Dit is een samenvatting van Klinische Psychologie deel 1 van cursus PB0104 aan de Open Universiteit. Het bestaat uit Thema 1 en Thema 2, dus hoofdstuk 1 t/m 10 van het boek. De samenvatting is volledig en uitgebreid.
KLINISCHE PSYCHOLOGIE
DEEL 1 PB0104
Persoonlijkheidstheorieën en psychopathologie
Volledige en uitgebreide samenvatting
Emma Segers
2021
,Inhoud
Thema 1..................................................................................................................................................6
Hoofdstuk 1: Over klinische psychologie en ‘abnormaal’ gedrag...........................................................6
1.1 Het terrein van de klinische psychologie......................................................................................6
Box 1.1 De klinisch psycholoog versus de psychiater ......................................................................6
1.2 Aspecten van ‘abnormaal’ gedrag................................................................................................6
1.3 Normaal en abnormaal: waar ligt de grens?.................................................................................8
1.3.1 Het statistisch model.............................................................................................................8
1.3.2 Het medisch of ziektemodel..................................................................................................8
1.3.3 Het leer-of onderwijsmodel...................................................................................................9
Hoofdstuk 2: Neurobiologische benaderingen van psychopathologie.................................................10
2.1 Een historische schets................................................................................................................10
2.2 Psychopathologie: een genetisch perspectief.............................................................................11
Box 2.1 De relatie tussen genotype en fenotype..........................................................................11
2.3 Psychopathologie: een cognitief-neurowetenschappelijk perspectief.......................................12
Box 2.2 De hersenen.....................................................................................................................12
2.3.1 Het limbische systeem.........................................................................................................13
2.3.2 De prefrontale cortex..........................................................................................................14
Box 2.3 Neuroimaging..................................................................................................................14
2.4 Emotieregulatie..........................................................................................................................15
2.5 Comorbiditeit van externaliserende en internaliserende stoornissen........................................16
Hoofdstuk 3: Leertheoretische benaderingen van psychopathologie..................................................17
3.1 Thorndike en Pavlov: (niet) als kat en hond................................................................................17
3.2 Leren: het wat en het hoe..........................................................................................................17
3.3 Etiologie van psychopathologie..................................................................................................18
3.3.1 Appetitieve conditionering..................................................................................................18
3.3.2 Aversieve conditionering.....................................................................................................19
3.3.3 Causaal leren.......................................................................................................................21
3.4 Psychotherapie als leerproces....................................................................................................21
3.4.1 Extinctie als motor van gedragsverandering........................................................................21
3.4.2 Kandidaat-mechanismen van extinctie................................................................................22
3.4.3 Terugval en wat eraan te doen............................................................................................22
3.4.4 De neurobiologie van extinctie............................................................................................23
3.4.5 Enkele andere technieken voor gedragsverandering...........................................................23
Hoofdstuk 4: Cognitieve benaderingen van psychopathologie............................................................25
1
, 4.1 Cognitief-psychologische opvattingen........................................................................................25
4.2 Algemene cognitieve psychologie...............................................................................................25
4.2.1 Schema’s..............................................................................................................................26
4.2.2 Impliciete en expliciete kennis.............................................................................................26
4.2.3 Automatische en gecontroleerde informatieverwerking.....................................................26
4.2.4 Schema-activering...............................................................................................................27
4.2.5 Het ontstaan van schema’s..................................................................................................27
4.2.6 De instandhouding van schema’s........................................................................................27
4.2.7 Verandering van schema’s...................................................................................................27
4.3 De inhoud van schema’s bij verschillende vormen van psychopathologie.................................28
Box 4.1 Gevaarschema’s en angst voor de tandarts.....................................................................28
4.4 Kenmerkende processen bij verschillende vormen van neurotische psychopathologie.............29
4.4.1 Aandachtsbias......................................................................................................................29
4.2.1 Selectieve interpretatie.......................................................................................................29
4.2.2 Geheugenbias......................................................................................................................30
4.5 Cognitieve therapie....................................................................................................................30
Hoofdstuk 5: Psychoanalytische benaderingen van psychopathologie................................................31
5.1 Onbewust...................................................................................................................................31
5.1.1 Dynamisch onbewust...........................................................................................................31
5.1.2 Impliciet weten....................................................................................................................31
5.2 Overdracht en tegenoverdracht.................................................................................................31
5.2.1 Overdracht...........................................................................................................................31
5.2.1 Tegenoverdracht..................................................................................................................32
5.3 De driftpsychologie.....................................................................................................................32
5.3.1 Seksueel overprikkelde incidenten in de kindertijd.............................................................32
5.3.2 Verdrongen driften..............................................................................................................32
5.3.3 De theorie over de vroege psychoseksuele ontwikkeling....................................................32
5.4 De egopsychologie......................................................................................................................33
5.4.1 Het structurele model van de persoonlijkheid.....................................................................33
5.4.2 Afweermechanismen...........................................................................................................34
5.5 De objectrelatiepsychologie.......................................................................................................34
5.5.1 Vroege objectrelatietheorie.................................................................................................34
5.5.2 Latere objectrelatietheorie..................................................................................................35
5.5.3 Transference-Focused Psychotherapy (TFP)........................................................................36
5.6 De zelfpsychologie......................................................................................................................36
5.7 De gehechtheidspsychologie......................................................................................................37
2
, 5.7.1 Gehechtheidsrepresentaties................................................................................................37
5.7.2 Mentaliseren........................................................................................................................38
5.7.3 Geblokkeerd mentaliseren...................................................................................................38
5.7.4 Mentalisation-Based Treatment (MBT)...............................................................................38
5.8 Pathologie, behandelvorm en werkzaamheid............................................................................39
5.8.1 Conflictpathologie en ontwikkelingspathologie...................................................................39
5.8.2 Behandeldoelen...................................................................................................................39
5.8.3 Kortdurende psychoanalytische psychotherapie.................................................................39
5.8.4 Langdurige psychoanalytische behandeling.........................................................................40
Hoofdstuk 6: Humanistische benaderingen van psychopathologie......................................................41
6.1 Kenmerken van de humanistische theorieën.............................................................................41
6.2 Therapeutische uitgangspunten van Rogers...............................................................................42
6.3 Ontwikkelingen na Rogers..........................................................................................................43
6.4 Emotiegerichte therapie.............................................................................................................44
6.5 De behoeftepiramide van Abraham Maslow..............................................................................44
Hoofdstuk 7: Systeembenaderingen van psychopathologie.................................................................46
7.1 Systeembenadering....................................................................................................................46
Box 7.1 Gedrag en context............................................................................................................46
7.2 De algemene systeemtheorie: enkele basisbegrippen...............................................................46
7.2.1 Systemen en subsystemen...................................................................................................46
7.2.2 Circulaire causaliteit.............................................................................................................47
7.2.3 Homeostase en verandering................................................................................................47
7.2.4 Feedbackprocessen.............................................................................................................47
7.2.5 Equifinaliteit en equipotentialiteit.......................................................................................48
7.3 De communicatietheoretische benadering.................................................................................48
7.3.1 Zender, boodschap en ontvanger........................................................................................48
7.3.2 Kenmerken van de communicatie.......................................................................................48
7.3.3 Verschillende soorten interactiepatronen...........................................................................49
7.3.4 Tegenstrijdigheden in de communicatie..............................................................................49
7.4 De structurele benadering..........................................................................................................50
7.4.1 Gezinsstructuur, functies en grenzen..................................................................................51
7.4.2 Associaties en coalities........................................................................................................51
7.4.3 Hiërarchie en het leidinggevende subsysteem....................................................................51
7.4.4 ‘Kluwen’- en ‘los-zand’-gezinnen.........................................................................................52
7.5 Integratieve benaderingen.........................................................................................................52
7.5.1 Multisystemische therapie...................................................................................................52
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emmasegers123. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,39. Je zit daarna nergens aan vast.
