Samenvatting
Samenvatting Nectar Biologie Hoofdstuk 15: Waarnemen
Samenvatting van hoofdstuk 15 van Nectar Biologie
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
H15 Waarnemen15.1 | Evenwichtszintuig | Binas 87D, 88C; bron 2, bron 3
Het evenwichtszintuig registreert de stand van het hoofd t.o.v. de richting van de
zwaartekracht en de bewegingen van het hoofd.
Beide evenwichtsorganen bestaan uit centraal deel (vestibulum) en drie halfcirkelvormige
kanalen. Vestibulum en halfcirkelvormige kanalen zijn gevuld met endolymfe (vloeistof).
De maculae (in vestibulum) geven informatie over rechtlijnige bewegingen.
o Zintuigcellen in maculae steken met lange zintuigharen in een geleilaag met
daarbovenop een laag kalksteentjes.
o De massa van kalksteentjes geeft de geleilaag traagheid -> merk je bij beginnen /
stoppen van een beweging (versnellen/vertragen). De zintuigharen buigen in een
bepaalde richting -> zintuigcellen geven info door aan de hersenen.
o De maculae reageren alleen op verandering in snelheid bij een rechtlijnige beweging.
Halfcirkelvormige kanalen geven informatie over draaibewegingen via cupula.
o De halfcirkelvormige kanalen staan in 3 vlakken vrijwel loodrecht op elkaar, om
draaiingen in elke richting waar te nemen: ja-knikken (bovenkanaal), hoofd van links
naar rechts naar schouder laten zakken (achterkanaal) en nee schudden (zijkanaal).
o Elk kanaal heeft aan de basis een knobbel met daarin zintuigcellen met lange
zintuigharen. Haren steken in een geleiachtige massa: de cupula (kan vrij heen en
weer bewegen in endolymfe).
o Draaiing van hoofd: wanden van de kanalen met zintuigcellen en zintuigharen
draaien mee, maar endolymfe (en dus
cupula) blijft even staan. De cupula beweegt
als een klapdeur in de endolymfe t.o.v. de
wand van het kanaal. De zintuigharen buigen
en de zintuigcellen sturen impulsen naar het
evenwichtscentrum in de hersenen.
Met het evenwichtszintuig neem je rechtlijnige
bewegingen op constante snelheid en draaiingen waar.
De informatie van het evenwichtszintuig gaat via de
hersenstam (reflexen). De bewustwording gaat via de
grote hersenen.
Ja-knikken is een cirkelbeweging (grammofoonplaat) i.p.v. een rechtlijnige beweging.
De cupula bevat lymfevloeistof voor cirkelbewegingen.
Verwerking zintuiglijke informatie | bron 4 blz. 209
Informatie over evenwicht komt terecht in het evenwichtscentrum (hersenstam), afkomstig
van ogen, gewrichten, pezen, spieren, huid en de evenwichtszintuigen.
Kleine hersenen spelen belangrijke rol bij bijsturen evenwicht via spieren.
Misselijkheid op kermis komt doordat het evenwichtscentrum de informatie uit de diverse
zintuigen niet meer goed kan combineren.
o Draaimolen stopt snel -> evenwichtsorgaan blijft door traagheid van endolymfe nog
even de informatie geven dat je draait, terwijl ogen en spieren de informatie geven
dat je stilstaat.
Zintuigcellen = receptorcellen | bron 5
Zintuigcellen/receptorcellen ontvangen prikkels uit de omgeving = input.
Diverse typen receptoren:
, o Mechanoreceptoren
Bv. cupulae en maculae van evenwichtsorgaan: gevoelig voor mechanische
prikkeling (buigen van zintuigharen).
o Thermoreceptoren
o Chemoreceptoren (reageren op bepaalde stoffen)
o Fotoreceptoren (reageren op licht)
Receptorcellen reageren op een eigen type prikkel = adequate prikkel.
o Daarvoor ligt de drempelwaarde het laagst.
Receptorcellen hebben over hun membraan een rustpotentiaal (net als neuronen). Adequate
prikkel leidt in de cel tot verandering van membraanpotentiaal.
o Mechano- en thermoreceptoren veroorzaken direct opening van natriumpoorten in
celmembraan van receptorcel;
o Chemo- en fotoreceptoren doen dat via secundaire boodschapperstoffen.
Cascade van reacties -> G-eiwit -> GTP -> secundaire boodschapperstof bindt
aan doelwitmoleculen op natriumpoorten -> gaan open.
Prikkeldrempel
Ook bij de membraanpotentiaal van receptorcellen is er een prikkeldrempel.
Als prikkeldrempel is bereikt, vindt volledige depolarisatie van het membraan plaats ->
calciumpoorten gaan open -> calcium stroomt naar binnen -> receptorcellen lozen een
exciterende neurotransmitter in een synaps met een sensorisch neuron.
Sterkere prikkel zorgt ervoor dat er meer neurotransmitter wordt afgegeven: postsynaptisch
membraan (= sensorisch neuron) krijgt hogere impulsfrequentie.
Pijnreceptoren zijn zenuwceluiteinden die schadelijke prikkels (te hoge temperatuur/druk)
kunnen waarnemen -> geven info via het ruggenmerg door aan pijncentra in grote hersenen.
Adaptatie
Langdurige prikkeling van receptorcel boven de prikkeldrempel verhoogt deze
prikkeldrempel: adaptatie.
o Bv: als je een zout dropje eet en daarna een dubbelzout dropje, zullen ze allebei even
zout smaken. Als je daarna weer een gewoon zout dropje eet, smaakt dat veel
minder zout dan het eerste zoute dropje.
Door adaptatie reageer je minder op bepaalde prikkels, maar niet alle receptorcellen
vertonen even sterke adaptatie.
o Oppervlakkige tastzintuigjes in huid = snelle adaptatie (je voelt je kleding niet).
o Diepere drukzintuigcellen = weinig adaptatie -> je blijft knellende schoenen voelen.
o Pijnzintuigjes vertonen geen gewenning.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper boeky. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53022 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen