Civiel recht in de praktijk – Burgerlijk Wetboek 1
Personen- en familierecht
Inleiding
Het personen- en familierecht beschrijft familierechtelijke relaties, bijvoorbeeld tussen ouder en kind
en tussen echtgenoten. De familierechtelijke rechten zijn geen vermogensrechten, want ze zijn niet
op geld waardeerbaar en evenmin overdraagbaar. Het personen- en familierecht kent maar weinig
regelend recht, de meeste bepalingen bevatten dwingend recht.
Naam, verwantschap en woonplaats
Een kind krijgt de voornaam die zijn ouders voor hem uitkiezen (artikel 1:4 BW). Een verzoek van
wijziging van de voornaam wordt behandeld door de rechtbank. Voor de achternaam –
geslachtsnaam – kunnen de ouders kiezen tussen de achternaam van vader of moeder (artikel 1:5
BW en verder). Maken de ouders geen keuze krijgt het kind achternaam van de vader, tenzij hij
alleen tot een moeder in familierechtelijke betrekking staat.
Als mensen familie van elkaar zijn, spreekt het BW over ‘bloedverwantschap’. Bloedverwantschap in
de opgaande of neergaande lijn drukt de verwantschap uit tussen afstammelingen.
Bloedverwantschap in de zijlijn beschrijft verwantschap tussen familieleden met minstens en
gemeenschappelijke stamouder.
De woonplaats is de plaats waar iemand voor het recht geacht wordt te wonen. De woonplaats van
een natuurlijk persoon, zo stelt artikel 1:10 BW, is de plaats waar zich zijn woning bevindt.
Afstamming en ouderschap
De juridische moeder van een kind is de vrouw uit wie het kind geboren is (artikel 1:198 BW). Naast
de geboorte wordt een vrouw ook door adoptie de juridische moeder van een kind.
, Het vaderschap kan op verschillende manieren ontstaan. Als de moeder van het kind op het moment
van de geboorte getrouwd is met een man, wordt haar maan rechtswege de juridische vader van het
kind (artikel 1:199 BW), hetzelfde geldt voor een geregistreerd partnerschap (artikel 1:80a BW).
Vader en moeder hebben echter de mogelijkheid vaderschap te ontkennen (artikel 1:199 BW en
verder). Een kind dat geboren wordt uit een vrouw die niet getrouwd is moet erkend worden (artikel
1:203 BW en verder). Naast een man vrijwillig laten te erkennen kan hij ook ‘gedwongen’ worden op
gerechtelijke vaststelling van het vaderschap (artikel 1:207 BW en verder). De laatste manier waarop
een man vader kan worden, is door adoptie (artikel 1:227 BW en verder).
Het huwelijk
Een huwelijk kan worden afgesloten door een man en een vrouw, twee vrouwen of twee mannen.
Als vereisten gelden onder andere een minimumleeftijd van 18 jaar, voldoende geestelijke
vermogens (artikel 1:32 BW), en monogamie (artikel 1:33 BW). Ten slotte verbied het BW het
aangaan van een huwelijk met een bloedverwante in de opgaande of neergaande lijn of met een
broer of zus (artikel 1:41 BW).
Minimaal twee weken voor de huwelijkssluiting moeten de echtgenoten aangifte doen van hun
voorgenomen huwelijk op het gemeentehuis van een van hun woonplaatsen (artikel 1:44 BW).
Een huwelijk wordt op het gemeentehuis gesloten ten overstaan van een ambtenaar van de
burgerlijke stand en in de aanwezigheid van twee tot vier getuigen (artikel 1:63 BW).
Vanaf artikel 1:81 BW volgt een opsomming van de rechten en plichten van echtgenoten.
Volgens het huidige artikel 1:94 BW is de wettelijke gemeenschap van goederen beperkt tot dat wat
beide echtgenoten tijdens en door hun huwelijk door hun inspanning inbrengen. Echtgenoten die de
vermogensrechtelijke aspecten van hun relatie anders willen regelen en bijvoorbeeld wel een
volledige gemeenschap van goederen wensen, kunnen huwelijkse voorwaarden maken (zie artikel
1:93 en 1:114 BW). Huwelijkse voorwaarden kunnen worden gezien als een overeenkomst tussen de
echtgenoten waarin zij afspraken maken over de zakelijke gevolgen van hun huwelijk.
Het geregistreerd partnerschap
Naast het huwelijk kent het BW ook het geregisterd partnerschap, dit partnerschap staat open voor
een man en vrouw, twee vrouwen of twee mannen (artikel 1:80a BW).
Echtscheiding
Voor een echtscheiding is een rechterlijke uitspraak noodzakelijk (artikel 1:150 BW). De procedure
wordt ingeleid met een verzoekschrift waarin de rechtbank verzocht wordt het huwelijk te ontbinden
omdat het duurzaam ontwricht is. Dit verzoekschrift kan door een van de echtgenoten worden
ingediend, maar ook door hen gezamenlijk.
Voor de beëindiging van een geregistreerd partnerschap met wederzijds goedvinden is geen
rechterlijk uitspraak nodig. Voor de ontbinding van het partnerschap op verzoek van een van de
partners is wel een rechterlijke uitspraak vereist (artikel 1:80c BW).
Gezag over minderjarigen
Voor de regeling van het gezag verwijzen we naar artikel 1:245 BW en verder, voor de
voogdijregeling naar artikel 1:280 BW en verder. Ouderlijk gezag kan in allerlei verschillende
gezinssituaties worden uitgeoefend:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fennacoppens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.