lichamelijk functioneren
6
inhoud
Algemene principes tumorgroei.........................................................................................................2
Soorten maligne tumoren met naamgeving.......................................................................................5
Mamma carcinoom............................................................................................................................6
Longcarcinoom...................................................................................................................................6
Coloncarcinoom..................................................................................................................................6
Huidkanker.........................................................................................................................................7
Prostaatkanker...................................................................................................................................8
Baarmoederhalskanker.......................................................................................................................8
palliatieve zorg.......................................................................................................................................9
Pijnbestrijding en bestrijding van andere lichamelijke klachten (in palliatieve context)....................9
Sedatie, versterven en euthanasie...................................................................................................13
chirurgie...............................................................................................................................................15
Anesthesie........................................................................................................................................15
Acute buik.........................................................................................................................................16
Appendicitis......................................................................................................................................18
Ileus..................................................................................................................................................19
Orthopedie.......................................................................................................................................20
Urologie............................................................................................................................................22
dermatologie........................................................................................................................................25
Integumentair systeem.....................................................................................................................32
Besmettelijke huidziekten................................................................................................................33
Hypersensitiviteit of immuun aandoeningen van de huid................................................................37
Meest voorkomende huidaandoeningen.........................................................................................39
Brandwonden...................................................................................................................................40
Wonden............................................................................................................................................42
Doorligplekken..................................................................................................................................43
1
,oncologie
Algemene principes tumorgroei
Introductie
Kanker wordt gekarakteriseerd door ongecontroleerde groei van abnormale cellen in het lichaam.
Deze abnormale cellen infiltreren in normaal lichaamsweefsel en in sommige gevallen verspreidt of
metastaseert het.
Tumor vorming
Wanneer je jong bent, verdelen cellen zich sneller zodat je kan groeien. Wanneer je
volwassen bent, delen cellen alleen om versleten of stervende cellen te vervangen om
verwondingen te herstellen
Soms is celdeling ongecontroleerd: cellen sterven niet wanneer dat zou moeten en nieuwe
cellen vormen wanneer het lichaam deze niet nodig heeft. Dit resulteert in abnormale groei
van cellen of een tumor/neoplasma. Tumoren kunnen goedaardig of kwaadaardig zijn.
Kwaadaardige tumoren duiden op kanker.
o Goedaardige tumoren zijn niet levensbedreigend, groeien langzaam en verspreiden
niet. Ze hebben een glad oppervlak en zijn symmetrisch. Ze zijn bedekt met capsule-
achtige materiaal waardoor de verwijdering gemakkelijker is. Goedaardige tumoren
komen nauwelijks opnieuw voor.
o Kwaadaardige tumoren zijn levensbedreigend, groeien snel, infiltreren in omliggend
weefsel en metastaseren naar andere lichaamsdelen via het bloed- of lymfestelsel.
Ze hebben een krabachtig uiterlijk en een onregelmatig oppervlak. De cellen lijken
niet op cellen van hun oorsprong en hebben geen uniform uiterlijk. Ze zijn niet
bedekt met een capsule, waardoor verwijdering moeilijk is. Kwaadaardige tumoren
kunnen opnieuw voorkomen.
Sommige typen kanker vormen geen solide tumoren, bijvoorbeeld leukemie (bloedkanker)
lymfoom (lymfestelselkanker) en myeloom (beenmergkanker)
Bekende risicofactoren voor kanker
Leeftijd: hoe ouder, hoe groter het risico
Tabakgebruik: veroorzaakt 30% van alle kanker overledenen
Infecties
o Humaan papillomavirus kanker op baarmoeder, vagina, penis, anus en vulva
o Hepatitis B en hepatitis C leverkanker
o Epstein-Barr virus lymfoom en nasofarynxkanker
o Humaan herpesvirus 8 Kaposisarcoom (op de huid)
o Humaan T-lymftroop virus 1 T-cel leukemie
o Helicobacter pylori maagkanker
Straling
o Uv-straling door zonlicht
o Ioniserende straling, inclusief medische straling en radongas in onze huizen
Immunosuppressieve medicatie: zij verminderen de immuunfunctie. Normaal doodt het
immuunstelsel de cellen die een mutatie hebben of abnormaal zijn m.b.v. het specifieke en
niet-specifieke immuunstelsel.
2
,Signalen en symptomen van kanker
De signalen en symptomen hangen af van de locatie en grootte van de tumor en hoeveel de
tumor invloed heeft op de organen/weefsel in dat gebied
Wanneer kanker gemetastaseerd is, komen de signalen en symptomen in verschillende
lichaamsdelen voor
Algemene symptomen zijn onverklaard gewichtsverlies, koorts, vermoeidheid, pijn en
huidveranderingen zoals hyperpigmentatie, geelzucht, erytheem, jeuk en excessieve
haargroei
Etiologie van kanker
Kanker wordt verklaard vanuit genetica, maar levensstijl en omgevingsfactoren dragen ook
bij aan kanker.
Het mechanisme van alle soorten kanker is ongecontroleerde celdeling, door mutatie in
genen die een rol spelen in de celdeling.
Vier typen genen zijn verantwoordelijk voor de celdeling:
o Oncogenen vertellen cellen wanneer zij moeten delen
o Tumorsuppressor genen vertellen cellen wanneer zij niét moeten delen
mutaties die de functie van oncogenen en tumorsuppressor genen remmen,
veroorzaken ongecontroleerde celdeling wat kan resulteren in kanker.
o Suicidegenen controleren apoptose (geprogrammeerde celdood) en vertelt een cel
zichzelf te doden wanneer iets fout gaat
o DNA-herstelgenen instrueert een cel om beschadigd DNA te herstellen
kanker kan ontstaan wanneer mutatie de cel onmogelijk maakt om DNA-
beschadiging te herstellen of om suïcide te plegen.
o Het immuunsysteem zou de gemuteerde cellen moeten herkennen en vernietigen,
dus kanker kan ook ontstaan door het falen van het immuunsysteem.
Mutatie in één van de vier soorten genen kan worden geërd of verworven.
o Erfelijke mutaties in de tumorsuppressor BRCA1- of BRCA2-genen verhogen het risico
van een vrouw om erfelijke borst- of eierstokkanker te ontwikkelen.
Het grotendeel aan kanker zijn het resultaat van verkregen mutaties door omgevings- en
leefstijlfactoren en zijn daarom grotendeels te voorkomen.
o Meer dan de helft van alle kankers betrekt een verkregen mutatie in de
tumorsuppressor gen P53.
Mutaties kunnen worden veroorzaakt door kankerverwekkende stoffen of kanker
veroorzakende oorzaken of substanties.
o Voorbeelden zijn bepaalde virussen en bacteriën, bepaalde chemicaliën en straling.
Diagnose van kanker
Er is geen enkele test dat kanker nauwkeurig kan diagnosticeren. De diagnose kan een
complete medische persoonlijke en familiegeschiedenis, lichamelijk onderzoek, bloedtesten,
diagnostische beeldvorming en biopsie bevatten.
Bloedtesten
o Meet de hoeveelheid bloedcellen en het niveau van chemicaliën, enzymen, eiwitten,
en afvalproducten in de circulatie.
o Bepaalde chemicaliën kunnen te weinig of te veel voorkomen door kanker
o Tumormarkers worden geproduceerd door tumorcellen en kunnen worden
gedetecteerd. Ze kunnen ook worden geproduceerd door gezonde cellen, dus
niveaus kunnen significant verhoogd zijn in niet-kankerachtige aandoeningen
3
, Diagnostische beeldvorming
o Radiografie: het gebruik van röntgenstralen om een stilstaand of bewegend beeld
van de binnenkant van het lichaam te vormen
En mammogram is een röntgenfoto van de borst
o Computertomografie (CT): vormt een driedimensionaal beeld van de binnenkant van
het lichaam door röntgenfoto’s. Een computer combineert deze beelden tot een
dwarsdoorsnede die eventuele afwijkingen of tumoren laat zien.
o Magnetische resonantie beeldvorming (MRI): een type scan waarbij een magnetisch
veld wordt gebruikt, om weefsel ertoe te brengen radiogolven uit te zenden.
Verschillende weefsels kunnen worden onderscheiden omdat elk verschillende
signalen uitzendt. Een contrastvloeistof kan worden geïnjecteerd om een duidelijker
beeld te creëren.
o Echografie: hoogfrequente geluidsgolven worden gereflecteerd door interne
weefsels om een beeld te produceren dat een sonogram wordt genoemd. Het is een
goedkoper middel.
Biopsie
o Een klein weefselmonster wordt verwijderd en het monster wordt onder een
microscoop bekeken. De grootte en vorm van de cellen en celkern en de
rangschikking van de cellen worden geëvalueerd.
Rang en stadia van kanker
De rang van kanker is handig om een prognose te maken. Kwaadaardige tumoren worden
gerangschikt op een schaal van één tot vier, waarbij de tumorcel bij nr. 1 bijna normaal lijkt,
en bij nr. 4 heel abnormaal.
Kwaadaardige tumoren krijgen een stadium om een behandelingsplan en te prognose te
voorspellen. Hierbij wordt de tumor geclassificeerd op de grootte en de omvang van de
verspreiding m.b.v. de TNM-systeem
o T: staat voor tumor: vertelt over de grootte en waar de tumor in is gegroeid
o N: staat voor knooppunt: vertelt waar de kanker is verspreidt naar nabijgelegen
lymfeklieren
o M: staat voor metastase: vertelt waar de kanker is verspreidt naar verre delen van
het lichaam
Behandeling van kanker
Zonder behandeling, leidt kanker gewoonlijk naar de dood. De uiteindelijke oorzaken van dood bij
kankerpatiënten omvatten secundaire infectie, orgaanfalen, bloeding en onbepaalde factoren.
Chirurgie
o Kwaadaardige tumoren worden verwijderd door chirurgie. Soms inclusief
nabijgelegen lymfeknopen.
o Door omliggend weefsel te verwijderen, kan een terugkerende tumor worden
voorkomen
Bestralingstherapie
o Er wordt gebruik gemaakt van hoogenergetische straling om het DNA van cellen te
beschadigen en de celdeling en groei te verstoren
o Straling kan op verschillende manieren worden toegediend
Tijdens externe bestralingstherapie komt de straling van een grote machine
buiten het lichaam die de stralen op precieze punten richt om zo min
mogelijk normale cellen te vernietigen
4
