Samenvatting
Hoofdstuk 1 Duurzame inzetbaarheid en ouder worden
op het werk: bent u of is de werknemer aan zet?
Transitiemanagement naar langer en breder doorwerken op de arbeidsmarkt door maatschappelijke
ontwikkelingen als:
Economische recessie
Vergrijzing
Ontgroening
1.2 Cijfers arbeidsparticipatie Nederland vs. Europa
In 2008:
15 % was 65 jaar of ouder
In 2040:
27 % 65 jaar of ouder
Samenvattend alle cijfers en getallen:
Nederland heeft te maken met een vergrijzende groep werknemers, waarvan de overgrote
meerderheid eerder stopt met werken dan de officiële pensioengerechtigde leeftijd
Veel oudere werknemers willen of kunnen niet tot hun 65 ste doorwerken
Dit is een urgent probleem, omdat de negatieve gevolgen van deze ontwikkelingen voor de
arbeidsmarkt moeilijk zijn op te vangen gezien de lagere instroom van jongeren
1.3 Een veranderende maatschappelijke context
Naast de arbeidsmarktdeelname zijn er een aantal andere bredere maatschappelijke veranderingen
die de duurzaamheid van ons werk en de betrokken werknemers beïnvloeden.
Er wordt gesproken over de 5 grote I’s die van invloed zijn op ons werk en de duurzame
inzetbaarheid
1. Internationalisering
Ver weg is dichtbij geworden en miljarden mensen werken met elkaar samen
bijvoorbeeld via Icloud
2. Individualisering
Meer vrijheid om het leven zelf vorm te geven
3. Informalisering
Organisaties worden steeds platter en krijgen meer en meer het karakter van (soms
virtuele) netwerken
4. Informatisering
Er komt steeds meer informatie digitaal beschikbaar waarbij de juiste selecties of filters
maken belangrijker zal worden dan alle informatie te overzien
Door virtueel werk is meer flexibiliteit ontstaan, maar door de technologische innovatie
en robotisering is de verwachting ook dat banen zullen verdwijnen
Ook de verwachting dat nieuwe banen zullen ontstaan
5. Intensivering
Mensen hebben meer behoefte aan betekenisvolle, intense gevoelens en ervaringen in
werk, relaties en leven
Mensen gaan meer en meer op zoek naar de persoonlijke betekenis of zingeving in het
werk
,Deze vijf punten hebben geleid tot een toenemende behoefte aan adaptief vermogen van zowel
organisaties als werknemers
Dit uit zich onder andere in het streven van beide partijen naar meer flexibiliteit in
werktijden
De overheid reageert op deze ontwikkelingen met nieuwe wetgeving en beoogt de komende
jaren een zogenoemde inclusieve arbeidsmarkt te realiseren waarin elke werknemer
gefaciliteerd moet worden om efficiënt van school naar werk of (werk) loosheid naar werk te
komen en in staat gesteld wordt actief te participeren op de arbeidsmarkt
De volgende potentiële werkenden in relatie tot een inclusieve arbeidsmarkt kunnen onderscheiden
worden:
- Werknemers in vaste loondienst
- Werknemers in tijdelijke loondienst
- Zelfstandigen
- Herintreders die weer aan het werk willen en kunnen
- Werklozen die in staat zijn om te werken, maar geen gepaste baan kunnen vinden (bv:
vluchtelingen)
- Vrijwilligers
- Onbetaalde werkenden
Participatiewet
Doel: mensen met een arbeidshandicap te ondersteunen bij het vinden van een betaalde baan
Gaat om mensen van 15-64 jaar die door een langdurige aandoening, psychisch of
lichamelijke ziekte of handicap belemmerd worden in het verkrijgen van werk of het
uitvoeren van hun werk; de arbeidsgehandicapten
1.4 Wat is duurzame inzetbaarheid en wat is duurzaam werk?
Werkdefinitie= Betekent dat werkenden doorlopend in hun arbeidsleven over daadwerkelijk
realiseerbare mogelijkheden, alsmede over de voorwaarden beschikken om in huidig en toekomstig
werk met behouden van gezondheid en welzijn te (blijven) functioneren.
Dit impliceert een werkcontext die hen ertoe in staat stelt, evenals de attitude en motivatie
om deze mogelijkheden daadwerkelijk te benutten
De focus ten aanzien van duurzaam werk ligt op 3 doelstellingen:
1. Het onderhoud en de promotie van gezondheid, motivatie en werkcapaciteit van de
werknemer
2. Het verbeteren van de werkomgeving en van het werk teneinde deze veilig, gezond en indien
mogelijk, ontwikkelingsgericht te laten zijn
3. Het ontwikkelen van een arbeidsorganisatie- en cultuur (inclusief managementsystemen,
personeelsbeleid etc) in een richting die ontwikkeling, gezondheid en veiligheid in het werk
ondersteunen
Duurzaam werk stelt medewerkers met andere woorden in staat om zich te ontwikkelen, te
presteren in het werk en gezond en gemotiveerd aan het werk te blijven over de tijd.
,Belang van duurzame inzetbaarheid
1. Verhouding vraag en aanbod op de arbeidsmarkt
2. Nederlands pensioenstelsel
3. Verlies kennis en vaardigheden door uittreding babyboom generatie
4. Hoe opvangen van tekort aan instroom jong talent
1.5 Kenmerken begrip duurzame inzetbaarheid
Aantal kenmerken van het begrip duurzame inzetbaarheid samengevat:
1. Het begrip kan het beste geduid worden via een multidisciplinair conceptueel kader
Zinvol om verschillende theorieën en disciplines aan elkaar te relateren
Integrale benadering hanteren
2. Het omvat een (re) generatie van bronnen-perspectief
Beschermen van de behoeften van alle mensen, nu en in de toekomst
3. Het maakt onderscheid tussen vooruitgang vs. stabilisering in inzetbaarheid en fit tussen
werknemer en zijn/haar werk over de tijd
Fit realiseren tussen de veranderende werknemer en zijn/haar veranderende werk
4. Het rust op een open systeembenadering
Het is een complex concept en moeilijk te operationaliseren
Macro, meso en microniveau HRM vraagstukken in relatie tot duurzame inzetbaarheid
Macro:
Overheid
Vakbonden
Arbeidsmarktbeleid centraal
Meso:
Werkgevers
Personeelsbeleid centraal
Micro:
Werkende
Individuele mens centraal
Samenvatting:
Duurzame inzetbaarheid omhelst een multidimensioneel begrip met verplichtingen en
mogelijkheden op werknemers, werk en werkgeversniveau rekening houdend met ontwikkelingen op
een meer macroniveau. De wisselwerking tussen de verschillende niveaus bepaalt uiteindelijk de
mate van duurzame inzetbaarheid van medewerkers over de tijd binnen uw bedrijf. Duurzame
inzetbaarheid van werknemers nu en in de toekomst kan gerealiseerd worden via een fut tussen de
individuele werknemer en zijn/haar huidige en toekomstige werk. De doelen, attituden en het gedrag
van werknemers moeten overeen komen met de vereiste doelen en mogelijkheden in de
werkomgeving. Werkgevers en managers kunnen de fit tussen persoon en werk monitoren en
faciliteren door het aanbieden van duurzaam werk, een ondersteunend en ontwikkelingsgericht
leiderschap en via het aanbieden van relevante personeelsinstrumenten en HRM-beleid.
, Hoofdstuk 2: Het meten en beïnvloeden van duurzame
inzetbaarheid van ouder wordende werknemers
2.1 Hoe meet Nederland duurzame inzetbaarheid?
Duurzame inzetbaarheid bestaat uit de volgende drie elementen:
1. Vitaliteit
= energiek, veerkrachtig, fit en onvermoeibaar door kunnen werken met een groot
doorzettingsvermogen
2. Werkvermogen
= de mate waarin men fysiek, psychisch (zoals motivatie om te werken) en sociaal in staat is
om te werken
3. Employability
= het vermogen om nu en in de toekomst verschillende werkzaamheden en functies
adequaat te kunnen blijven vervullen, zowel in de eigen organisatie als, indien nodig, in een
andere organisatie of in een andere sector
Er worden 5 dimensies onderscheiden in het concept van employability. Dit zorgt voor
employabilityprofiel
(1): Beroepsexpertise
= specifieke kennis en vaardigheden die hij/zij bezit
(2): Anticipatie en optimalisatie
= het op een persoonlijke en creatieve manier voorbereiden op toekomstige veranderingen,
teneinde te streven naar de best mogelijke functie- en loopbaanuitkomsten
(3): Persoonlijke flexibiliteit
=het vermogen dat iemand heeft om zich aan te passen aan allerlei veranderingen op de
interne en externe arbeidsmarkt die niet direct betrekking hebben op het huidige
functiedomein
(4): Organisatiesensitiviteit
= de bekwaamheid om in verschillende sociale verbanden te participeren en te presteren,
zoals de afdeling, organisatie, teams etc. En het impliceert het kunnen delen van de
verantwoordelijkheden, kennis, ervaringen, gevoelens, succes en falen etc.
(5): Balans
= het vinden van een compromis tussen allerlei belangen die de werkgever heeft vs. de
belangen van de werknemer, alsook tussen tegenstrijdige belangen van de werknemer zelf,
zoals het spanningsveld tussen werk, loopbaan en privédoelen.
Duurzame inzetbaarheid wordt vooral gedefinieerd in termen van subjectief duurzaam
werknemerschap en duurzaam werk en dat men niet alle niveaus van het concept duurzame
inzetbaarheid onderscheidt en meet.
2.2 Hoe is de duurzame inzetbaarheid in Nederland te kwalificeren
(in termen van slecht of goed)?
Vitaliteit meten:
UBES vragenlijst
Werkvermogen meten:
WAI Index