Samenvatting Nectar 3e editie VWO 5 Hoofdstuk 13: Hormonen.
In de samenvatting zijn de volgende paragrafen samengevat:
13.1 Hormoonklieren (CE)
13.2 Reacties van cellen op hormonen (CE)
13.3 Veranderende hormoonconcentraties (CE)
13.4 Terugkoppeling (CE)
13.5 Energierijke stoffen in het bloed...
, BIOLOGIE HOOFDSTUK 13: HORMONEN
§13.1 HORMOONKLIEREN
Hormoonklieren: organen die elders ih lichaam organen/weefsels activeren.
Cellen vd klier maken een hormoon, en geven die af ah bloed.
Hormonen: komen via het bloed bij alle cellen vh lichaam
Alleen cellen met een passende receptor voor dat hormoon, reageren; ze werken dus alleen bij doelwitorganen en -weefsels.
BEÏNVLOEDING VAN LICHAAMSPROCESSEN
Exocriene klieren: zweet-en verteringsklieren; maken producten die ih uitwendig milieu terechtkomen.
Endocriene klieren: hormoonklieren; geven producten af ah inwendig milieu (bloed en weefselvloeistof).
Hypofyse: centrale hormoonklier: prikkelt veel hormoonklieren en activeert organen (botten/nieren/baarmoeder).
Verbindt zenuwstelsel en hormoonstelsel
Bestaat uit achterkwab en voorkwab.
Hypofyseachterkwab: hormonen worden aangevoerd door uitlopers van neuronen (zenuwcellen) uit de hypothalamus.
Doorgeven van ADH en oxytocine
Hypofysevoorkwab: maakt zelf hormonen, die andere hormoonklieren tot actie aanzetten. Oxytocine: gladde spieren
ADH: nierkanaaltjes
Activatie of remming door RH en IH, vervolgens productie door hypofyse bijv: FSH,
FSH/LH: zaadballen/eierstokken
LH, TSH, ACTH, prolactine
TSH: schildklier
AANSTURING VD HYPOFYSE ACTH: bijnier
Hypothalamus: controleert het endocriene stelsel van je lichaam. Neuronen uit de hypothalamus: GH: lever
Activeren hypofysevoorkwab dmv releasinghormonen (RH’s) tot productie diverse hormonen. Prolactine: melkklieren
Stimuleren hypofysevoorkwab dmv FSH-releasinghormonen (FSH-RH) tot afgifte FSH. Endorfinen: pijnreceptoren in hersens
Remmen hormoonproductie id hypofysevoorkwab dmv inhibiting-hormonen (IH’s).
Gebruiken de hypofyseachterkwab voor neurohormonen (ADH en oxytocine), afgeven ah bloed; hormonen naar doelwitorganen.
VORMING VAN EICELLEN
Oestradiol: hormoon dat ontwikkeling secundaire geslachtskenmerken stimuleert (borstgroei/vetafzetting/botstructuur)
Zorgt ook voor juiste verdeling van chromosomen tijdens meiose.
Bisfenol A (BPA) heeft zoveel overeenkomsten met oestradiol, dat het molecuul aan oestradiolreceptoren bindt. De cel reageert nu
niet meer op oestradiol: BPA werkt als hormoonremmer.
§13.2 REACTIES VAN CELLEN OP HORMONEN
Organisme kan optimaal functioneren als zintuigen, zenuwen, hersenen en hormoonklieren nauw samenwerken.
EEN KETEN VAN SIGNALEN
Groeien: Hypothalamus geeft GRH af hypofyse geeft GH af lever maakt IGF aan.
Groeihormoon (GH): stimuleert oa deling van kraakbeencellen.
IGF: werkt in op groeischijven van pijpbeenderen id kindertijd
Kraakbeencellen vd groeischijven delen/differentiëren tot botcellen: pijpbeenderen groeien. Groeischijven verdwenen: einde groei.
Stress: Hypothalamus geeft CRH af hypofyse maakt ACTH aan bijnierschors produceert verschillende hormonen (oa cortisol)
cortisol verhoogd de glucosespiegel (stelt de energietoevoer naar cellen veilig).
Hoge temp/grote zweetproductie: bloeddruk daalt, lichaam reageert met reacties id nieren/lever/hypothalamus/bijnierschors.
Watergehalte lichaam: geregeld door ADH uit de hypothalamus en aldosteron uit bijnierschors.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper JudithVWO. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
