Samenvatting 2.6P Juridische & Ethische Vaardigheden I
Bijeenkomst 1: juridisch ouderschap en gezag
Juridisch ouderschap = levenslange band tussen ouders en kinderen. Juridische ouders hebben in veel
gevallen het gezag over hun kind.
Gezag = gevolg van juridisch ouderschap. Ouders mogen hun kind opvoeden en zeggenschap over hun kind
hebben.
Juridisch ouderschap
Biologische ouders
Getrouwde biologische ouders (man + vrouw)
o Vrouw: juridisch moeder van een kind is de vrouw uit wie het kind is geboren (1:198 BW)
o Man: hij is juridisch ouder wanneer hij ten tijde van de geboorte van het kind is gehuwd met
de vrouw uit wie het kind is geboren (1:199 BW)
Biologische ouders met geregistreerd partnerschap (man + vrouw)
o Vrouw: juridisch moeder van een kind is de vrouw uit wie het kind is geboren (1:198 BW)
o Man: hij is juridisch ouder wanneer hij ten tijde van de geboorte van het kind een
geregistreerd partnerschap met de vrouw heeft uit wie het kind is geboren (1:199 BW)
Biologische ouders die samenwonen (man + vrouw)
o Vrouw: juridisch moeder van een kind is de vrouw uit wie het kind is geboren (1:198 BW)
o Man: niet van rechtswege juridisch ouder, want hij voldoet niet aan 1 van de
randvoorwaarden uit 1:199 BW. Moet het kind erkennen met toestemming van moeder (BW:
art 203). Dit kan ook als hij niet de biologische vader is. Voor een kind tot 16 jaar is er
toestemming nodig van moeder. Als de moeder geen toestemming geeft, maar de man wel de
biologische vader is kan hij via de rechtbank alsnog erkend worden.
Donor
Kind met getrouwde ouders/ouders met geregistreerd partnerschap (vrouw + vrouw)
o ONBEKENDE donor
Vrouw: juridisch moeder van een kind is de vrouw uit wie het kind is geboren (1:198
BW)
Duomoeder: juridisch moeder want zij is gehuwd/heeft geregistreerd partnerschap
met de vrouw uit wie het kind is geboren en er is sprake van een onbekende donor
(1:198 lid b BW)
o BEKENDE donor
Vrouw: juridisch moeder van een kind is de vrouw uit wie het kind is geboren (1:198
BW)
Duomoeder: niet van rechtswege, want er is sprake van een bekende donor. Wel kan
zij het kind erkennen, waardoor zij juridisch ouder wordt (1:198 lid c BW). N.B.: een
kind kan maximaal twee juridische ouders hebben (JB blz. 34-35).
Kind met ouders die samenwonen (vrouw + vrouw)
o Vrouw: juridisch moeder van een kind is de vrouw uit wie het kind is geboren (1:198 BW)
o ONBEKENDE donor: omdat de vrouwen niet gehuwd zijn of een geregistreerd partnerschap
hebben, is duomoeder per definitie niet de juridische moeder, ongeacht het feit of er een
bekende of onbekende donor is (niet voldaan aan voorwaarden uit 1:198 lid 1b BW). Wel kan
zij het kind erkennen, waardoor zij juridisch ouder wordt (1:198 lid c BW)
o BEKENDE donor: als er echter sprake is van een bekende donor, dan kan zich wel weer de
situatie voordoen zoals in bovenstaand scenario is besproken, namelijk dat de bekende donor
het kind ook wil erkennen.
,Minderjarige alleenstaande moeder (< 18 jaar)
Vrouw: juridisch moeder van een kind is de vrouw uit wie het kind is geboren (1:198 BW). Het feit
dat de vrouw minderjarig is, heeft hierop dus geen invloed.
Internationale adoptie
Kind met twee adoptieouders die getrouwd zijn/geregistreerd partnerschap hebben
o Vrouw: door adoptie wordt zij aangemerkt als juridisch ouder (1:198 lid 1 e BW)
o Man: door adoptie wordt hij aangemerkt als juridisch ouder (1:199 lid 1 e BW)
JB blz. 36-42
Gezag
Biologische ouders
Getrouwde biologische ouders (man + vrouw)
o Gedurende het huwelijk oefenen de juridische ouders het gezag gezamenlijk uit (1:251 BW)
Biologische ouders met geregistreerd partnerschap (man + vrouw)
o Gedurende hun geregistreerd partnerschap oefenen ouders het gezag gezamenlijk uit (1:253aa
BW). Let op! 1:251 BW kan hier niet, omdat het over geregistreerd ouderschap gaat en niet
over huwelijk.
Biologische ouders die samenwonen (man + vrouw)
o Er is geen sprake van een huwelijk of geregistreerd partnerschap, dus alleen juridisch moeder
oefent gezag uit (1:253b BW). Ouders (impliceert dus dat vader kind wel heeft erkent)
kunnen wel gezamenlijk ouderlijk gezag aanvragen (1:252 BW)
Donor
Kind met getrouwde ouders/ouders met geregistreerd partnerschap (vrouw + vrouw)
o ONBEKENDE donor: beide vrouwen hebben het gezag, want ze zijn getrouwd/hebben een
geregistreerd partnerschap (1:251 BW, 1:253aa BW).
o BEKENDE donor: Als bekende donor niet heeft erkend geldt dat beide vrouwen gezag
hebben. Als de duomoeder niet heeft erkend, geldt artikel 1:253a, lid 1 BW. Als zij wel heeft
erkend, geldt artikel 1:251 BW bij huwelijk en artikel 1:253aa bij geregistreerd partnerschap.
De bekende donor kan het kind echter ook erkennen (1:204 lid 3b BW; zie ook Jeugdrecht
begrepen, p.30). Als dit gebeurt, heeft duomoeder niet het gezag, want dan staat het kind
namelijk in familierechtelijke betrekking tot de donor (1:253sa lid 1 BW).
N.B. Situatie die zich voor kan doen als twee mensen het kind willen erkennen (duomoeder
en donor): In principe is het dan de barende moeder die kan kiezen aan wie zij toestemming
geeft tot erkenning. Als zij haar toestemming echter niet geeft, kan zowel de donor als de
duomoeder de rechtbank vragen om vervangende toestemming. Zie wetsartikel 1:204 en 207
BW.
Kind met ouders die samenwonen (vrouw + vrouw)
o Er is geen sprake van een huwelijk of geregistreerd partnerschap, dus alleen barende
(juridisch) moeder oefent gezag uit ongeacht of er een onbekende of bekende donor is
(1:253b BW)
o Indien duomoeder het kind wel heeft erkend (1:203 BW), kunnen de vrouwen wel
gezamenlijk ouderlijk gezag aanvragen (1:252 BW)
Minderjarige alleenstaande moeder (< 18 jaar)
Mogelijk heeft een voogd gezag die benoemd is door de kinderrechter, zoals een oma, opa of tante
van het kind, omdat in beginsel geldt dat minderjarigen onbevoegd zijn tot het gezag (1:246 BW).
Het kan ook de minderjarige moeder zelf zijn als zij de rechtbank heeft verzocht om haar
meerderjarig te verklaren (1:253ha BW), zodat zij wel het gezag kan uitoefenen (maar dan moet zij
wel 16 jaar oud zijn!).
Internationale adoptie
Beide ouders: bij huwelijk geldt artikel 1:251 BW en bij geregistreerd partnerschap geldt artikel
1:253aa BW.
, Bijeenkomst 2: juridische gevolgen bij veranderingen in gezinsvormen
Gevolgen van een relatiebreuk voor de juridische verhouding met een kind
Relatiebreuk bij huwelijk (echtscheiding en gezag bij beide ouders)
Juridische afhandeling relatiebreuk
Er is een rol voor de rechter. De relatiebreuk gebeurt op basis van rechterlijke uitspraak (1:150 BW).
Indien er sprake is van geschillen omtrent gezag: deze kunnen aan de rechtbank worden voorgelegd
en er kan dan een regeling worden vastgesteld (1:253a lid 1 en 2 BW)
Er moet een ouderschapsplan worden opgesteld, omdat er rekening wordt gehouden met praktische
belemmeringen die ontstaan in verband met ontbinding van het huwelijk (1:247 lid 5 BW). In het
ouderschapsplan moet het volgende staan:
o Wijze waarop echtgenoten zorg- en opvoedtaken (1:247 BW) verdelen en/of manier waarop
omgang wordt geregeld tussen de jeugdige en ouder waar de jeugdige niet woont
o Wijze waarop echtgenoten elkaar info geven en raadplegen over gewichtige aangelegenheden
m.b.t. minderjarige kinderen
o Kosten van verzorging en opvoeding van de minderjarige kinderen (kinderalimentatie)
Gevolgen voor gezag
Na ontbinding van huwelijk blijven ouders die gezamenlijk gezag hebben, dit gezag gezamenlijk
uitoefenen (1:251 lid 2 BW)
o Wel kan de rechter bepalen dat het gezag één ouder toekomt (1:251a lid 1 BW). Ook kunnen
geschillen omtrent gezag aan de rechtbank worden voorgelegd en kan er een regeling worden
vastgesteld (1:253a lid 1 en 2 BW)
o Eén van de ouders (of allebei) kan de rechter na de echtscheiding verzoeken tot eenhoofdig
gezag (1:251a lid 1 BW)
Gevolgen voor omgang
Kind behoudt na ontbinding van het huwelijk recht op een gelijkwaardige verzorging en opvoeding
door beide ouders (1:247 lid 4 BW).
o Rechtbank kan wel een regeling vaststellen inzake de uitoefening van het ouderlijk gezag,
waarbij omgang bijv. (tijdelijk) ontzegd wordt (1:253a lid 2a BW en 1:377a lid 2 BW)
o Kind heeft recht op omgang met zijn ouders (1:377a lid 1 BW). Wel kan dit recht onder
bepaalde voorwaarden ontzegd worden door de rechter (1:377a lid 3 BW)
Gevolgen voor consultatie/informatie/financiële verplichtingen richting kind
Kind behoudt na ontbinding van het huwelijk recht op een gelijkwaardige verzorging en opvoeding
door beide ouders (1:247 lid 4 BW).
Rechtbank kan wel een regeling vaststellen inzake uitoefening van het ouderlijk gezag m.b.t.
verschaffen van informatie en wijze van consultatie van andere ouder (1:253a lid 2c BW)
Financiële plicht die inherent is aan juridisch ouderschap blijft bestaan (1:392, 395a, 404 BW)
Relatiebreuk bij geregistreerd partnerschap (en gezag bij beide ouders)
Juridische afhandeling relatiebreuk
Er is hier geen rol voor de rechter als de ouders het eens zijn over het einde van het partnerschap,
alleen als partners gezamenlijk gezag uitoefenen over hun kinderen (1:80c lid 3 BW, 1:80e BW).
Indien er sprake is van geschillen omtrent gezag kunnen deze aan de rechtbank worden voorgelegd,
zodat er een regeling kan worden vastgesteld (1:253a lid 1 en 2 BW)
Er moet een ouderschapsplan worden opgesteld, omdat er rekening wordt gehouden met praktische
belemmeringen die ontstaan in verband met ontbinding van geregistreerd partnerschap (1:247 lid 5
BW)
Gevolgen voor gezag
Na ontbinding van geregistreerd partnerschap blijven ouders die gezamenlijk gezag hebben, dit
gezag gezamenlijk uitoefenen (net als bij huwelijk en samenwonen) (1:251 lid 2 BW)
