Samenvatting Jeugdrecht Begrepen – Lydia Janssen (7 e druk)
Hoofdstuk 1. Inleiding recht
Het doel van recht/wat men er inhoudelijk mee wil bereiken: rechtvaardigheid, gelijkheid,
beschermen van de zwaksten en bijvoorbeeld conflictbeheersing.
Welke precieze doelen moeten worden nagestreefd is afhankelijk van de politiek. De inhoud
van het recht verschilt daarom per land.
Technische doel van recht: het ordenen van de samenleven en het geven van regels om
conflicten te voorkomen. Hierbij gaat het dus om het geheel van overheidsregels dat de
samenleving ordent.
Verschillende onderdelen van recht: rechtsgebieden
Staatsrecht
Geeft basisregels voor de organisatie van de overheid Grondwet als belangrijkste
Bestuursrecht
Geeft regels over de bestuurstaak van de overheid ordenende taak, bv.
milieubeheer en bijstand
Strafrecht
Beschrijft verboden gedragingen die door de overheid bestraft moeten worden
Burgerlijk recht
Regelt rechtsverhoudingen tussen burgers onderling (personen- en familierecht;
vermogensrecht; en rechtspersonenrecht) burgerlijk wetboek
Jeugdrecht
Geheel van rechtsregels dat de positie van jeugdigen regelt
Materieel recht: rechten en plichten van burgers
materieel strafrecht: strafbepalingen (bv. diefstal, doodslag, etc.)
Formeel recht: procesrecht
formeel strafrecht: wat er gebeurt als iemand een strafbaar feit heeft gepleegd
Nationaal recht omvat de regels op het grondgebied van dat land. Daarnaast is er
internationaal recht, dat de rechtsrelaties tussen verschillende staten regelt. Deze relaties
worden meestal vastgelegd in internationale verdragen.
Hoofdstuk 2. De ouders van de jeugdige
Juridische moeder
= de vrouw uit wie het kind geboren is.
Draagmoederschap wordt door het BW niet erkent, waardoor de draagmoeder automatisch
juridische moeder is, ook al staat ze het kind meteen af en zijn er duidelijke afspraken over
gemaakt. Om die titel kwijt te raken moet zij eerst het gezag door de rechter laten
beëindigen, waarna de wensmoeder het kind als pleegmoeder op kan nemen, om die
vervolgens een jaar later te adopteren.
Juridische vader
= bij de geboorte gehuwd/geregistreerd partnerschap met de moeder
= degene die de jeugdige heeft erkend
= degene van wie door de rechter het vaderschap is vastgesteld
= degene die de jeugdige heeft geadopteerd
,Sinds 1 april 2014 is het ook voor een vrouw mogelijk om de tweede juridische ouder van het
kind te worden duo-ouderschap. Door deze nieuwe wetgeving:
Wordt de vrouw waarmee de moeder getrouwd is automatisch tweede ouder
Kan een vrouw in alle andere gevallen een kind erkennen
Heeft een vrouw die als levensgezel van de moeder heeft ingestemd met een daad
van verwekking van het kind, het recht om vervangende toestemming voor de
erkenning te vragen bij de rechtbank
Kunnen de moeder en het kind gerechtelijk duo-ouderschap van een vrouw laten
vaststellen indien deze vrouw de levensgezel is van de moeder en heeft ingestemd
met een daad van verwekking van het kind
Voorstel voor meer-ouderschap (2017): kind kan maximaal vier juridische ouders hebben,
die maximaal 2 huishoudens vormen.
Voorwaarden voor adoptie
Algemene voorwaarde
Adoptie alleen mogelijk als het in het belang is van de jeugdige
Voor het adoptiekind
Minderjarig op het moment van adoptie, mag niet het kleinkind zijn van de
adoptiefouders en moet vanaf 12 zelf vertellen hoe het over de adoptie denkt
Voor biologische ouders
Mag niet doorgaan als zij bezwaar maken en de biologische moeder moet op het
moment van adoptie minimaal 16 jaar zijn en geen gezag hebben
Voor adoptiefouders
Minstens 18 jaar ouder dan het kind, de ouders moeten minimaal 3 jaar samenwonen
en het kind moet er voor de adoptie al een jaar wonen. In het geval van 1
adoptiefouder moet de jeugdige voor de adoptie er al minstens 3 jaar wonen.
Wet opneming buitenlandse kinderen ter adoptie
Voornamelijk toegestaan voor echtelijke stellen, leeftijdseis (geen 42, niet meer dan
40 jaar leeftijdsverschil) en de jeugdige moet jonger zijn dan 6
Als de adoptie rond is, zijn de adoptiefouders automatisch juridische ouders. Er ontstaat niet
alleen een familierechtelijke band tussen het adoptiekind en de adoptiefouders, maar ook
tussen het geadopteerde kind en de familie van zijn nieuwe ouders. Ook krijgen ze het gezag
over het kind, worden ze onderhoudsplichtig, etc.
Gevolgen juridisch ouderschap
Hebben in vele gevallen het gezag: opvoeding en zeggenschap
Recht op omgang met het kind
Onderhoudsplichtig: verplicht kosten voor verzorging en opvoeding dragen tot 21
Kind krijgt hun achternaam
Kind is wettelijke erfgenaam
Krijgt de nationaliteit van de ouders
Hebben rechten in een rechtszaak m.b.t. hun minderjarige kind
Hoofdstuk 3. Het gezag over de jeugdige
Gezag bestaat uit een mengeling van:
Opvoeden en verzorgen
Beheer van het eventuele vermogen (de bezittingen) van de jeugdige
Verrichten van juridische handelingen namens de jeugdige
Gezag wordt uitgeoefend over alle minderjarigen. Minderjarigen zijn jeugdigen in de leeftijd
tot 18 jaar. Vanaf het 18e jaar is een jeugdige meerderjarig.
, Als het gezag wordt uitgeoefend door één van of beide ouders, dan is er sprake van
ouderlijk gezag. Gezag uitgeoefend door een niet-ouder heet voogdij.
Soms kan er sprake zijn van een conflict tussen ouder(s) en kind, bijvoorbeeld om naar
welke school het moet gaan. Als er zo’n conflict is, waarbij de belangen van de ouders en het
kind tegenover elkaar staan, dan kan de rechter een bijzonder curator benomen. Deze
behartigt de belangen van de minderjarige en voert als het nodig is een rechtszaak namens
de jeugdige.
Voorwaarde voor de benoeming van een bijzonder curator is, dat er een concreet en
fundamenteel probleem is. Een andere voorwaarde is, dat het in het belang van de jeugdige
noodzakelijk is. Er moet dus een ernstig belangenconflict zijn, niet zo maar een
meningsverschil.
Een bijzonder curator wordt benoemt op verzoek van een belanghebbende. Dit kunnen de
ouders zijn, pleegouders, maar ook de jeugdige zelf. Zo’n bijzonder curator is vaak een
advocaat en ontvangt een vergoeding op grond van de Wet op rechtsbijstand.
Onbevoegden om het gezag uit te oefenen:
Een minderjarige (vanaf 16 verzoek doen om meerderjarig verklaard te worden)
Ouders die onder curatele zijn gesteld (meerderjarige krijgt de juridische positie van
een minderjarige) of langdurig in een zeer slechte psychische toestand verkeren
Ouderlijk gezag omvat de plicht en het recht van de ouder om zijn minderjarig kind te
verzorgen en op te voeden. Hiermee wordt de zorg en verantwoordelijkheid voor het
geestelijk en lichamelijk welzijn van het kind en het bevorderen van de ontwikkeling van zijn
persoonlijkheid bedoeld. Hierbij passen zij geen geestelijk of lichamelijk geweld of enige
andere vernederende behandeling toe.
Een minderjarige moet daarbij rekening houden met de aan de ouder of voogd in het kader
van de uitoefening van het gezag toekomende bevoegdheden, alsmede met de belangen
van de overige gezinsleden.
Getrouwde ouders (en ouders met een geregistreerd partnerschap) krijgen bij de geboorte
automatisch gezamenlijk het gezag over het kind.
Wanneer er sprake is van een informele relatie, kan de partner van de biologische moeder
het gezag krijgen door het kind te erkennen, en door vervolgens samen met de moeder het
gezamenlijk gezag in te schrijven in het Centraal gezagsregister.
In het geval van een verbroken relatie blijven de ouders met gezamenlijk gezag, dat gezag
ook houden. Tenzij één van de ouders een verzoek doet om eenhoofdig gezag. Dit wordt
toegewezen in uitzonderlijke gevallen (in het belang van het kind).
Mochten gezaghebbende ouders een diepgaand meningsverschil hebben over de opvoeding
van het kind, dan kunnen zij dit aan de rechtbank voorleggen. De rechter zal dan uitspraak
doen, maar niet voordat hij eerst heeft geprobeerd te bemiddelen.
Oefenen twee ouders het gezag uit en overlijdt een van hen, dan zet de andere ouder het
gezag alleen voort. Dit geldt voor echtgenoten, samenwoners en geregistreerd partners.
Een ongehuwde of single moeder voert bij de geboorte in principe alleen het gezag uit.
Als één ouder het gezag uitvoert, dan kan deze samen met een niet-ouder verzoeken het
gezag voortaan samen te mogen uitoefenen. Deze ouder is dan geen juridisch ouder.
Gezamenlijk gezag door een ouder en zijn partner is alleen mogelijk als:
De ouder het gezag alleen uitoefent
De partner in nauwe persoonlijke betrekking tot het kind staat