Hoorcollege 1
Johnson et. al., 1997
Hoofdstuk 1
Er is nog relatief weinig bekend over psychopathologie bij kinderen. Mogelijke oorzaken hiervoor zijn:
- De inferieure status die historisch aan kinderen wordt toegekend door maatschappij
- Financiën voor onderzoek gaf de voorkeur aan onderzoek naar volwassenen.
Hierdoor werden kinderen vaak behandeld met methode die voor volwassenen waren bedacht. De
afgelopen 15 a 20 jaar er is meer onderzoek gedaan naar psychopathologie in kinderen.
Casus Billy (zelfde als in HC) als voorbeeld voor het uitwerken van de verschillende
kinderpsychopathologieën en de behandeling ervan.
Conceptualiseren van afwijkend gedrag.
De gekozen benaderen om naar het gedrag van het kind te kijken wordt vaak sterk beïnvloed door het
model van psychopathologie aangenomen door de clinicus. Bv. Biologische, psychologische, sociaal-
ecologische en/of andere factoren waarvan wordt aangenomen dat ze bijdragen aan de ontwikkeling
van psychopathologie.
Hieronder volgen verschillende modellen van waaruit naar een casus gekeken kan worden.
The Medical Model / medische model
Benadrukt het biologisch aspect van psychopathologie, afwijkend gedrag vertegenwoordigt slechts de
oppervlakte manifestatie van een onderliggende biologische gebaseerd probleem.
De oorzaak kunnen genetische factoren, vroeg neurologische schade, het effect van vergif (verhoogde
loodbelasting), biochemische onevenwichtigheden.
Dit perspectief op casus billy:
Vanuit dit perspectief bekeken hebben veel factoren een bijdrage aan het probleem gedrag van Billy.
- De psychiatrische geschiedenis van de vader en oom van billy genetische factoren
- Complicaties tijdens de zwangerschap vroege problemen in central nervous system.
- De interactie van verschillende biologische factoren evenals de interactie van biologische
variabelen met interpersoonlijke en sociale omgevingsfactoren kunnen ook als hypothesen
worden beschouwd.
Assessment/ beoordeling
Achterhalen van de aard van de biologische factoren. Bij billy zal vooral informatie gevraagd worden
over de geschiedenis en vooral biologische zaken bv:
- Zwangerschap en bevalling moeder
- Neonatale periode
- Mogelijk een EEG of MRI laten maken door een neuroloog om afwijkingen in het CZS te
vinden.
- In sommige gevallen laboratoriumtests voor metabole afwijkingen of giftige stoffen (bv.
Medicijnen of zware metalen zoals lood).
Tegelijkertijd zal de nadruk worden gelegd op de afbakening van billy’s gedragssymptomen door het
gebruik van interviews, observaties en psychologische tests om cognitie, gevoelens, emoties en
denkprocessen te beoordelen, om zo tot een formele diagnose te komen.
Behandeling
Ervan uitgaande dat psychopathologie biologisch bepaald is, is het logisch dat biologische
behandelingsbenaderingen de voorkeur zullen krijgen bv. Farmacologische behandelingen.
- Antipsychotica bij behandeling van ernstige vormen van psychopathologie zoals schizofrenie
of agressief en destructief gedrag
- Stimulerende medicijnen zoals ritalin voor aandachtstekortstoornissen en hyperactiveit
, - Antidepressiva voor behandeling van depressie
- Eliminatiediëten en het gebruik van megavitaminetherapie voor het behandelen van bepaalde
vormen van gedragspathologie is ook consisten met het medische model.
The psychodynamic model (freud)
De theorie is ontwikkelingsgericht in de zin dat het veronderstelt dat het kind met succes
opeenvolgende ontwikkelingsfasen moet doorlopen die cruciaal zijn voor persoonlijke en sociaal/
emotioneel welzijn. De fasen worden psychoseksuele stadia genoemd en bestaan uit de orale, anale
fallische en genitale ontwikkelingsperioden waarbij aangenomen sensaties gericht zijn op
verschillende lichaamsdelen of erogene zones en het kind in elke fase specifieke taken moet
uitvoeren.
Verschillende persoonlijkheidsconstructies zijn met elkaar in wisselwerking, waarvan de expressie en
interacties worden gevormd door de ervaringen van het kind terwijl hij of zij onderhandelt over de
opeenvolgende fasen van psychoseksuele ontwikkeling.
Drie persoonlijkheidsconstructen:
- ID : biologische basis energie en instinctieve strevingen
- Ego: rationele structuur die probeert bemiddelen of een evenwicht vinden tussen de eisen van
de ID en die van de samenleving. Gestuurd vanuit de ervaringsinteractie van het kind
- Superego: vertegenwoordiger van morele kwesties of geweten. Weerspiegeld het
internalisering van de morele code van het individu.
Wanneer directe behoefte bevrediging van ID wordt gecorrigeerd door geweten van superego ontstaat
er een (intrapersoonlijk)conflict. Het ego moet hierin bemiddelen zodat er niet te grote
schuldgevoelens en angsten zullen ontstaan.
Conflicten worden uitgedruk op een bewust en onbewust niveau. Conflicten in het onbewust niveau
zijn het meest problematisch en bedreigend voor het emotionele welzijn en de algemene aanpassing
van het individu. Het ego duwt conflicten vaak naar het onbewuste niveau met als doel uit het oog uit
het hart maar hier leiden de conflicten alleen maar tot ergere problemen. Ze moeten dus in het
bewuste van het individu zijn.
Optimale ontwikkeling is er wanneer er een balans is tussen ID, ego en Superego. Grotendeels hangt
dit af van de ontwikkeling van het ego aangezien die een medierende rol heeft tussen het ID en het
superego.
Vanuit dit perspectief bekeken, zou Billy's gedrag dat waarschijnlijk zijn gezien als het resultaat van
onopgeloste intrapsychische conflicten, onvoldoende ego-ontwikkeling resulterend in een slecht
evenwicht tussen psychische structuren of mogelijke fixatie op een specifiek niveau van
psychoseksuele ontwikkeling dat heeft geleid tot een slecht persoon en sociaal / emotionele
aanpassing.
Assessment/beoordeling
Het doen van test om achter het onbewuste conflict en persoonlijkheidsdynamiek te komen die
kunnen bijdragen aan de problemen. Interview zal gericht zijn op het verkrijgen van info over de
lichamelijke geschiedenis.
- Wanneer ontwikkelingsmijlpalen worden behaald
- Zwangerschap
- Ziektes
- Geboorte complicaties
- Sociale relatie met familie en andere
,Jongere kinderen worden ook vaak geobserveerd tijdens spel. Aangenomen wordt dat een kind d.m.v.
spel zinvolle informatie over zijn emotionele problemen onthult. Projectietest worden in deze stroming
veel gebruikt.
- Rorschach inkblot test
o Persoon geeft aan wat hij ziet in de inktvlekken
- De thematische apperceptietest en de kinder apperceptietest
o Kinderen krijgen een kaart met mensen of dieren die een activiteit doen en moeten
hier een verhaal bij verzinnen.
- Zinaanvulling
- Figuurtests
Behandeling
Therapie is gericht op het onbewuste bewust maken, dit kan door directe interactie met de therapeut
of d.m.v. spel. Therapeut maakt zich niet zoveel zorgen over zichtbare symptomen omdat deze
makkelijker te verhelpen zijn en zullen verdwijnen als het onderliggende probleem is opgelost.
Therapie kan in verschillende vormen: individuele verbale theerapie met oudere kinderen, spel
therapie met jongere kinderen, groepstherapiebenadering die verbaal kunnen zijn interactief of
spelgericht.
The behavioral model
In het gedragsperspectief ligt de nadruk op externe omgevingsdeterminanten van gedrag in plaats van
de onderliggende (bilogische of intrapsychische) factoren. De focus van het gedragsmodel ligt op
feitelijk open gedrag. Veronderstelt wordt dat gedrag aangeleerd wordt door:
- Klassieke conditionering
- Operante conditionering
- Observationeel leren
Vanuit behavioral model perspectief zal het gedrag van Billy gezien worden als aangeleerd gedrag.
Negatief gedrag wordt beloond door meer aandacht.
Beoordeling
De focus ligt op het bepalen van het specifieke gedrag en zoeken naar omgevingsfactoren die dit
gedrag hebben aangeleerd of in standhouden. Een interview is het startpunt van de beoordeling hierin
wordt gevraagd naar de geschiedenis, familierelaties, sociale contacten, de aard van het
probleemgedrag etc. meer dan bij andere stromingen wordt nu gekeken naar omgevingsfactoren die
kunnen bijdrage aan het gedrag van het kind. de basis info wordt verzameld d.m.v. een acroniem S-O-
R-C (Feldman).
S: situatie of prikkel in de omgeving van het kind die gedrag uitlokt of in standhoud.
O: organische variabele fysische factoren, cognities etc.
R: Respons. Verwijst naar het probleemgedrag van het kind; frequentie, duur, intensiteit.
C: consequentie/gevolg. Wat krijgt het kind door dit gedrag te vertonen
Verder kunnen ouders gevraagd worden een checklist in te vullen en kunnen ze gevraagd worden het
probleemgedrag van het kind te observeren en de frequentie vast te leggen.
Behandeling
Elke behandeling is erop gericht dat het men ervan uit gaat dat gedrag is aangeleerd en kan worden
veranderd door systematische toepassing van leerprincipes of andere empirisch afgeleide methoden
voor gedragsverandering. Bepaalde behandelingen zijn:
- Desensibilisatie (iets angstigs aangeboden krijgen terwijl je diep ontspannen bent) om
angsten en fobieën te behandelen.
- Modellering
, - Operante conditionering
o Positieve bekrachtiging, uitsterven (verwijderen van bestaande bekrachtigers),
bestraffen.
- Cognitieve gedragstherapie
o Gedrag veranderen door te veranderen hoe kinderen naar zichzelf kijken.
Bij billy kan zijn agressieve gedrag aangepakt wordt door hem hier bv. Geen aandacht meer door te
geven bv. Door een timeout te geven. Hiernaast is het ook belangrijk om positief gedrag te
bekrachtigen.
Client-centered model/humanistisch model
Carl Rogers volwassenen
Virginia Axline kinderen
De basis overtuiging van deze visie is dat individuen in zichzelf het vermogen tot persoonlijke groei en
adaptief functioneren hebben. Psychopathologie treedt op als gevolg van sociaal of ecologische
voorwaarden, opgelegd aan het individu, die op de een of andere mnaier persoonlijke groei blokkeren
of verstoren. Hierdoor wordt de eigenwaarde en gevoel van emotioneel welzijn verstoort en treed er
meer probleemgedrag op.
Beoordeling
Beoordeling is moeilijk binnen deze stroming omdat men ervan uitgaat dat de richting van therapie
gestuurd moet worden vanuit de cliënt zelf i.p.v. te worden beoordeeld door de therapeut.
Behandeling
Theorie wordt meestal uitgevoerd binnen de context van spelactiviteiten. Belangrijk dat de therapeut
op een zodanige manier met het kind omgaat dat hij zich volledig geaccepteerd voelt, niet-oordelend
en onvoorwaardelijke relatie. Relatiefactoren zijn belangrijk en het verhelderen van het gevoel van het
kind, om het kind te helpen zijn/haar gevoel te begrijpen.
The Family model/systeem model
De primaire nadruk ligt binnen deze visie op niet op de cliënt zelf maar op vairabelen die werkzaam
zijn binnen het grotere familiesysteem waarvan hij/zij een deel is. Sommige modellen kijken echt
alleen naar het gezin, andere kijken ook naar het individu in interactie met het gezin, weer andere
betrekken ook school en buurt etc erbij. Er zijn dus verschillende systeem modellen maar ze hebben
allemaal gemeen dat ze kijken naar het groter geheel van het gezin.
Psychopathologie van het kind wordt niet gezien als manifestaties van de pathologie van het kind
maar als een resultaat van meer algemene gezinsstoornissen. Het probleem gedrag van het kind
wordt geacht een duidelijke functie te hebben binnen het gezin. Het verdwijnen van dergelijk gedrag
kan resulteren in nieuwe symptomen bij andere familieleden of een ontbinding van het familiesysteem.
Beoordeling
Er wordt gekeken naar gezinspatronen en interacties tussen gezinsleden. Er kan gekeken worden
naar de cohesie en het aanpassingsvermogen etc. observatie materiaal blijkt niet goed geschikt voor
gebruik in de feitelijke klinische praktijk, vanwege de complexiteit van de maatregelen, de
moeilijkheden bij het verkrijgen van getrainde beoordelaars om gedragingen te coderen en dergelijke.
De Dyadic Parent-child interaction coding system (DPICS-II) wordt vaak gebruikt bij beoordeling.
Bij casus billy zou er een poging worden gedaan om de functie van Billy's te bepalen gedrag binnen
het familiesysteem en de mate waarin familieleden, vooral ouders, verbale en non-verbale berichten
geven die verwarrend zijn vanwege hun gebrek aan overeenstemming met elkaar. Ook relevant voor
sommige gezinstherapeuten zou de mate zijn waarin Billy's problematische gedrag onbedoeld wordt
versterkt door anderen binnen de familie
Behandeling
Er zijn verschillende behandelingen nodig. Sommige therapeuten kiezen voor een systeembenadering
die gericht is op communicatie en interactiepatronen, andere kiezen voor psychodynamische
benadering waar de focus ligt op pathologie van individuen in het gezin en het gezin als geheel. Nog