Biologie Hoofdstuk 14 - Waarnemen
§14.1 - Zintuigcellen
Zintuigcellen zijn gespecialiseerde cellen die reageren op een specifieke prikkel, de
adequate prikkel boven een bepaalde prikkeldrempel. De twee evenwichtszintuigen
bevinden zich in het inwendige oor (binas 87d) en registreren bewegingen van het
hoofd. Beide evenwichtszintuigen bestaan uit een centraal deel, het vestibulum, en drie
halfcirkelvormige kanalen gevuld met een vloeistof: de endolymfe. De maculae geeft
informatie over de stand van het hoofd ten opzichte van de zwaartekracht en over een
rechtlijnige versnelling, door de haarcellen in een macula die met lange ciliën in een
geleilaag met daar bovenop een laagje kalksteentjes steken (binas 87d). Informatie over
draaibewegingen van het hoofd, komt uit de drie halfcirkelvormige kanalen. Elk kanaal
heeft aan de basis een knobbel met daarin haarcellen met lange ciliën, die in een
geleiachtige massa, de cupula, steken die vrij heen en weer
bewegen met de endolymfe.
Zintuigcellen
Er zijn verschillende typen zintuigcellen ofwel
receptorcellen:
● mechanorecptoren: de zintuigcellen in de cupulae en
de macualae van de evenwichtsorganen, ze zijn
gevoelig voor een mechanische prikkel, het buigen van de ciliën.
● thermoreceptoren: receptoren in de huid die reageren op temperatuurveranderingen.
● chemoreceptoren: zintuigcellen in de tong en de neus die reageren op bepaalde stoffen.
● fotoreceptoren: receptoren in het oog die reageren op licht.
Pijnreceptoren zijn geen zintuigcellen, maar zenuwceluiteinden die reageren op prikkels die schade kunnen
geven zoals te hoge temperatuur, te hoge druk, of te hoge concentratie van bepaalde chemicaliën.
De rustpotentiaal verandert door het openen of sluiten van Na+-poorten. Bij mechanoreceptoren gebeurt dit
onder invloed van vormverandering van het celmembraan, bij thermoreceptoren is de oorzaak een
warmtegevoelig eiweit en bij chemoreceptoren en fotoreceptoren spelen een signaalcascade en een
secundaire boodschapperstof een rol. Als de
prikkeldrempel is bereikt vindt een volledige
depolarisatie plaats. Dat opent de Ca2+-poorten
en de receptorcellen lozen een exciterende
neurotransmitter in een synaps met een
sensorisch neuron, de hoeveelheid bepaalt de
impulsfrequentie in het sensorische neuron.
Constante prikkels
Door een langdurige constante prikkel kan de prikkeldrempel van een receptorcel omhooggaan. De
receptorcel reageert dan minder op de adequate prikkel - adaptatie.
Evenwicht bewaren
In het evenwichtscentrum in de hersenstam vindt verwerking plaats van informatie uit zintuigcellen in
evenwichtszintuigen, ogen, gewrichten, pezen, spieren en huid. Klopt deze informatie niet met elkaar dan heb
je last van misselijkheid, duizeligheid en moeite om je evenwicht te bewaren.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper noellaakerboom. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.