Dit is een samenvatting van het gehele boek 'Grondtrekken van het Nederlandse strafrecht' voor het vak Inleiding Strafrecht. Een vak dat zowel van belang is bij de studie Criminologie als bij Rechten. De stof is samengevat in de volgorde waarin de literatuur per werd voorgeschreven. In de samenvat...
Samenvatting Inleiding Strafrecht
Boek: Grondtrekken van het Nederlandse strafrecht
Week 1: Introductie van het strafrecht
Hoofdstuk 1: Inleiding
§1.2: Plaats van het strafrecht
Strafrecht houdt zich bezig met het bestraffen van personen die een strafbaar feit hebben
gepleegd strafrecht regelt wie straf kan krijgen en waarvoor
Straffen gebeurt door de overheid (monopolie op straffen) als burger een strafbaar feit
heeft gepleegd moet hij verantwoording afleggen aan de overheid die namens de
samenleving een straf oplegt
Het civiele, of burgerlijke recht regelt de verhouding tussen onderling de Staat blijft hier in
principe buiten
Grootste gedeelte van verhouding tussen burger en de Staat wordt geregeld door het
bestuursrecht algemene regels op het gebied van bestuursrecht vind je in de Algemene
wet bestuursrecht (Awb)
In civielrechtelijke zin staat het burgers vrij om elkaar voor de rechter te slepen zo kunnen
ze het geschil laten oplossen door een onafhankelijke rechter
In strafrechtelijke zin kunnen burgers elkaar niet dagvaarden voor gepleegde feiten alleen
de officier van justitie kan iemand die verdacht wordt van een strafbaar feit voor de (straf)
rechter brengen
Officier van justitie is vertegenwoordiger van het staatsorgaan dat belast is met de vervolging
van verdachten (OM)
Er zijn dus verschillende soorten dagvaardingen:
- Civielrechtelijk = worden verstuurd van de ene burger naar de andere om een
civielrechtelijk geschil uit te vechten voor de burgerlijke rechter
- Strafrechtelijk = worden verzonden door een officier van justitie om een verdachte
terecht te laten staan voor de strafrechter
Eigenrichting (het recht in eigen handen nemen) door burgers is verboden
Zie uitgebreid voorbeeld blz. 21/22
§1.3: Doelen van straffen
Opleggen van straf dient voornamelijk voor twee doelen: vergelding en preventie
Het kwaad dat een dader van een strafbaar feit veroorzaakt bij het slachtoffer of aan de
maatschappij als geheel, wordt door het opleggen van straf in de eerste plaats vergolden
door leedtoevoeging vergeldingsaspect kan zorgen voor morele genoegdoening: de dader
heeft kwaad afgeroepen over de samenleving en daarom roept de samenleving kwaad af
over hem
Preventiegedachte gaat uit van: mensen willen geen straf krijgen, dus zullen zij gedrag dat
mogelijk tot straf leidt, zoveel mogelijk proberen te voorkomen opleggen van straf moet
zorgen dat minder mensen strafbare feiten plegen
1
, Samenvatting Inleiding Strafrecht
Boek: Grondtrekken van het Nederlandse strafrecht
Twee soorten preventie
- Generale preventie = ook anderen dan de gestrafte moeten lering trekken uit het feit
dat er voor het plegen van een strafbaar feit straf opgelegd kan worden gestrafte
moet een voorbeeld zijn dat potentiële wetovertreders afschrikt (afschrikeffect)
- Speciale preventie = een dader die in aanraking is gekomen met de gevolgen van het
overschrijden van een strafrechtelijke norm, de volgende keer wel twee keer zal
nadenken voordat hij nog eens iets dergelijks doet dus voorkomen of ontmoedigen
dat gestrafte wederom de fout in gaat
Met het opleggen van voorwaardelijke straffen leunt zwaar op speciale preventie
§1.4: Materieel strafrecht, formeel strafrecht en sanctierecht
Rechtsgebied strafrecht kan worden onderverdeeld in 3 delen:
- Materieel strafrecht = gaat over de vraag wat een strafbaar feit is bepaalt wel
gedrag niet is toegestaan en welke personen daarvoor gestraft kunnen worden
gaat om:
Strafbepalingen (bijv. diefstal en moord)
Uitsluiting van strafbaarheid (bijv. noodweer)
Uitbreiding van strafbaarheid (bijv. poging en medeplichtigheid)
Dit deel van het strafrecht staat voornamelijk in het Wetboek van Strafrecht
- Formeel strafrecht = ook wel strafprocesrecht of strafvordering bepaald welke
regels moeten worden gevolgd wanneer een norm van het materiële strafrecht
(vermoedelijk) is overtreden voornamelijk in Wetboek van Strafvordering (sommige
onderdelen ook in Wetboek Sr)
Regels bevoegdheid politie
Duur voorlopig hechtenis
Inhoud van dagvaardingen
Instellen hoger beroep
- Sanctierecht = heeft betrekking op de voorwaarden waaronder bepaalde straffen
mogen worden opgelegd en ten uitvoer gelegd zowel in Wetboek Sv als Sr
De vraag of voor een bepaald strafbaar feit een taakstraf mag worden opgelegd
Welke voorwaarden de rechter precies mag stellen wanneer hij een straf
voorwaardelijk oplegt
Materiële en formele strafrecht niet verwarren met wetten in formele en materiële zin:
- Wet in formele zin = tot stand gekomen in samenwerking tussen regering en de
Staten-Generaal (of een wet een wet in formele zin is, zegt alleen iets over de manier
waarop de wet tot stand is gekomen)
- Wet in materiële zin = of een wet algemene regels bevat die de burgers binden
§1.5: Commuun en bijzonder strafrecht
Wetboeken zijn wetten waarin het algemene deel van het strafrecht en strafprocesrecht is
opgenomen strafrecht dat in wetboeken is opgenomen is het commune strafrecht
Bijzondere strafrecht = strafbepalingen die behoren tot het materiële strafrecht, maar vaak
ook bevoegdheden die behoren tot het formele strafrecht bijv. Opiumwet, Wet wapens en
munitie en Wegenverkeerswet
Hiervoor genoemde wetten zijn allen wetten in formele zin
2
, Samenvatting Inleiding Strafrecht
Boek: Grondtrekken van het Nederlandse strafrecht
Er zijn ook strafwetten die niet door regering + Staten-Generaal tot stand zijn gekomen, maar
door lagere organen bijv. APV van de gemeente het kan dus zijn dat bepaalde
gedragingen in de ene gemeente strafbaar zijn en in een andere gemeente niet
Art. 91 Sr maakt duidelijk dat de bepalingen van Boek I van Wetboek Sr ook van toepassing
zijn op feiten die strafbaar zijn gesteld in bijzondere strafwetten en in lokale strafwetgeving
§1.6: De opbouw van het Wetboek van Strafrecht en het Wetboek van Strafvordering
Wetboek Sr bestaat uit 3 hoofdonderdelen (boeken)
- Boek 1 = Regelt algemene leerstukken van materieel strafrecht (bijv.
strafuitsluitingsgronden poging) zijn van toepassing op alle delicten die in Wetboek
Sr staan en op alle delicten die in bijzondere strafwetten zijn opgenomen
- Boek 2 = Strafbepalingen: omschrijvingen van gedrag dat strafbaar is, met daarbij
aanduiding van de maximale straffen die mogen worden opgelegd in dit boek gaat
het om misdrijven
- Boek 3 = Strafbepaling voor overtredingen
Wetboek Sv bestaat uit 6 boeken (chronologisch in volgorde strafproces) Boek 4 en 5 zijn
niet van belang
- Boek 1 = Algemene bepalingen belangrijkste bevoegdheden tijdens het
opsporingsonderzoek
- Boek 2 = Strafvordering in eersten aanleg vervolgbeslissing van de officier van
justitie en de hele procedure voor de berechtiging van een verdachte door de
rechtbank
- Boek 3 = Rechtsmiddelen een middel om de beslissing aan te vechten bij een
hogere instantie
- Boek 6 = Tenuitvoerlegging
Wijzigingen van wetboek zijn steeds van partiële wijzigingen geweest er kwam niet een
heel nieuw wetboek, maar er werd een wet aangenomen die het bestaande wetboek
gedeeltelijke wijzigde
§1.7: De invloed van internationaal en supranationaal recht
Strafrechtelijke regels in Nederland worden niet alleen bepaald door overwegingen van de
Nederlandse wetgever van oudsher sluit Nederland verdragen met andere landen, waarin
bepaalde verplichtingen worden aangegaan als gevolg van een verdrag kan Nederland
verplicht zijn om bepaald gedrag strafbaar te stellen of bepaalde bevoegdheden in het leven
te roepen
^ Gaat om internationaal recht = recht dat tussen staten geldt
Strafrecht wordt steeds sterker beïnvloedt door besluiten van de EU en door uitspraken van
het Hof van Justitie van de Europese Unie
Regels over bijv. rechtsbijstand bij politieverhoor en positie van slachtoffers mede het gevolg
van EU-regels regels zijn supranationaalrechtelijk van aard = het gaat om regels die een
internationale organisatie oplegt waar de lidstaten bij die organisatie zich aan moeten
houden (bijv. uitspraken van EHRM)
3
, Samenvatting Inleiding Strafrecht
Boek: Grondtrekken van het Nederlandse strafrecht
Hoofdstuk 2: Inleiding materieel strafrecht
§2.3: Legaliteit en interpretatie
Legaliteitsbeginsel = ‘Geen feit is strafbaar dan uit kracht van een daaraan voorafgegane
wettelijke strafbepaling’ (Art. 1 Sr)
Er bestaan geen gedragingen die hun strafbaarheid ontlenen aan ongeschreven recht
Een rechter moet in een vonnis altijd precies aangeven waar in de wet het feit dat de
verdachte heeft gepleegd strafbaar is gesteld (kwalificatie) omdat er zonder geschreven
strafbepaling nooit strafbaarheid kan bestaan
Voorbeeld dat het lijkt dat iemand een gedraging pleegt waarmee de bestanddelen van een
delictsomschrijving worden vervuld, maar de delictsomschrijving in werkelijkheid niet bestaat
zie blz. 40/41
Gedrag is pas strafbaar als het ten tijde van het begaan van het feit in de wet strafbaar
gesteld is oftewel: verbod van terugwerkende kracht
Art. 1 lid 1 Sr heeft tot doel rechtszekerheid te bewerkstelligen de rechtszekerheid eist
onder andere dat omschrijvingen van wettelijke strafbepalingen voldoende helder zijn uit
de tekst van een delictsomschrijving moet duidelijk blijken wat precies verboden is
Ondanks eis van duidelijkheid ontkomt men bij een delictsomschrijving toch niet aan een
zeker vaagheid het is immers onmogelijk om in detail elke strafbare gedraging in de wet te
omschrijven voorbeeld blz. 42
Belangrijkste interpretatiemethoden:
- Wetshistorische interpretatiemethode = Er wordt gekeken naar de
totstandkomingsgeschiedenis van de bepaling in kwestie meestal gekeken naar
Kamerstukken, zoals memorie van toelichting
- Grammaticale interpretatie = Inhoud van de wet wordt bepaald aan de hand van de
taalkundige betekenis ook wordt gelet op zinsverband
- Systematische interpretatie = De wet wordt uitgelegd aan de hand van de
systematiek van de wet
- Teleologische interpretatie = Er wordt gekeken naar het doel van de wet(gever)
Vaak wordt een combinatie van interpretatiemethoden toegepast
Samengevat: Omdat de wet algemene regels moet geven, is zij noodzakelijkerwijs wat vaag.
In individuele zaken zal een rechter moeten uitmaken of het concrete gedrag van een
verdachte onder een delictsomschrijving te brengen valt. In moeilijke gevallen zal hij de wet
moeten interpreteren
Hoofdstuk 7: Inleiding strafprocesrecht
§7.3.1: Procesdeelnemers – Algemeen
Voorbeeld over strafzaak Franky wat hier mee te maken heeft zie paragraaf 7
Verdachte
Strafrechtelijke proces heeft als belangrijkste doel te achterhalen wat er precies gebeurd is
wanneer er een vermoeden is van een strafbaar feit er moet worden vastgesteld of er een
strafbaar feit gepleegd is en wie daarvoor aansprakelijk is
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper CriminologieStudent14. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
