Hoorcolleges Strafprocesrecht 2
Hoorcollege 1
Materieel strafrecht legitimeert het handhaven van de overheid om burgers te straffen.
Materiaal strafrecht en formeel strafrecht is wel te onderscheiden, maar kunnen niet van
elkaar worden gescheiden. Materieel strafrecht is ook van belang om te bekijken of iemand
strafbaar is, zoals causaliteit, opzet, schuld, wederrechtelijkheid, etc.
Straf kan dienen als vergelding, afschrikken, onschadelijk maken, bescherming van de
maatschappij, leed toebrengen, etc. Zo zijn er verschillende vergeldingstheorieën.
Absolute rechtvaardigingstheorieën: de centrale gedachte is dat de misdrijf zelf de grondslag
vormt van de straf en niet perse ziet op het effect. Het gaat hier meer om de vergelding van
het misdrijf en er is dus een balans nodig tussen misdrijf en straf.
Beccaria stelde: straf geschiedt op basis van een geschreven wet, geen onnodige
strafuitsluitingen, duidelijke en heldere formuleringen, proportionele straffen, er moet
sprake zijn van effectieve bestraffing, geen preventief overheidsoptreden en als laatste een
openbare procedure.
Relatieve preventietheorieën: Hier gaat het om preventie en dus het voorkomen van
misdrijven. Dit is een meer moderne richting waarbij de dader centraal staat en de straf
meer een middel is om een doel te bereiken, zoals generale en speciale preventie,
conflictoplossing, genoegdoening, bescherming van de maatschappij en een gevoel van
genoegdoening/vergelding binnen die maatschappij.
Verenigingstheorie in NL
Hier is een compromis tussen de klassieke en moderne richting. Dit is dus de verenigingstheorie.
Strafrecht lijkt een middel te zijn om allerhande maatschappelijke problemen op te lossen. Het
begint meer te lijken als een middel dat als eerste wordt toegepast om dingen op te lossen.
Legaliteitsbeginsel
Strafoplegging moet geschieden op basis van de wet, die duidelijk is geformuleerd. De burger moet
weten wat strafbaar is en daar zijn gedrag op af te stemmen. Dit is dus een soort generale preventie.
Daarnaast dient het ook als middel om overheidshandelen te beperken en te legitimeren.
Verder dient ook terugwerkende kracht niet te worden toegepast, dient het een geschreven wet te
zijn (lex scripta). Ten derde, lex certa: toegankelijke en scherp geformuleerde strafbepalingen. Ten
vierde geeft het ook een interpretatieruimte voor de strafrechter, die vanzelfsprekend niet al te
breed is. Wel is er een verbod op analoge toepassing en is de rechter gebonden aan bepaalde
interpretatiemethoden en kan hij hier niet al te ver ingaan.
,Hoorcollege 2 Inleiding penitentiair recht
Penitentiair recht gaat over 3 zaken:
1: het opleggen van sancties, hier kijk je naar: de strafsoort, strafmaat en strafmodaliteit.
Maar ook het opleggen van straffen door de bestraffend bestuur.
2: De tenuitvoerlegging van de sancties, namelijk de wijze van executie en de rechtspositie
van de veroordeelde.
Subjecten
Voorlopige gehechte verdachten (bewaring, gevangenhouding, etc.), veroordeelden,
vervangende hechtenis of tbs’ers, gegijzelden, vreemdelingenbewaring of gedetineerden in
uitleveringsdetentie.
Penitentiaire overheid
Onderdeel hiervan is: het OM, de minister van Justitie & Veiligheid, het CJIB, de DJI, de
‘directeur’ (dit is een bestuursrechtelijk orgaan, iedere penitentiaire inrichting heeft een
eigen directeur) en de ‘selectiefunctionaris’ (ook dit is een bestuursrechtelijk orgaan, deze
gaat over bijv. overplaatsing van veroordelende of de plaatsing in een inrichting van die
mensen).
Verder zijn van belang: de inspectie van Justitie & Veiligheid, de nationale ombudsman, het
CPT (European Committe fort he prevention of torture and inhumane or degrading
treatment or punishment), de reclassering en het adviescollege levenslanggestraften.
Penitentiaire rechters
Deze rechters zitten in het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden (locatie Arnhem). Hier zitten 5
rechters. Een ander is de strafrechter in de eerste aanleg. Ten derde de beklagrecht bij de
penitentiaire inrichtingen. Ten vierde de Raad voor de Strafrechtstoepassing en
Jeugdbescherming (RSJ).
INDELINGEN
Indeling op basis van sancties
Vrijheidsbenemende sancties
Dit kunnen zijn: de gevangenisstraf en hechtenis, TBS en plaatsing in een inrichting voor
stelselmatig daders,
Vermogenssancties
Dit moet pijn in de portemonnee teweegbrengen, zoals geldboetes, verbeurdverklaringen
(dit is een straf, hoeven geen gevaarlijke voorwerpen te zijn), onttrekking aan het verkeer
(dit is een maatregel, bij gevaarlijke voorwerpen), ontneming van wederrechtelijk verkregen
voordeel, schadevergoeding, Storting Fondsen (in bijv. schadefonds geweldsmisdrijven,
waarborgfonds verkeer, etc.).
, Overige sancties
Taakstraffen, ontzetting uit bepaalde rechten, ontzetting uit ambt of beroep,
openbaarmaking rechterlijke uitspraak, ontzegging tot rijbevoegdheid, stillegging van de
onderneming, rechterlijk gebieds – of contactverbod, etc.
Tweesporen stelsel
Straffen en maatregelen worden van elkaar geschieden straffen zien op de verwijtbaarheid
naar de dader en maatregelen zien op de veiligheid van de samenleving.
Derde spoor: de voorwaardelijke veroordeling.
Indeling volgens het wettelijk systeem
Straffen en maatregelen worden onderscheiden, maar er is ook een onderscheid tussen
hoofdstraffen (art. 9, gevangenisstraf, hechtenis, taakstraf en geldboete) en bijkomende
straffen (ontzegging, ontzetting, zoals hierboven ook genoemd, etc.).
Nieuwe wetgeving
Dit gaat over de Wet Straffen en Beschermen, detineerde hebben minder mogelijk tot
detentiefasering. Gedetineerden hebben dus minder mogelijkheden om iedere keer minder
beveiligd te zijn, als je je goed gedraagt komt je daarvoor in aanmerking. Daar wil men nu
een beetje in gaan snijden.
Ook vind uitbreiding op het taakstrafverbod plaats.
Jeugdige kennen vaak andere sancties, net als het bijzondere strafrecht. Sancties moet
echter wel in de wet staan beschreven, er is dus een limitatief stelsel.
Strafrechtelijke sancties zonder strafrechter
Sepot, transactie, voeging ad informandum, strafbeschikking, HALT-afdoening bij jeugdigen
of gedragsmaatregelen.
Bestuurlijke sancties
Dit kan plaatsvinden bij overtreding van de Wegenverkeerswet of straffen kunnen bij wet of
AmvB worden gewezen. Ook kan de burgemeester straffen opleggen of bij verdenking van
terrorisme, etc.
Beperking samenloop
Art 243 lid 2 Sv en 5:44 awb.
Straftoemeting
De strafrechter heeft hier relatief grote vrijheid m.b.t. het soort straf, de maat en de
modaliteit. Wel moet rekening worden gehouden met de ernst van het feit, de persoon van
de dader en de omstandigheden. Ten derde kunnen ook strafminima en – maxima aanwezig
zijn. Als laatste zijn ook strafverzwarende of strafverminderende omstandigheden.