context
ASS gaat vaak samen met 1. Obsessieve-compulsieve stoornis → 30%
andere psychiatrische 2. Sociale-angststoornis → 29%
stoornissen 3. ADHD → 28%
6
3
, 5-4-2021
Etiologie van autismespectrumstoornissen
Erfelijkheid Omgevingsfactoren
• 35-60% • 40-65%
• 13-16% bij vrouwen • Zwangerschapscomplicaties
• 10-15% als onderdeel van genetische stoornis • Geboortetrauma’s
• Bijvoorbeeld: Fragiele X-syndroom • Navelstrengcomplicaties
• Verdubbeling bepaalde stukken DNA • Leeftijd vader (met name) en moeder
• Afwezigheid bepaalde stukken DNA • Stress
• DSM: autismespectrumstoornis • Infectieziekten
samenhangend met een genetische • Chemicaliën (insecticiden)
aandoening • Medicatie (antidepressiva)
• Gebruik foliumzuur 3 maanden vóór conceptie tot 1 maand tijdens zwangerschap
Beschermende • Met name bij genmutatie MTHFR 677
factoren voor • Maar ook algemeen:
ontwikkelen ASS • 40% minder klassiek autisme
• 27% minder mildere ASS stoornissen
ASS = samenspel tussen genetische kwetsbaarheid en omgevingsfactoren voor en tijdens de zwangerschap.
Omgevingsfactoren zijn trigger voor genetische kwetsbaarheid
7
Jaren 1960 • 0,4-0,5% ASS
symptomen
Prevalentie van ASS Tot 2005 • 0,6% → diagnose vóór 5-de jaar komen later tot
Tot 2006 • 1,12% → kinderen tot 14 jaar uitdrukking
Verhouding M/V 4:1
Toename ASS Afname ASS
diagnosen diagnosen
• DSM-5:
• Verruiming ASS criteria in DSM-IV
• Pervasieve ontwikkelingsstoornis niet
• Hogere eisen samenleving:
anderszins omschreven is niet meer
• Sociale vaardigheden
opgenomen (PDD-NOS)
• Flexibiliteit
• Voldoen aan meer criteria
8
4
, 5-4-2021
Historisch perspectief op ASS
• Introduceert term ‘autismus’
Symptoom van
Bleuler • Verlies van de werkelijkheid
schizofrenie
• In zichzelf terugtrekkende gedrag
Kanner • Infantiel vroegkinderlijk autisme
• Beeld als bij beschrijving Kanner
Asperger
• Met normale taalontwikkeling
Autisme en schizofrenie geen afzonderlijke stoornissen
DSM-II
• Autisme in categorie: schizofrenie in de kindertijd
Onderscheid tussen autisme en schizofrenie (jaren ‘70) 1. Beperking in sociale
DSM-III
• Autisme als zelfstandige diagnostische categorie (1980) interactie
2. Beperking in
DSM-IV Diagnose autisme gestoeld op 3 domeinen
communicatie
Dimensionele insteek diagnose autisme 3. Repetitief gedrag en
• Geen onderscheid meer tussen de subtypen van autisme interesses
• Autismespectrumstoornis → ASS
DSM-5
• Domeinen voor diagnose is teruggebracht naar 2
• Beperking in sociale communicatie en interactie
• Aanwezigheid van repetitief gedrag en interesses
9
Diagnostische methoden bij ASS
Diagnose niet mogelijk
Biologisch
• Teveel variatie in genafwijkingen
niveau
• Teveel invloed van omgevingsfactoren voor en tijdens de zwangerschap
Diagnose niet mogelijk
• Andere beperkingen op neurocognitief niveau bij ASS:
• Beperkingen in Theory of mind (sociaal inzicht)
Neurocognitief • Centrale coherentie (gedetailleerde informatieverwerking)
niveau • Executieve functies (planning en flexibiliteit)
• Bestaande cognitieve taken niet toereikend om cognitieve beperkingen in
kaart te brengen
• Bijvoorbeeld bij intelligente mensen met ASS
Diagnose mogelijk
Gedragsniveau • Gedrag bevragen
• Gedrag observeren
• Gedragingen in kindertijd aanwezig
• Problemen ontwikkelen zich soms pas op latere leeftijd
• Aanvullend testonderzoek (vragenlijsten en neuropsychologische tests)
• Screeningsvragenlijst: Autism-spectrum Quocient
Minder relevant voor
• Weinig betrouwbaar → ASS-er heeft beperkt zelfinzicht
classificerende diagnose →
• Wel goede inschatting van sterke en zwakke kanten
wel voor handelingsgerichte
• IQ test
diagnose
• Geeft zicht op snelheid van informatieverwerking
• Meer tijd voor toetsen
Hoe kan de persoon met ASS zich zo goed mogelijk redden n de
samenleving met zijn/haar kwaliteiten en beperkingen
11
Interventies en behandelmogelijkheden en –effecten bij ASS
• Reduceren comorbide angststoornissen
Cognitieve gedragstherapie
• Normaal tot hoogbegaafd
• Verbeteren sociale communicatie
Gedragstherapie en
Bij kinderen • Verminderen angst en boosheid
medicatie
• Bij impulsproblemen
Animal-assisted therapie
• Enige evidentie → meer onderzoek nodig
Muziektherapie
• Accepteren diagnose
Psycho-educatie • Normaal tot hoogbegaafd
• Geen evidentie
Cognitieve gedragstherapie
• Reduceren comorbide obsessieve-
Bij volwassenen compulsieve symptomen
Angstmanagementtraining
• Reduceren van verschillende comorbide
Mindfulness-based stress
klachten
reduction (MBSR)
• Normale tot hoge begaafdheid
• Dwangmatig gedrag en stemmingsklachten
Medicatie • Risperidon
• Evidentie is mager
12
6
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Mivatsamen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,74. Je zit daarna nergens aan vast.
